Εν αναμονή του αποτελέσματος της συνάντησης Τραμπ-Ερντογάν

Η τροπή που έχουν πάρει οι σχέσεις της ΕΕ με το καθεστώς Ερντογάν διαφοροποιούν τη βάση, μέσα από την οποία αντιμετωπίζουν όχι μόνο την Τουρκία, αλλά και τα ελληνοτουρκικά. Προς το παρόν, μετράει ο ρεαλισμός που επιβάλλει στις δυτικές κυβερνήσεις να συνομιλούν και ενδεχομένως να προσπαθήσουν να βρουν κοινούς τόπους με έναν ιδιόμορφο πολιτικό που αλλάζει τη φυσιογνωμία της πατρίδας του και επηρεάζει αρνητικά όλο το γεωγραφικό της περίγυρο.

Από την άλλη πλευρά, όμως, συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν να έχουν το επίπεδο σχέσεων με την Άγκυρα που είχαν στο παρελθόν. Αυτός είναι και ο λόγος που οι ισχυρότεροι σύμμαχοι της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ αρχίζουν πια να αντιλαμβάνονται την κατάσταση που ο Ελληνισμός βιώνει -χρόνια τώρα- στο Αιγαίο και στην Κύπρο.

Με άλλα λόγια, συνειδητοποιούν τι σημαίνει Τουρκία. Η επικράτηση του ΝΑΙ, μάλιστα, υποχρεώνει, μάλιστα, τη Δύση να προσγειωθεί και να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι ο Ερντογάν και το νεοοθωμανικό κόμμα του δεν είναι μία παρένθεση.

Υπενθυμίζουμε ότι το 2013 υπήρχαν εκτιμήσεις για επικείμενη πτώση του, λόγω της εξέγερσης στοο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης κι όχι μόνο. Το 2014-16 υπήρχαν εκτιμήσεις περί πιθανής αντικατάστασής του από τους πιο μετριοπαθείς Αμπνουλάχ Γκιούλ, Μπουλέντ Αρίντς και Αχμέτ Νταβούτογλου.

Τι θα προκύψει από τις συνομιλίες Τραμπ-Ερντογάν

Όπως είναι φυσικό, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αναμένουν την εξέλιξη των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας πριν κάνουν οριστικές επιλογές. Η επίσκεψη του Ερντογάν στην Ουάσιγκτον και οι συνομιλίες που είχε με τον πρόεδρο Τραμπ είναι κρίσιμες, με την έννοια ότι θα καθορίσουν την τροπή που θα πάρουν οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις και κατ’ επέκτασιν την τροπή που θα πάρουν οι σχέσεις συνολικά της Δύσης με την Άγκυρα. Μέχει να δούμε το αποτέλεσμά τους.

Πληροφορίες έγκυρων πηγών αναφέρουν ότι επί διοίκησης Τραμπ το κλίμα βελτιώθηκε συγκριτικά με τις οξείες συγκρούσεις των τελευταίων μηνών της διακυβέρνησης Ομπάμα. Η πρόοδος, όμως, δεν είναι τόσο μεγάλη όσο θα επιθυμούσε η Άγκυρα. Η δε απόφαση της Ουάσιγκτον να εξοπλίσει τους Κούρδους της Συρίας είναι κάτι πολύ περισσότερο από αγκάθι. Σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, ο Ερντογάν δεν πήρε αυτά που ήθελε.

Ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας δεν αποδέχεται την επιλογή των ΗΠΑ για αξιοποίηση των σωμάτων πολιτοφυλακής των Κούρδων (YPG) και των μικτών στρατιωτικών σωμάτων της αντιπολίτευσης της Συρίας (SDF) στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους. Φοβάται ότι στήνονται τα θεμέλια ίδρυσης κουρδικού κράτους. Επίσης, δεν αντιλαμβάνεται (ή υποκρίνεται πως δεν αντιλαμβάνεται) την πραγματική διάκριση εξουσιών στις ΗΠΑ, απαιτώντας ταχεία έκδοση του Γκιουλέν.

Γνώστες των κινήσεων της αμερικανικής διπλωματίας υπογραμμίζουν ότι πέραν του προβλήματος της Συρίας και του Ισλαμικού Κράτους και ελάχιστων διμερών θεμάτων, ο Λευκός Οίκος και το Στέητ Ντηπάρτμεντ δεν θα ενδιαφερθούν για την άσκηση επιρροής ή -πολύ περισσότερο- πίεσης προς την Άγκυρα. Θα αφήσουν τους Ευρωπαίους να αξιοποιήσουν, αν μπορούν, το πλεονέκτημα των οικονομικών σχέσεών τους με την Τουρκία.

Ωστόσο, λόγω και της προεκλογικής περιόδου στη Γερμανία, στη Γαλλία (βουλευτικές) και στη Βρετανία, από την πλευρά των Ευρωπαίων δεν πρόκειται να αναληφθούν πρωτοβουλίες. Η καγκελάριος Μέρκελ είναι ενοχλημένη από τη στάση του Ερντογάν και οι τριβές μεταξύ Βερολίνου και Άγκυρας έχουν γίνει συχνό φαινόμενο. Με άλλα λόγια η συνεννόηση με το τουρκικό καθεστώς αποδεικνύεται σε κάθε ευκαιρία ότι είναι δύσκολη.

Η Γερμανία δεν αναμένει πρόοδο στο Κυπριακό ή εντυπωσιακές αλλαγές στη στάση Ερντογάν επί του μεταναστευτικού-προσφυγικού. Στην ίδια γραμμή κινείται και το Παρίσι, καθώς Γάλλοι διπλωμάτες αναφέρουν ότι «οι Τούρκοι κάνουν μονόλογο» όταν συζητούνται τα θέματα Συρίας και Κούρδων. Βλέπουν σημάδια σκλήρυνσης της τακτικής της Άγκυρας με αύξηση των μεταναστευτικών ροών, σε βαθμό που θα επηρεαστεί η Ελλάδα, αλλά όχι η Ευρώπη.

Όσον αφορά άλλες σημαντικές χώρες με άμεσο ενδιαφέρον για την Τουρκία, παρατηρείται εξάντληση της δυναμικής στη βελτίωση των σχέσεων Μόσχας-Άγκυρας. Ακόμα και αν υπάρξουν επιμέρους ενεργειακές και εξοπλιστικές συμφωνίες, τα συμφέροντά τους στη Συρία είναι ασυμβίβαστα.

Το Ισραήλ παραμένει προσεκτικό και καχύποπτο έναντι του Ερντογάν. Από την άλλη πλευρά, όμως, πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι ίσως προχωρήσει στη συμφωνία κατασκευής αγωγού για την εξαγωγή φυσικού αερίου προς την Τουρκία.