Οι πυρκαγιές έκαψαν και το πολιτικό κεφάλαιο του Μητσοτάκη

Γεγονότα όπως αυτά των καταστροφικών πυρκαγιών, συνήθως -αν όχι πάντα- έχουν σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις. Το ίδιο θα συμβεί και τώρα, ήδη συμβαίνει αν σκεφθούμε πως έσπασε η φιλοκυβερνητική “ομερτά” των καναλαρχών! Προσπαθώ, λοιπόν, να δω τι είδους εξελίξεις θα έχουμε. Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη, και -κυρίως- ο ίδιος ο πρωθυπουργός, βγαίνουν βαρύτατα τραυματισμένοι, λόγω της πλημμελούς αντιμετωπίσεως των πυρκαγιών, από έναν κρατικό μηχανισμό ο οποίος, πλέον των παραδοσιακών αδυναμιών του, είχε εξαρθρωθεί και από τα παράλογα μέτρα αντιμετωπίσεως του κορονοϊού.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ούτε τα, συνήθως αποτελεσματικά, ένστολα τμήματα του κράτους κατάφεραν διαφύγουν της κριτικής και του καταλογισμού ευθυνών. Βεβαίως, είναι άδικο να καταλογίζουμε ευθύνες στα μοναδικά τμήματα του κράτους που συνήθως λειτουργούν και σώζουν την παρτίδα (και με έναν απλό αναγραμματισμό, την Πατρίδα), ενώ αυτές ανήκουν στην -ολίγιστη- πολιτική ηγεσία!

Όμως, το θέμα μου δεν είναι οι ευθύνες. Την τελική πολιτική ευθύνη έχει πάντοτε η κυβέρνηση, δηλαδή ο πρωθυπουργός, η ισχύς του οποίου επλήγη καίρια. Γι’ αυτό το πολιτικό βρίσκεται, πλέον, σε επικίνδυνη ταλάντωση και συμπαρασύρει το οικονομικό, δηλαδή την διαπλοκή, αφού αμφότερα -πολιτικό και οικονομικό σύστημα- θα αναζητήσουν ένα νέο “σημείο ισορροπίας”, στο οποίο να αποτυπώνονται οι νέες σχέσεις ισχύος που δημιούργησε η κρίση των πυρκαγιών:

• Πως, λοιπόν, θα λειτουργήσει, στο εξής, ένας αδύναμος και στριμωγμένος πρωθυπουργός, που έχει ρίξει όλο του το βάρος στην διαχείριση (δηλαδή στην κατανομή) των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ;
• Πως, όντας αποδυναμωμένος, θα διαπραγματευθεί με την διαπλοκή, ώστε η κατανομή των κονδυλίων να προσπορίσει τα συνήθη πολιτικά και οικονομικά οφέλη;

Το (α)διέξοδο του ανασχηματισμού

Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήλεγχε πλήρως την κυβερνητική λειτουργία, έχοντας μεταβιβάσει τις κρίσιμες αρμοδιότητες σε υφυπουργούς και γενικούς γραμματείς της προσωπικής του εμπιστοσύνης. Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης, είναι χαρακτηριστική περίπτωση, ενώ ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και στο Υπουργείο Ανάπτυξης, όπου ο Άδωνις Γεωργιάδης έχει διακοσμητικό ρόλο, τον οποίο ασκεί μέσω των καναλιών και των κοινωνικών δικτύων, όπως το twitter κλπ.

Συνεπώς, οι όροι διαπραγματεύσεως με την διαπλοκή ήταν υπέρ του πρωθυπουργού. Πλέον, όμως, αυτό άλλαξε δεδομένης της αποδυναμώσεως του Πρωθυπουργού και της κυβερνήσεως. Η αλλαγή στάσεως των καναλιών -προεξάρχοντος του ΟΡΕΝ- στην υπόθεση των πυρκαγιών, δίνει μια πρόγευση του τι θα ακολουθήσει. Άραγε, θα αποτολμήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης να καταφύγει στην λαϊκή ετυμηγορία ώστε να κερδίσει χρόνο και να ισχυροποιήσει την θέση του;

Πόσο πιθανόν είναι να εξασφαλίσει την αυτοδυναμία; Οπωσδήποτε, όχι στον πρώτο γύρο της απλής αναλογικής. Όμως, αν το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου είναι τέτοιο, ώστε και με την επόμενη εκλογική διαδικασία, με ενισχυμένη αναλογική, να μην προκύπτει αυτοδυναμία, τότε θα έχει υπογράψει την πολιτική του καταδίκη! Προφανώς, οι εκλογές είναι κίνηση υψηλού πολιτικού ρίσκου και ο Μητσοτάκης δεν είναι ικανός για παρακινδυνευμένες κινήσεις.

Τι απομένει, λοιπόν; Προφανώς, ένας ευρύς ανασχηματισμός, μέσω του οποίου, ο πρωθυπουργός, θα επιχειρήσει να βρει -πιο σωστά, να εκβιάσει- μια νέα συμφωνία με την διαπλοκή. Όμως, ανασχηματισμός σημαίνει νέες εσωκομματικές συμμαχίες, εκ των οποίων ο πρωθυπουργός θα αντλήσει δυνάμεις, άλλως είναι ανούσιος. Πόσο, όμως, εφικτό είναι αυτό με δεδομένη την αντίθεση των άλλων εσωκομματικών παρατάξεων, δηλαδή καραμανλικών και σαμαρικών, οι οποίοι θα απαιτήσουν σημαντικές πολιτικές παραχωρήσεις;

Το “όπλο” των εκλογών

Τι συμφέρει περισσότερο τον Κυριάκο Μητσοτάκη: Μια νέα εσωκομματική συνθήκη, η οποία θα του στερεί τον πλήρη έλεγχο ή μια νέα, λιγότερο επωφελή, συμφωνία με την διαπλοκή; Αν επιλέξει το πρώτο δεν χάνει μόνον τον πλήρη έλεγχο του κόμματός του, αλλά και της πολιτικής ατζέντας που έχει διαμορφώσει υπέρ του, με την περιθωριοποίηση των παραδοσιακών -λιγότερο ή περισσότερο πατριωτικών- εσωκομματικών ομάδων. Επίσης, οι εσωκομματικοί του αντίπαλοι μπαίνουν στο παιχνίδι της μοιρασιάς, με την δική τους διαπλοκή.

