Λας Βέγκας στο Αιγαίο

του Δημήτρη Σκουτέρη  – 

Στο πολυνομοσχέδιο που υπερψήφισε η Βουλή προβλέπεται να χορηγηθούν  άδειες λειτουργίας καζίνο σε Μύκονο, Κρήτη και Σαντορίνη. Παραλλήλως αλλάζει το ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας των καζίνο στην Ελλάδα και έχουμε “θαυμαστή” μείωση της φορολόγησης τους, όταν αυξάνεται ο ΦΠΑ σε όλα τα νησιά.

Στην αιτιολογική έκθεση του νόμου (πλέον) αναφέρονται για τα της λειτουργίας των καζίνο «ανάπτυξη ενός νέου κλάδου ψυχαγωγικών και τουριστικών υπηρεσιών ελκυστικού για ξένους καταναλωτές υψηλού εισοδήματος». Σε άλλο σημείο αναφέρεται ότι «…από τη μεταρρύθμιση προσδοκώνται ωφέλειες από …την οικονομική ανάπτυξη των περιοχών στις οποίες θα λειτουργούν καζίνο».

Ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο είναι εκείνο που μας “πληροφορεί” ότι «Το μοντέλο του καζίνο ευρέως φάσματος δραστηριοτήτων συνδυάζει εγκαταστάσεις υψηλών προδιαγραφών, υπηρεσίες ψυχαγωγίας (συμπεριλαμβανομένων των παιγνίων) και πολιτισμού, εμπορικά καταστήματα και πολυτελή ξενοδοχεία ελκυστικά τόσο για επισκέπτες από το εσωτερικό, όσο και από το εξωτερικό».

Παρουσιάζεται η λειτουργία των καζίνο στα νησιά ως ένας νέος ελκυστικός κλάδος για ξένους καταναλωτές υψηλού εισοδήματος. Δύο σελίδες μετά εμφανίζονται τα καζίνο ως ελκυστικά και για γηγενείς επισκέπτες όσο και για αλλοδαπούς. Ας αποφασίσουν σε ποιους απευθύνονται σε πλούσιους ξένους επισκέπτες ή και σε Έλληνες και σε ξένους. Αλήθεια τι θα εισφέρει στην οικονομική ανάπτυξη της Μυκόνου-της Σαντορίνης-της Κρήτης η λειτουργία των καζίνο; Δεν μιλάμε για τα Ψαρά ή τον Άι Στράτη ή τη Νίσυρο, μιλάμε για τις ναυαρχίδες (μαζί με Ρόδο και Κέρκυρα) του Ελληνικού τουρισμού.

Μπερδεύοντας ψυχαγωγία με διασκέδαση

Παρακαλούνται οι συντάκτες της αιτιολογικής έκθεσης να μάθουν την ελληνική. Ο όρος ψυχαγωγία δηλαδή, «άγω την ψυχή» έχει μια τελείως διαφορετική έννοια από αυτήν της έννοιας της διασκέδασης. Ψυχαγωγία είναι η συμμετοχή του ατόμου στα ανώτερα έργα του ανθρώπινου πολιτισμού που τον μορφώνει πνευματικά και αισθητικά  και τέλος τον εξευγενίζει.

Η ψυχαγωγία, παρόλο που επιτυγχάνεται με διαφορετικούς τρόπους σε κάθε πολιτισμό, σε όλους συνδέεται με την πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία και, μυώντας τον άνθρωπο κατάλληλα, φέρνει την αρμονία σώματος και ψυχής.  Η ψυχαγωγία είναι η πορεία της ψυχής προς τις ιδέες, θεωρία η οποία αν μη τι άλλο αναφέρεται στην παιδεία του ανθρώπου, η οποία τείνει προς μια πνευματική διαδρομή. Αν τα παίγνια στο καζίνο έχουν τέτοιο στόχο, τότε το ζήτημα εκφεύγει της λογικής μας. Προφανώς, όμως, εννοούν την διασκέδαση (entertainment). Ο όρος ψυχαγωγία τίθεται ή από άγνοια ή εκ του πονηρού.

Η  σύνδεση της λειτουργίας των καζίνο με τον πολιτισμό και της συνύπαρξης τους κάτω από κοινή στέγη από πού αλήθεια προκύπτει; Σχετίζεται με την «κανονικότητα», στην οποία επιθυμούν να μας επιστρέψουν άπασες οι πολιτικές δυνάμεις;

Βαφτίζουν τη μεγέθυνση ανάπτυξη

Να ξεκαθαρίσουμε τους όρους οικονομική ανάπτυξη και οικονομική μεγέθυνση δεδομένου ότι οι εισηγητές του πολυνομοσχεδίου ισχυρίζονται ότι «...προσδοκώνται ωφέλειες από …την οικονομική ανάπτυξη των περιοχών στις οποίες θα λειτουργούν καζίνο».

Η οικονομική μεγέθυνση υπολογίζεται με βάση την ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ (τι παράγεται μέσα σε μια χώρα) και συνεπώς αποτελεί έναν ποσοτικό δείκτη. Η οικονομική ανάπτυξη, αντιθέτως, υπολογίζεται με ένα μείγμα δεικτών. Για παράδειγμα, ο ΟΗΕ χρησιμοποιεί το Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (United Nations’s Human Development Index -HDI), ο οποίος περιλαμβάνει το ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης, το προσδόκιμο ζωής και το μορφωτικό επίπεδο του πληθυσμού. Κατά τον ΟΟΣΑ η οικονομική ανάπτυξη είναι μια έννοια που εμπεριέχει και την ευημερία και συνεπώς την καθιστά μια πιο ολιστική έννοια από την οικονομική μεγέθυνση.

Συνεπώς, θα πρέπει να συνεκτιμούνται ο ελεύθερος χρόνος, το περιβάλλον, η κοινωνική συνοχή, η κατανομή του εισοδήματος κ.α. Τι θα προσθέσει η λειτουργία των καζίνο στα νησιά μας; Μα φυσικά τις πολυαναμενόμενες ξένες «επενδύσεις». Εύκολα, γρήγορα, αποτελεσματικά για τους επενδυτές, αλλά και για πολιτικούς που απλά διαχειρίζονται μια κατάσταση δίκην λογιστή.

Θα προσμετρήσουν στο ΑΕΠ της χώρας το κόστος δημιουργίας και λειτουργίας αυτών των καζίνο, θα υπερηφανευθούν για κάποιες εκατοντάδες νέες θέσεις εργασίας. Θα μιλήσουν για ανάπτυξη… αντί για τον ορθό όρο μεγέθυνση. Σε τι θα εισφέρει στην τοπική κοινωνία, στο περιβάλλον, στον πολιτισμό, στη φέρουσα ικανότητα καθε νησιού;

Ο έσχατος καιροσκοπισμός

Αν κάποιοι στην κυβέρνηση λησμονούν τις ιδεολογικές αφετηρίες τους, ας ζήσουν με τις συνειδησιακά ιδεολογικές ενοχές τους. Οι νησιώτες τι φταίνε; Οι τοπικές κοινωνίες που αντιδρούν δια των Δημάρχων, των Δημοτικών Συμβουλίων, των τοπικών εκπροσώπων των κομμάτων, θα εισακουσθούν; Ή όλα στη βορά επιλογών, επιλογών αντιαναπτυξιακών και ανύπαρκτου στρατηγικού σχεδιασμού για την ανάπτυξη των νησιών και την θαλάσσια (γαλάζια) ανάπτυξη;

Το ζήτημα της ηθικής διάστασης του τζόγου (και μέσω των καζίνο) τους ενδιαφέρει; Αυτό γιατί είναι από τα σημαντικότερα των προβλημάτων, που τίθενται για το πώς θα αποφασίσουμε πάνω σε αυτό το θέμα και δεν είναι η διάσταση των επενδύσεων. Η οικονομική ανάπτυξη και η αύξηση των θέσεων εργασίας μπορούν να επιτευχθούν και με άλλους, πιο παραγωγικούς τρόπους, ιδιαίτερα στην νησιωτική μας περιφέρεια.

Τι να σημαίνει άραγε από την άποψη της κοινωνικής και πολιτισμικής συγκρότησης των τοπικών κοινωνιών η απότομη μετατροπή τους σε ένα είδος νησιών Las Vegas; Το ερώτημα επιδέχεται πολλές απαντήσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων προφανώς θα επικεντρωθούν στις περιβαλλοντικές, νομικές και οικονομίστικες (λογιστικές) πτυχές μιας τέτοιας, δήθεν εκσυγχρονιστικής πολιτικής επιλογής. Θα μετρήσουν για παράδειγμα με νομικούς όρους ή με όρους επενδύσεων, θέσεων εργασίας και εισαγόμενου συναλλάγματος τα υπέρ και τα κατά αυτών των δήθεν αναπτυξιακών σχεδίων.

Υπάρχουν βέβαια και άλλες παράμετροι, οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής φύσης, στη βάση των οποίων θα έπρεπε ίσως να αναλυθεί η σε βάθος χρόνου ανυπαρξία ουσιωδών κανόνων χρήσεων γής-αλλά και θάλασσας. Όπως επίσης να αναλυθεί η ανυπαρξία υψηλού επιπέδου υποδομών, οι πανάκριβες και αντιαναπτυξιακές μεταφορικές υπηρεσίες , αλλά και μεταβολή κάποιων περιοχών των νησιών αυτών σε πόλους έλξης συγκεκριμένου τύπου τουριστικής «ανάπτυξης» (all inclusive).

Καζινοποίηση ίσον παρακμή

Η γενίκευση του αντιπαραγωγικού παρασιτισμού «παροχής υπηρεσιών τζόγου» ως κεντρικής ιδεολογίας μιας κοινωνίας ίσως υπό διάλυση από κοινωνικής, πολιτισμικής και πολιτικής άποψης είναι μια άλλη εξίσου σημαντική παράμετρος του ίδιου προβλήματος. Δύσκολα λοιπόν θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς την καζινοποίηση και τη γενίκευση του τζόγου στα νησιά ως αναπτυξιακό μέτρο. Δύσκολα επίσης θα μπορούσε κάποιος να τη νομιμοποιήσει ακόμη και ως προσωρινό οικονομικό μέτρο που αποσκοπεί στη βελτίωση των δημοσίων οικονομικών, αλλά και της τοπικής ανάπτυξης.

Δύσκολα θα μπορούσε οποιοσδήποτε να ανεχτεί τη μείωση της φορολόγησης των καζίνο (δια της μικρότερης συμμετοχής του ελληνικού δημοσίου από το 22% ως το 34% που ήταν στο 20% ως και 8% πλέον) όταν αυξάνεται ο ΦΠΑ στα νησιά, όταν υπάρχουν οι αθεράπευτες μέχρι σήμερα μειονεξίες της νησιωτικότητας.

ΥΓ. Εκεί στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής τι λένε; Δεν τους συμπεριέλαβαν ούτε στα συναρμόδια Υπουργεία, που θα έχουν λόγο για τη ίδρυση και λειτουργία των καζίνο στα νησιά. Για ποιά αναπτυξιακή νησιωτική πολιτική ομιλούσε ο λαλίστατος Υφυπουργός αρμόδιος για την νησιωτική πολιτική; Και εις ανώτερα παιδιά να τον χαιρόμαστε.