Η Δέλτα φέρνει τρίτη δόση το φθινόπωρο

Ανατροπές φέρνει στον εμβολιαστικό σχεδιασμό της κυβέρνησης η μετάλλαξη Δέλτα (ινδική μετάλλαξη) καθώς διεθνώς εκτιμάται ότι πρέπει να χορηγηθεί άμεσα τρίτη δόση, ώστε να υπάρχει η μέγιστη δυνατόν προστασία στους πληθυσμούς. Όμως είναι άγνωστο αν υπάρχει επάρκεια εμβολίων για τα 400 εκατομμύρια των Ευρωπαίων, πολύ δε περισσότερο αν θα είναι έτοιμο το τροποποιημένο, ειδικά για μεταλλάξεις, σκεύασμα της Pfizer.

Η μετάλλαξη Δέλτα αναμένεται να έχει κυριαρχήσει πάντως μέχρι τα τέλη Αυγούστου, ενώ τα υπάρχοντα εμβόλια σχεδιάζεται να χορηγηθούν ως τρίτη δόση το Σεπτέμβρη, ξεκινώντας από τους υγειονομικούς και τους άνω των 85 ετών, καθώς αυτές οι ομάδες είχαν εμβολιαστεί και πρώτες. Αναμένεται δηλαδή η τρίτη δόση να δοθεί περίπου εννέα μήνες μετά την πρώτη.

Αυτό μοιραία θα αφήσει σχετικά εκτεθειμένους όλο το χειμώνα όσους έκαναν την πρώτη δόση την άνοιξη ή το καλοκαίρι. Πολλά εξαρτώνται και από τον εμβολιαστικό ρυθμό, ο οποίος έχει μειωθεί στους 60.000 εμβολιασμούς την ημέρα, αλλά και από την διαθεσιμότητα των εμβολίων. Είναι επίσης άγνωστο τι θα γίνει με όσους έκαναν το AstraZeneca, αν και το πιθανότερο είναι ότι η τρίτη δόση τους θα είναι πάλι με το ίδιο σκεύασμα.

Προβληματισμός εκφράζεται για το εμβόλιο της Johnson που αφ΄ ενός είναι μονοδοσικό, αφ΄ ετέρου η αποτελεσματικότητά του έναντι τις μετάλλαξης Δέλτα εκτιμάται ότι είναι πολύ χαμηλή. Εξετάζεται το ενδεχόμενο είτε να δοθεί δεύτερη δόση του ίδιου σκευάσματος είτε η “ενισχυτική δόση” να είναι από άλλο εμβόλιο, παρότι η Ελλάδα έχει αντιδράσει σθεναρά στις μίξεις εμβολίων, σε αντίθεση με τη Βρετανία.

Ανατροπές σε σχέδια

Παράλληλα σχεδιαζόταν η τρίτη δόση της Pfizer και της AstraZeneca να είναι ειδικά προσαρμοσμένες στις μεταλλάξεις, όμως επειδή η Δέλτα και η Δέλτα+ (παραλλαγή της Δέλτα) δεν ήταν στο πρόγραμμα των εταιρειών, είναι άγνωστο κατά πόσον είναι έτοιμες να διαθέσουν εκατομμύρια δόσεων με τροποποιημένα συστατικά ειδικά για τις Δέλτα. Είναι πιθανότερο ότι θα γίνει τρίτη δόση με το ήδη υπάρχον εμβόλιο και όχι με το τροποποιημένο που θα απαιτήσει πάνω από 3 μήνες να παρασκευαστεί σε ικανούς αριθμούς.