Αν επιλέξει το δεύτερο, θα πρέπει να είναι διατεθειμένος να φθάσει μέχρι και μια συμφωνία με τον ΣΥΡΙΖΑ, ώστε η διαπλοκή να μπορέσει ακώλυτη να εκμεταλλευθεί τα ποσά του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο ίσως απαιτήσει εκλογές και μια συγκυβέρνηση με τον ΣΥΡΙΖΑ, κατάσταση ιδανική για την διαπλοκή, όπως έχει αποδειχθεί από ανάλογες περιόδους του προσφάτου παρελθόντος. Βεβαίως, ούτε εντός της διαπλοκής είναι εύκολα τα πράγματα.

Τα συμφέροντα δεν είναι ενοποιημένα και δεν μπορούν να είναι αφού οι προβλέψεις κατανομής των πόρων, τόσο του Ταμείου Ανάκαμψης όσο και του ΕΣΠΑ, είναι σαφώς υπέρ των ομίλων παροχής υπηρεσιών και πολύ λιγότερο υπέρ της βιομηχανίας και της παραδοσιακής παραγωγής. Συνεπώς, και στο πεδίο αυτό θα υπάρξει σκληρή σύγκρουση, η οποία περιπλέκει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Χώρια που υπάρχει πάντα η πιθανότητα η ομάδα των πέντε-10 υπερ-πλούσιων επιχειρηματιών, αυτών που τον στηρίζουν και τον κρατάνε στην εξουσία, να τον εγκαταλείψουν μόλις διαπιστώσουν ότι το “πουλέν” τους δεν αντέχει άλλο την λαϊκή κατακραυγή.

Τελικώς, το ερώτημα είναι τι θα επιλέξει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αφού, θεσμικώς, είναι ο μόνος που μπορεί να επισπεύσει τις εξελίξεις, προσφεύγοντας σε εκλογές. Όμως, ότι και αν επιλέξει, μπορεί ίσως να λύσει το δικό του πρόβλημα, αλλά δεν πρόκειται να δοθεί λύση στο πολιτικό πρόβλημα της χώρας, δηλαδή στα καθημερινά προβλήματα των πολιτών, που συνεχώς οξύνονται και στα μεγάλα ανοικτά εθνικά ζητήματα και τις γεωπολιτικές προκλήσεις που συνεχώς αναφύονται.

Απόρριψη της μοιρολατρίας!

Υποτίθεται ότι στις δημοκρατίες δεν υπάρχουν αδιέξοδα, αλλά δε νομίζω πως η ιστορία μας το επιβεβαιώνει. Στη χώρα μας, οι μεγάλες πολιτικές αλλαγές δεν προήλθαν από τον λαϊκό παράγοντα, αλλά από την παρέμβαση θεσμικών και εξωθεσμικών παραγόντων, πάντοτε, όμως, με τρόπο μη θεσμικό:

• Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος επέβαλε τον Ελευθέριο Βενιζέλο και ο Γεώργιος Α΄ του έδωσε την εντολή διακυβερνήσεως άνευ εκλογών.
• Το στρατιωτικό κίνημα ανέτρεψε τους Λαϊκούς και τον Κωνσταντίνο το 1922.
• Ένα άλλο στρατιωτικό κίνημα επέβαλε την επαναφορά της βασιλείας το 1935.
• Ο Γεώργιος Β΄ επέβαλε ως πρωθυπουργό τον Μεταξά και στήριξε την δικτατορία του.
• Οι Αμερικανοί επέβαλαν τον Καραμανλή (επειδή ήταν ο πλέον ικανός υπουργός του Παπάγου!) και ο Παύλος του έδωσε την εντολή αδιαφορώντας αν θα τον εξέλεγε αρχηγό το κόμμα του, ο Ελληνικός Συναγερμός.
• Οι στρατιωτικοί, υπό την πίεση των εξελίξεων, αναγκάσθηκαν το 1974 -δια του Γκιζίκη- να επαναφέρουν τον Καραμανλή. Σήμερα, βέβαια, δεν υπάρχει θεσμικός παράγων ικανός να επιβάλει αλλαγές.

Η δύναμη των εξωθεσμικών κέντρων (διαπλοκή, ΜΜΕ κτλ) είναι ανεξέλεγκτη, αλλά και δεν είναι ενιαία, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί οι όποιες εξελίξεις να τεθούν εκτός ελέγχου. Περισσότερο από κάθε άλλη φορά επείγει να αναλάβουν τις ευθύνες τους, όσοι πολίτες, επώνυμοι και μη, ακόμη νοιάζονται για το έθνος και θεωρούν πως η προσωπική τους ευημερία και το μέλλον των παιδιών τους εξαρτώνται από την ευημερία της Πατρίδος. Δεν είναι αδύνατον, δεν προϋποθέτει την ύπαρξη αναγνωρίσιμου αρχηγού. Προϋποθέτει, όμως, αξιόπιστο σχεδιασμό, ριζοσπαστική σκέψη και επικοινωνιακό σχέδιο. Πρωτίστως, προϋποθέτει απόρριψη της μοιρολατρίας! Δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο! Όσοι ζωντανοί…