Τι κρύβεται πίσω από τις αυξήσεις τιμών στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές;

Σε βαθιά απελπισία βρίσκεται η πιτσιρικαρία αλλά και οι μπαμπάδες εδώ και μερικές εβδομάδες. Το ίδιο απελπισμένοι είναι και οι κυνηγοί κρυπτονομισμάτων, καθώς και επαγγελματίες της αγοράς που ασχολούνται με διαχείριση βίντεο και εικόνας. Τί συνδέει αυτές τις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες; Η τρομακτική αύξηση στις τιμές διαφόρων εξαρτημάτων (components) σταθερών ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Πρόκειται για πρωτοφανείς ανατιμήσεις, οι οποίες απασχολούν εκατοντάδες εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη, οι οποίοι αδυνατούν να κατανοήσουν γιατί συμβαίνει αυτό στην αγορά της Πληροφορικής που μας έχει συνηθίσει σε μειώσεις των τιμών διαχρονικά. Πέρυσι τον Φεβρουάριο, όταν είχε ξεσπάσει στην Κίνα η επιδημία του κορονοϊού, είχαν κλείσει παραγωγικές μονάδες, με αποτέλεσμα ανατιμήσεις σε προϊόντα πληροφορικής. Σε αρκετά από αυτά, μάλιστα, σημειώθηκαν ελλείψεις. Τα δε “σκληρά ανταλλακτικά” επισκευών (όχι τα περιφερειακά εξαρτήματα) ήταν εξαφανισμένα επί μήνες.

Η εφοδιαστική αλυσίδα έσπασε με αποτέλεσμα σε όλο το 2020 να υπάρξουν ανατιμήσεις σχεδόν σε όλα τα προϊόντα Πληροφορικής. Οι ανατιμήσεις όμως δεν ξεπερνούσαν το 7-9% επί της λιανικής τιμής. Το πραγματικό πρόβλημα ήταν ότι αρκετά από αυτά τα είδη, τα έβλεπες στους τιμοκαταλόγους ελαφρώς ανατιμημένα, αλλά δεν ήταν διαθέσιμα για αγορά! Το πρώτο εννεάμηνο του 2020 οι Κινέζοι κατασκεύαζαν σχεδόν μόνο laptop και smartphones, όπως ήταν υποχρεωμένοι από συμβόλαια και τον υπόλοιπο χρόνο αντί να κατασκευάζουν ανταλλακτικά, μετέτρεψαν τα εργοστάσιά τους σε εργοστάσια κατασκευής μασκών για την πανδημία.

Κάτι αναπάντεχο

Προς το τελευταίο τρίμηνο του 2020, η κατάσταση άρχισε να ισορροπεί στην παγκόσμια αγορά μιας και άλλες χώρες, όπως η Μαλαισία και η Τουρκία, άρχισαν να καλύπτουν τα κενά που άφησαν οι Κινέζοι με προϊόντα όμως κατώτερης ποιότητας. Το Νοέμβριο οι Κινέζοι ξαναμπήκαν στο παιχνίδι με αποτέλεσμα η αγορά της Πληροφορικής να δείξει σημάδια ισορρόπησης. Την πρώτη εβδομάδα του 2021, όμως, άρχισαν πάλι να εξαφανίζονται προϊόντα πληροφορικής ενώ κάποια από αυτά, σημείωσαν αυξήσεις της τάξεως του 30% ακόμη και του 40%.

Όσο πλησιάζαμε στον Φεβρουάριο, το φαινόμενο επιδεινωνόταν. Το μεγαλύτερο πλήγμα δέχτηκαν οι Κάρτες Γραφικών (VGA) και ειδικά οι κάρτες υψηλών προδιαγραφών. Για να καταλάβει κανείς το πρόβλημα, μια κάρτα γραφικών της nVIDIA ή της AMD που στην Ελλάδα κόστιζε 200 ευρώ, φέτος, αντί να πέσει η τιμή της, όπως συμβαίνει παραδοσιακά, έφτασε να κοστίζει πάνω από 330 ευρώ.

