2018: η Ευρώπη στον αέρα, η Ελλάδα στα κάγκελα

του Μάκη Ανδρονόπουλου  – 

Με πολλές πολιτικές εκκρεμότητες που εγκυμονούν επικίνδυνες αβεβαιότητες εισβάλει στην Ευρώπη το 2018. Mε τον σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία να παραμένει κεντρικό ζητούμενο, τις εκλογές τον Μάρτιο στην Ιταλία να προκαλούν ρίγη, ενώ και οι εκλογές στην Κύπρο δεν αφήνουν κανένα αδιάφορο, δεδομένης της έντασης στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.

Η Ευρώπη, μετά τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού στην Αυστρία του δεξιού Λαϊκού Κόμματος και του ακροδεξιού Κόμματος των Ελευθέρων υπό τον Σεμπάστιαν Κουρτς, παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Μέρκελ και Σούλτς για τον σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία. Σημειώνεται ότι ο πρόεδρος των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) Χορστ Ζεεχόφερ, θέτει ως προαπαιτούμενο τον περιορισμό των μεταναστών.

Η συμμετοχή των Χριστιανοκοινωνιστών στις διαπραγματεύσεις Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών ενδέχεται να αποδειχθεί επιλογή της Μέρκελ για να οδηγήσει τη Γερμανία και πάλι σε εκλογές, με το επιχείρημα ότι εξάντλησε όλες τις δυνατότητες συνεννόησης. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, αν και ενέκρινε την διαπραγμάτευση, κινδυνεύει να συντριβεί στις επόμενες εκλογές εάν προσχωρήσει και πάλι στο Μεγάλο Συνασπισμό, καθώς κάθε φορά χάνει κάποιο σημαντικό ποσοστό.

Ενδέχεται, λοιπόν, να επιδιώξει τη συμμετοχή του μετά από νέες εκλογές και με όρους που θα είναι δύσκολο να μην αποδεχθούν οι Χριστιανοδημοκράτες. Το σενάριο να σχηματίσουν Οι Σοσιαλδημοκράτες κυβέρνηση μειοψηφίας με ανοχή των Χριστιανοδημοκρατών δεν μοιάζει να στέκει. Πάντως, οι νεώτερες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για σχηματισμό κυβέρνησης στο Βερολίνο τον Απρίλιο, ή αλλιώς θα έχουμε εκλογές.

Ευρωπανικός λόγω Ιταλίας

Αν και ο σχηματισμός κυβέρνησης στη Γερμανία καθυστερεί τις διεργασίες για την αναδιάρθρωση της Ευρωζώνης, η είσοδος της Ιταλίας σε προεκλογική φάση, δεδομένου ότι υπογράφτηκε το προεδρικό διάταγμα για εκλογές τον Μάρτιο (πιθανώς στις 4) έχει προκαλέσει πανικό στις Βρυξέλλες. Είτε γιατί μπορεί να προκύψει ακυβερνησία στην τρίτη οικονομία της Eυρωζώνης, είτε γιατί μπορεί να σχηματιστεί μια εχθρική προς το Βερολίνο κυβέρνηση.

Σημειωτέον ότι το 36% των βουλευτών που εκλέχτηκαν το 2013 με 10 κόμματα, έχει αποχωρήσει από αυτά και σήμερα το πολιτικό σκηνικό μετρά 20 κόμματα που πιθανότατα να αναμετρηθούν στις επικείμενες εκλογές. Το “Κίνημα των 5 Αστέρων” προηγείται στις δημοσκοπήσεις με 26%, έναντι 23% του Δημοκρατικού Κόμματος (Ρέντζι). Ο Μπερλουσκόνι (16%) συνεννοείται με τα αποσχιστικά σχήματα και τη Λέγκα του Βορρά. Όσο για την ιταλική οικονομία, αυτή βρίσκεται στην άκρη του γκρεμού. Εξ ου και η βιασύνη να μετατραπεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο.

Αν σε αυτές τις μείζονες πολιτικές αβεβαιότητες προστεθεί το ανοιχτό ζήτημα της Καταλονίας, του δεύτερου γύρου διαπραγματεύσεων για το Brexit, το χάσμα Βρυξελλών με τους 4+1 του Βίζεγκραντ και την έναρξη των διαπραγματεύσεων της Ελλάδας για το μεταμνημονιακό καθεστώς, τις εκκρεμότητες και τις εντάσεις στα δυτικά Βαλκάνια, και το Μεταναστευτικό ως ενεργοποιημένη βόμβα, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η Ευρώπη είναι στον αέρα. Το κλίμα αυτό είναι πιθανό να επιβραδύνει τους ισχνούς  ρυθμούς ανάπτυξης που καταγράφονται. Αυτοί, άλλωστε, δεν οφείλονται σε κάποια εγγενή δυναμική, αλλά στο 1,5 τρισ. ευρώ της πιστωτικής χαλάρωσης που εξαντλείται σύντομα.

Οι συνέπειες για την Ελλάδα

Μέσα στο κλίμα αυτό, μια μεγαλύτερη καθυστέρηση στον σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία και με μια Ιταλία να ανεβάζει την εντροπία του ευρωπαϊκού συστήματος, οι ελληνικές προσδοκίες για “καθαρή έξοδο” θα τεθούν στον πάγο, ανατρέποντας πολιτικούς σχεδιασμούς και πιέζοντας τους δείκτες αντοχής. Οι Έλληνες φορολογούμενοι και οι δανεισμένοι από τις τράπεζες είναι στα κάγκελα, καθώς οι δυνατότητες τους έχουν εξαντληθεί και οι κατασχέσεις και οι πλειστηριασμοί ενεργοποιούν υπόγεια κοινωνικά ρεύματα που ενδέχεται να βγουν στην επιφάνεια.

Οι Βρυξέλλες ούτως ή άλλως φοβούνται ένα εκλογικό αιφνιδιασμό από τον Αλέξη Τσίπρα μετά την ολοκλήρωση της 3ης αξιολόγησης. Αυτό σημαίνει ότι μετά τις 22 Ιανουαρίου αρχίζει ένα διπλωματικό παρασκήνιο για σκληρούς παίκτες και με χτυπήματα κάτω από τη μέση.

Οι εντάσεις μετά το πέρας των εορτών θα εμφανιστούν απότομα και δυνατά, ξεκινώντας από την Κύπρο, όπου η αντίστροφη μέτρηση για τις προεδρικές εκλογές της 28ης Ιανουαρίου 2018 έχει αρχίσει. Μία ανατροπή, δηλαδή η μη επανεκλογή του Νίκου Αναστασιάδη, θα επιφέρει αλλαγές και στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού. Όπως επίσης και στην αντιμετώπιση της τουρκικής προκλητικότητας στην κυπριακή ΑΟΖ.

Οι πολιτικές εξελίξεις στην Κύπρο ενδιαφέρουν καίρια πλέον, λόγω της έντασης που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, αλλά και για την ενεργειακή πτυχή, η οποία ενδιαφέρει τις μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης.