Τι μας αφήνει ο χρόνος που έφυγε

Πλούσιο σε εξελίξεις και γεγονότα ήταν το 2017 που σε λίγες ώρες φεύγει. Σίγουρα ήταν άλλη μία μνημονιακή χρόνιά, στην διάρκεια της οποίας όμως εντάθηκε η συζήτηση για το ό, τι θα είναι η τελευταία, ειδικά μετά την αξιολόγηση του καλοκαιριού. Στον πολιτικό τομέα είχαμε «γεννητούρια» με την δημιουργία του νέου φορέα, αλλά και απώλειες με τον θάνατο του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Στην κοινωνία ωστόσο επικράτησαν οι εικόνες μεγάλων φυσικών καταστροφών, με κυρίαρχη την τραγωδία από την φονική πλημμύρα στην Μάνδρα.

Φωτιές, πλημμύρες και σεισμοί

Αναμφίβολα το γεγονός του 2017, που θα θυμόμαστε όλοι μετά από χρόνια, είναι η ανείπωτη τραγωδία που σημειώθηκε τα ξημερώματα της 15^ης Νοεμβρίου, στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Αττικής. Ένα ιδιαίτερα έντονο καιρικό φαινόμενο, μια τροπικού χαρακτήρα καταιγίδα στο όρος Πατέρας, μετέτρεψε σε λίμνη την περιοχή με αποτέλεσμα να χάσουν την ζωή τους 24 άνθρωποι. Οι νεκροί, οι τεράστιες καταστροφές και οι εικόνες των πολιτών μέσα στις λάσπες ανέδειξαν προβλήματα δεκαετιών και έθεσαν κράτος, κόμματα και φορείς μπροστά σε ευθύνες για την ουσιαστική προστασία των πολιτών.

Το καλοκαίρι του 2017 είχε το χρώμα της φωτιάς. Η πύρινη λαίλαπα στην ανατολική Αττική ξανάφερε τον εφιάλτη των πυρκαγιών κοντά στην πρωτεύουσα, κατακαίοντας μέσα στον Αύγουστο, για τέσσερις ημέρες, μεγάλες εκτάσεις στον Κάλαμο, τον Βαρνάβα και το Καπανδρίτι. Την πραγματική «κόλαση» την έζησε όμως η Ζάκυνθος, όπου οι φωτιές ξεσπούσαν, η μία μετά την άλλη, από τις αρχές Ιουνίου έως τα τέλη του  Σεπτεμβρίου. Σε πύρινο κλοιό βρέθηκαν, στην αρχή του καλοκαιριού, και τα Κύθηρα, όπου η φωτιά έκανε στάχτη έκταση περίπου 25.000 στρεμμάτων.

Φονική ήταν και η σεισμική δραστηριότητα στο Ανατολικό Αιγαίο και τα Δωδεκάνησα. Τα ξημερώματα της 21^ης Ιουλίου το νησί της Κω χτυπήθηκε από ισχυρό σεισμό 6,6 ρίχτερ, ο οποίος άφησε πίσω του δύο νεκρούς, αρκετούς τραυματίες και μεγάλες ζημιές σε κτήρια και υποδομές, με σημαντικότερες αυτές που προκλήθηκαν στο λιμάνι, το οποίο υπέστη καθίζηση. Είχε προηγηθεί, στις 12 Ιουνίου, ο σεισμός των 6,1 ρίχτερ στην Λέσβο, ο οποίος σχεδόν ισοπέδωσε το χωριό Βρίσα, όπου πάνω από το 70% των κτιρίων κατέρρευσε ή υπέστη σοβαρές ζημιές. Μία γυναίκα έχασε την ζωή της, αρκετοί τραυματίστηκαν, ενώ εκατοντάδες είναι οι άστεγοι από την Βρίσα και τα γύρω χωριά.

Κυπριακό και Ερντογάν

Σε ό, τι αφορά την πορεία των εθνικών θεμάτων κυριαρχούν το ναυάγιο στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό στο Κρανς Μοντάνα και η επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα.

Στην Πενταμερή Διάσκεψη για το Κυπριακό, στο Κρανς Μοντάνα της Ελβετίας, η Αθήνα εμφανίστηκε σταθερή στη θέση «μηδέν στρατός – μηδέν εγγυήσεις». Με την συμπαράταξη και του Πρόεδρος Νίκου  Αναστασιάδη σε αυτήν την θέση, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς υπέβαλλε σχέδιο για σταδιακή αποχώρηση των κατοχικών τουρκικών στρατευμάτων και κατάργηση των επεμβατικών δικαιωμάτων. Η αντίδραση της Άγκυρας υπήρξε έντονη και ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου επανέλαβε ότι δεν είναι στις προθέσεις της Τουρκίας να παραιτηθεί από τα όποια «παρεμβατικά δικαιώματά» της. Ακούσαμε μάλιστα και απειλές με «σχέδιο Β», το οποίο περιλαμβάνει ακόμη και την προσάρτηση των κατεχομένων από την Τουρκία.

Το Κυπριακό, όπως και το σύνολο των ελληνοτουρκικών διαφορών, συζητήθηκε κατά την επίσκεψη του Ερντογάν στην Αθήνα, η οποία ήταν η πρώτη επίσκεψη τούρκου προέδρου στην Ελλάδα, μετά από 65 χρόνια. Ως πρώην ποδοσφαιριστής ο Ερντογάν επεδίωξε «γκολ από τα αποδυτήρια» και πριν ακόμη πατήσει το πόδι του στην Αθήνα έθεσε θέμα αλλαγής της Συνθήκης της Λωζάννης. Η  αντίδραση του Προκόπη Παυλόπουλου και ο όλος χειρισμός προκάλεσαν, ωστόσο, έντονες δημόσιες αντιπαραθέσεις, με την κοινοποίηση των ελληνοτουρκικών διαφορών, σε ηγετικό επίπεδο, για πρώτη φορά μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες. Για πρώτη φορά επίσης, ο Ερντογάν παραδέχθηκε την ύπαρξη Πομάκων στους κόλπους της μουσουλμανικής μειονότητας στην Θράκη, διαφοροποιούμενος από την πάγια θέση της Άγκυρας που την θεωρεί τουρκική.

Μεταξύ Μακρόν και Τραμπ

Ορόσημο για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, αλλά και για την θέση της Ελλάδας στο γεωστρατηγικό σύστημα της περιοχής, χαρακτηρίστηκε η επίσκεψη του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ και η συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, στις 17 Οκτωβρίου. Η Σούδα και η αναβάθμιση των F-16, που βρέθηκαν στο επίκεντρο της συνάντησης των δύο ηγετών, προκάλεσαν βέβαια έντονη πολιτική αντιπαράθεση στην Αθήνα. Η συνάντηση ωστόσο πλαισιώθηκε από εμπορικές συμφωνίες με στόχο τις επενδύσεις, ενώ εκφράστηκε η αμερικανική στήριξη στην πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης για έξοδο από τα μνημόνια.

Καθοριστική για την πορεία του ελληνικού προγράμματος, για την θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη, αλλά και για τις εξελίξεις στην ΕΕ, υπήρξε νωρίτερα η επίσκεψη του Γάλλου προέδρου στην Αθήνα, στις 7 και 8 Σεπτεμβρίου. Τσίπρας και Μακρόν επιβεβαίωσαν τις παραδοσιακά φιλικές σχέσεις των δύο χωρών, με φόντο μία πολυμελή αντιπροσωπεία Γάλλων επιχειρηματιών και υψηλού επιπέδου εκπροσώπων γαλλικών εταιρειών.

«Έφυγε» ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης

Στις 29 Μαΐου του 2017 έκλεισε ένα μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο για την Ελλάδα. Ήταν τις πρώτες πρωινές ώρες εκείνης της ημέρας όταν η οικογένεια του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ανακοίνωνε τον θάνατο του, σε ηλικία 99 ετών.

Ανεξαρτήτως πολιτικής προσέγγισης και τοποθέτησης ο Μητσοτάκης με την περισσότερο από μισό αιώνα παρουσία του στην πολιτική σκηνή της χώρας άφησε το στίγμα του στην πολιτική ζωή και το 2017 πέρασε στην ιστορία.

Κόντρες, συνέδρια και νέο κόμμα

Αν κάτι χαρακτηρίζει την πολιτική και κοινοβουλευτική δραστηριότητα το 2017 είναι οι έντονες αντιπαραθέσεις κυβέρνησης – αντιπολίτευσης. Σχεδόν το σύνολο του κυβερνητικού έργου, αλλά και μεμονωμένες ενέργειες υπουργών δέχθηκαν ομαδικά πυρά από την αντιπολίτευση, ενώ οι συζητήσεις στην Βουλή πήραν και πάλι χαρακτήρα «δύο μονομάχων».

Σε ό, τι αφορά τις διεργασίες στα κόμματα καθοριστικό γεγονός της χρονιάς είναι οι εξελίξεις γύρω από τον νέο φορέα και οι «εσωκομματικές» εκλογές που ανέδειξαν την Φώφη Γεννηματά στην ηγεσία του. Περισσότεροι από 212.000 πολίτες πήραν μέρος στην εκλογική διαδικασία, η οποία οδήγησε στο «Κίνημα Αλλαγής», οι επικεφαλής του οποίου ευελπιστούν να το καταστήσουν  πρωταγωνιστή της πολιτικής σκηνής από τις επόμενες εκλογές.

Το στίγμα του στην διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού έδωσε και το 11^ο Συνέδριο της ΝΔ υπό την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, το οποίο ανέδειξε την ενότητα του κόμματος και βασικές προγραμματικές κατευθύνσεις του.

Από την «σκοτεινιά» του Μαρτίου στο «φως» του καλοκαιριού

Η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και το Eurogroup της 15^ης Ιουνίου άλλαξαν, σύμφωνα με την κυβέρνηση, τα δεδομένα σε ότι αφορά την οικονομία και το ελληνικό πρόγραμμα. Η καταγραφή μιας αύξησης της απασχόλησης το 2017, η δημιουργία πλεονάσματος και η θετική εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών, σε συνδυασμό με τις πρώτες επιτυχημένες απόπειρες δανεισμού (έντοκα γραμμάτια, swap), αλλά και τις δεσμεύσεις κυβέρνησης και δανειστών για  πλήρη τήρηση του προγράμματος, αύξησαν τις φωνές για εφικτή έξοδο από αυτό το 2018.

Στην κατεύθυνση αυτή δείχνουν να συνηγορούν και οι αγορές με την αποκλιμάκωση των επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων, το θέμα ωστόσο αποτελεί το κύριο πεδίο αντιπαράθεσης κυβέρνησης – αντιπολίτευσης, όπως διαφάνηκε και στην συζήτηση για την ψήφιση του προϋπολογισμού.

Η επίθεση στον Παπαδήμο και η άδεια στον Κουφοντίνα

Η προ ημερών βομβιστική επίθεση στο Εφετείο, την ευθύνη για την οποία ανέλαβε η «Ομάδα Λαϊκών Αγωνιστών», παρά την σπουδαιότητά της δεν ήταν το μοναδικό γεγονός στο θέμα της τρομοκρατίας το 2017.

Κυριάρχησε η επίθεση στον πρώην πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο, με παγιδευμένο φάκελο, που έγινε στις 25 Μαΐου στο κέντρο της Αθήνας και τροφοδότησε σειρά αντιπαραθέσεων κυβέρνησης – αντιπολίτευσης για θέματα ασφάλειας.

Έντονες αντιπαραθέσεις προκάλεσε και η άδεια που δόθηκε από τις φυλακές Κορυδαλλού στον καταδικασμένο για την 17Ν Δημήτρη Κουφοντίνα. Η συζήτηση για την πρώτη διήμερη άδεια του προσώπου που ανέλαβε την «πολιτική ευθύνη» για τη δράση της 17Ν, την οποία ουδέποτε αποκήρυξε, επικεντρώθηκε στην ορθότητα ή μη της απόφασης του συμβουλίου των φυλακών.

Η «μάχη» των Ειρηνοδικείων

Το 2017 έφερε και την ένταση στα Ειρηνοδικεία. Το προαπαιτούμενο της προστασίας των συμβολαιογράφων και της διαδικασίας των πλειστηριασμών άναψε τις δικές του φωτιές, αφού οι αντιδράσεις δεν είναι και τόσο «ειρηνικές».

Στις 29 Νοεμβρίου το Ειρηνοδικείο Αθηνών μετατράπηκε σε πεδίο μάχης, ενώ η κυβέρνηση, εν μέσω αντιδράσεων, προώθησε ρύθμιση για αυτεπάγγελτη δίωξη όσων εμποδίζουν τους πλειστηριασμούς, την  οποία πέρασε τελικά  σε μια επιεικέστερη μορφή. Η κυβέρνηση διατείνεται ότι από τους πλειστηριασμούς δεν κινδυνεύει η «λαϊκή κατοικία» και ότι υπάρχει πλαίσιο προστασίας για τους αδύναμους πολίτες, κάτι που αμφισβητεί η αντιπολίτευση. Σε κάθε περίπτωση, το θέμα των πλειστηριασμών θα απασχολήσει και το 2018, σε πολιτικό, αλλά κυρίως σε κοινωνικό επίπεδο.

Αλλαγή ταυτότητας φύλου

Προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, αλλά καταγράφηκε ως μια προοδευτική κίνηση στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ρύθμιση για την αλλαγή ταυτότητας φύλου από τα 15 έτη. Η ρύθμιση  ψηφίστηκε στις 10 Οκτωβρίου, με 148 «ναι» (επί 285 παρόντων βουλευτών), εν μέσω διαρροών από τον ΣΥΡΙΖΑ και την καταψήφισή της, εκτός από την αντιπολίτευση και από τους συγκυβερνώντες ΑΝΕΛ (με εξαίρεση τον Κώστα Ζουράρι).