Αυτό συμβαίνει και ας είχε ξεπεραστεί από νέο μοντέλο που βγήκε στην αγορά. Η αύξηση αυτή αφορούσε όλες τις κάρτες γραφικών μεσαίων επιδόσεων. Ενώ στις κάρτες υψηλών επιδόσεων τα πράγματα ήταν χειρότερα. Συγκεκριμένα, κάρτες γραφικών που πέρυσι κόστιζαν 500 ευρώ, σκαρφάλωσαν φέτος στα 780 ευρώ ενώ τα “θηρία” που κόστιζαν 900 ευρώ ξεπέρασαν τα 1400 ευρώ.

Το ίδιο συνέβη και με τους επεξεργαστές μητρικών (CPU) ανεξαρτήτου κατασκευαστή (intel ή AMD). Οι ανατιμήσεις στις CPU μπορεί να είναι μικρότερες από αυτές των VGA, αλλά είναι κι αυτές υψηλές. Τέλος, ανατιμήσεις υπάρχουν σε μητρικές πλακέτες (motherboards), σε τροφοδοτικά (PSU), καθώς και σε νέας τεχνολογίας σκληρούς δίσκους Solid State (SSD) οι οποίες κυμαίνονται στο 9-11%.

Από που ξεκινάει το πρόβλημα

Όποιος θέλει να “χτίσει” ένα νέο PC, τα κομμάτια που είχε επιλέξει τον Δεκέμβριο, στο σύνολό τους κόστιζαν 1.000 ευρώ, μετά την 1η Ιανουαρίου 2021 τα ίδια κοστίζουν 1.400-1.500 στην Ελλάδα. Ειδικά η “γενιά του Gaming”, όσοι δηλαδή παίζουν παιχνίδια, βρίσκεται σε απόγνωση αφού το να χτίσεις ένα PC είναι πλέον πολύ ακριβό, όπως και η αναβάθμιση ενός σταθερού υπολογιστή.

Σε γενικές γραμμές, αυτή είναι η κατάσταση. Το πρόβλημα δεν το έχουν μόνο οι πιτσιρικάδες, αλλά κυρίως οι “κυνηγοί bitcoin”, οι οποίοι χρειάζονται μηχανήματα με πολύ υψηλές τεχνικές προδιαγραφές. Το ίδιο και σε επαγγελματίες σε κλάδους διαχείρισης βίντεο και φωτογραφίας. Επηρεάζει επίσης μεγάλο τμήμα επιστημόνων, οι οποίοι έχουν υψηλές απαιτήσεις από τα μηχανήματά τους.

Η ελλιπής ενημέρωση έχει ως αποτέλεσμα να κορυφώνεται η παραφιλολογία και να παρασύρεται το καταναλωτικό κοινό σε λάθος επιλογές. Κατ’ αρχήν, όλο αυτό έχει μεν σχέση με την αγορά των ημιαγωγών (semiconductors) στις ΗΠΑ που είναι ο μεγαλύτερος κάτοχος πατεντών ημιαγωγών παγκοσμίως (πάνω από το 80% των κατοχυρωμένων πατεντών από εταιρείες με έδρα τις ΗΠΑ).

Μπορεί το πρόβλημα να ξεκινά από εκεί, αλλά η αγορά των ημιαγωγών δεν έχει υποστεί κάποια δομική βλάβη. Ακόμα και σήμερα, η αγορά αυτή εξακολουθεί να κατέχει σημαντική θέση στην αμερικανική οικονομία, αγγίζοντας το 1% του ΑΕΠ. Τεράστιο νούμερο που την καθιστά μεγαλύτερη αγορά ακόμη κι από την αγορά του πετρελαίου στις ΗΠΑ.

Ο Τραμπ στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές 

Ο μεγαλύτερος κατασκευαστής ηλεκτρονικών συσκευών που χρησιμοποιούν αμερικανικούς ημιαγωγούς, όμως, είναι η Κίνα. Πρόκειται για μια υπερ-πολύπλοκη αγορά. Κάθε χρόνο, τα κινέζικα προϊόντα (π.χ. υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα) που χρησιμοποιούσαν πατέντες αμερικανικών εταιρειών, εξαιρούνταν από το καθεστώς επιβολής δασμών, με ειδικά διατάγματα όλων των αμερικανικών κυβερνήσεων. Στον πόλεμο όμως που κήρυξε ο Τραμπ στην Κίνα, αυτό το πολύπλοκο σύστημα τέθηκε υπό αμφισβήτηση.