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς είχε δηλώσει ότι έχουν εξασφαλιστεί όλες οι απαιτούμενες δόσεις με εμβόλια για όλους τους πολίτες της Ε.Ε. από το Σεπτέμβριο, όμως είναι γνωστή η απόσταση μεταξύ θεωρίας και πράξης. Η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών παιδίατρος Μαρία Θεοδωρίδου αισιοδοξεί και είπε σχετικά ότι «Οι ιοί πολεμούν με τις μεταλλάξεις, ο άνθρωπος με την έρευνα. Ήδη βρίσκεται σε πειραματική φάση η παρασκευή εμβολίων με υβριδική πρωτεϊνική ακίδα, δηλαδή με τμήματα πρωτεΐνης από διαφορετικούς ιούς που θα χρησιμοποιηθούν για το εμβόλιο, ώστε να προσφέρεται πλέον ευρεία ανοσία έναντι όλων των κορωνοϊών».

Εκτιμάται πάντως, ότι ενώ μέχρι την εμφάνιση της μετάλλαξης αυτής οι επιδημιολόγοι θεωρούσαν ότι με τον εμβολιασμό του 70% θα χτιστεί επαρκής συλλογική ανοσία για την κοινότητα, τώρα πιστεύουν ότι πρέπει να εμβολιασθεί τι 80%. Ο λόγος που ανέβηκε ο πήχης είναι ότι όταν μιλούσαν για 70%-75% αναφέρονταν στο “κλασικό” ποσοστό και θεωρούσαν δεδομένο ότι και ένα 10% ή και 20% του πληθυσμού θα αποκτούσε ταυτόχρονα φυσική ανοσία λόγω νόσησης. Ουσιαστικά πόνταραν στα αντισώματα του 70% από εμβόλια και στα φυσικά αντισώματα των όσων νόσησαν, που θεωρητικά θα αθροίζονταν στο 80%-90%.

Φυσική και τεχνητή ανοσία

Όμως η Δέλτα παρακάμπτει σε υπολογίσιμο βαθμό τα επίκτητα αντισώματα (των εμβολίων) αλλά και τα φυσικά αντισώματα από νόσους που προκάλεσαν τα “παλιότερα” στελέχη. Παράλληλα, είναι απρόβλεπτο αν θα εμφανιστεί και Λάμδα ή Ωμέγα η οποία θα είναι ακόμα πιο ανθεκτική στα υπάρχοντα αντισώματα και ο μόνος τρόπος να ανασχεθεί νέο κύμα από πιο “ευέλικτες” μεταλλάξεις, είναι η εμβολιαστική κάλυψη (έστω και με τα υπάρχοντα εμβόλια χωρίς “έξτρα” συστατικά) που ναι μεν δεν αποκλείουν τη λοίμωξη, αλλά περιορίζουν πολύ σημαντικά τη διασπορά και την βαριά νόσο.

Αντικειμενικά η τρίτη δόση θα ακολουθήσει σε προτεραιότητες την πρώτη, δηλαδή θα προηγηθούν οι πιο εκτεθειμένοι (γιατροί, νοσηλευτές) και οι πιο ευάλωτοι (άνω των 60 αλλά και χρονίως πάσχοντες ανεξαρτήτως ηλικίας). Στη πρώτη φάση αυτό “πήρε” ένα εξάμηνο και ακόμα δεν έχει καλυφθεί το 40% των άνω των 60 και των χρονίως πασχόντων. Αρχικά δεν καλύφθηκε λόγω έλλειψης εμβολίων και αργού ρυθμού εμβολιασμών, αλλά μετά την άνοιξη οι ρυθμοί έπεσαν λόγω απροθυμίας και φόβων.

Επίσης πολλοί σκέφτηκαν ότι το καλοκαίρι ο ιός υποχωρεί και ότι θα ήταν σκόπιμο να κάνουν το εμβόλιο αργότερα, ώστε να έχουν αντισώματα για τον, κατά κανόνα, δύσκολο χειμώνα, παρά να κάνουν το εμβόλιο άνοιξη και να τους βρει ο χειμώνας με μειωμένα αντισώματα, καθώς θα έχουν παρέλθει 6-10 μήνες από τον εμβολιασμό τους. Αυτή η σκέψη πηγάζει από το γεγονός ότι δεν είναι σαφής η διάρκεια ζωής των αντισωμάτων που ο άνθρωπος αποκτά με τεχνητή ανοσία, δηλαδή με τα εμβόλια.