Όταν ο Τραμπ έχασε τι εκλογές, δεν ανανέωσε την εξαίρεση (ίσχυε μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2020) όλων αυτών των προϊόντων που παράγονται στην Κίνα από δασμούς που οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει σε κινεζικά προϊόντα. Έτσι, λόγω των δασμών, αυτά τα προϊόντα, μετά την 1η Ιανουαρίου 2021, επιβαρύνονται με ένα πρόσθετο κόστος της τάξης του 25%. Με απλά λόγια, το ίδιο προϊόν που κόστιζε στις 31 Δεκεμβρίου 2020, 1.000 δολάρια αυτομάτως την 1η Ιανουαρίου 2021 κόστιζε πλέον τουλάχιστον 1.250 δολάρια. Και λέμε τουλάχιστον, διότι η τεράστια αυτή επιβάρυνση, είχε ως αποτέλεσμα την μείωση των πωλήσεων η οποία από μόνη της, ανεβάζει κι άλλο την τιμή. Κι όσο περνάει ο καιρός, τα προϊόντα αυτά γίνονται ολοένα και πιο δυσεύρετα με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται περαιτέρω ανατιμήσεις!

Ήταν άραγε η τιμωρία του Τραμπ, στις εταιρίες Πληροφορικής οι οποίες προεκλογικά είχαν στηρίξει τον Μπάιντεν; Πιθανόν. Δεν γνωρίζω αν ο Τραμπ έχει κατανοήσει το μέγεθος της ζημιάς που έκανε αλλά η αγορά, υπό τις παρούσες συνθήκες, θα φέρει σωρεία ανατιμήσεων ακόμη και σε προϊόντα άσχετα με την αγορά Πληροφορικής, για παράδειγμα στην αγορά αυτοκινήτων. Ο λόγος είναι ότι τα σύγχρονα αυτοκίνητα είναι “φουλ” στους ημιαγωγούς και στις ηλεκτρονικές πλακέτες που χρησιμοποιούν πατέντες εταιριών των ΗΠΑ, κι ας είναι ευρωπαϊκά ή ιαπωνικά αυτοκίνητα.

Δυστυχώς, θα αργήσει…

Συνοψίζοντας, οι εκρηκτικές αυτές αυξήσεις δεν οφείλονται ούτε στον κορονοιό ούτε στην εφοδιαστική αλυσίδα ούτε καν σε δομικό πρόβλημα της αγοράς των ημιαγωγών. Και πολύ περισσότερο σε καμία από τις συνωμοσιολογικές θεωρίες που αναπτύσσονται. Οφείλονται στην επιλογή του Τραμπ, η οποία επιβαρύνει την αγορά πληροφορικής και μεταδίδεται και σε άλλες αγορές σιγά-σιγά. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, ο Μπάιντεν είναι δύσκολο να αντιδράσει άμεσα. Συνεπώς, όσοι θεωρούν ότι η αγορά θα επανέλθει σε ισορροπία τον άλλο μήνα ή το δεύτερο τρίμηνο, μάλλον κάνουν λάθος.

Οι τιμές δεν θα πέσουν τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον. Οι κατασκευάστριες εταιρείες, προκειμένου να αντισταθμίσουν το πρόβλημα, ετοιμάζονται να βάλουν στην αγορά νέα προϊόντα, τα οποία θα υποκαθιστούν τα παλιά μοντέλα, ρίχνοντας όμως κατά πολύ την ποιότητα κατασκευής. Είναι πάντως περίεργο ότι στην Ελλάδα ουδείς ασχολείται με ένα φαινόμενο, το οποίο αν διογκωθεί θα προστεθεί στα ήδη υπάρχοντα της αγοράς στους κλάδους της Εστίασης και του Τουρισμού, επιδεινώνοντας το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας.