Ιμπραήμ Σαντρ: Ο συνεργάτης της Αλ Κάιντα υπουργός Εσωτερικών

Πριν καν πέσει η Καμπούλ, οι Ταλιμπάν είχαν αρχίσει τον διορισμό υπουργών. Κάποια από τα πρόσωπα ήταν ήδη γνωστά στις Δυτικές υπηρεσίες και άλλα όχι τόσο. Ανάμεσα στους παλιούς γνώριμους φιγουράρει και το όνομα του Ιμπραήμ Σαντρ στη θέση του πανίσχυρου υπουργού Εσωτερικών, υπεύθυνου για την εσωτερική ασφάλεια, τη δίωξη των αντιπάλων και των ξένων πρακτόρων.

Ένα έγγραφο της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Άμυνας (DIA) του 2006 σχετικό με τον Ιμπραήμ Σαντρ, λέει: «Προέρχεται από την επαρχία Κανταχάρ, ζει στην Τσαρσάντα, στην επαρχία του Πακιστάν Πεσαβάρ, συντονίζοντας μαχητές Ταλιμπάν στην περιοχή» για επιθέσεις εναντίον των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν. Αναφέρει ακόμη και τον αριθμό τηλεφώνου του. Σύμφωνα με το έγγραφο, ο Ιμπραήμ Σαντρ ήταν επίσης υπεύθυνος για τη διανομή μηνιαίων επιχορηγήσεων στους ηγέτες των Ταλιμπάν που συμμετείχαν σε επιθέσεις στο Αφγανιστάν, κυρίως στις επαρχίες Laghman, Nangarhar και Konar.

Ο Σαντρ διορίστηκε υπηρεσιακός υπουργός Εσωτερικών μετά την ταχεία κατάληψη του Αφγανιστάν για να δώσει ένα μήνυμα. Αλλά η κίνηση θα μπορούσε επίσης να ερμηνευτεί και ως ένας τρόπος για να ηρεμήσει ο Σαντρ μετά την κατάληψη του Αφγανιστάν, καθώς παρέδωσε τη θέση του στον μουλά Μοχάμεντ Γιακούμπ, γιο του ιδρυτή των Ταλιμπάν μουλά Ομάρ.

Ο Ιμπραήμ Σαντρ ήταν με τους Ταλιμπάν από την εμφάνιση τους το 1994. Πριν από αυτό, συμμετείχε στον πόλεμο των Μουτζαχεντίν εναντίον των σοβιετικών στρατευμάτων. Ο Σαντρ είναι από τη φυλή Αλακοζάι του Αφγανιστάν και το όνομά του ήταν Κονταϊντάντ. Άλλαξε το όνομά του σε Ιμπραήμ, το οποίο είναι το όνομα του Αβραάμ στα αραβικά. Υπάρχουν αναφορές που υποστηρίζουν ότι δεν είναι από την επαρχία Κανταχάρ αλλά από την επαρχία Χελμάντ.

Όταν τελείωσε ο πόλεμος με τους Σοβιετικούς, μετακόμισε στο Πεσαβάρ (Πακιστάν) για να διδάξει σε ιερατική σχολή όπου προστέθηκε στο όνομά του ο τίτλος Σαντρ (δηλαδή πρόεδρος) από τους μαθητές, σύμφωνα με παλαιότερο άρθρο στους Asia Times. Ο Ιμπραήμ Σαντρ, λοιπόν, είχε την ευθύνη του τομέα άμυνας μετά την κατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν το 1996. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να εντοπίζει και να εξουδετερώνει τους εχθρούς των Ταλιμπάν. Ο ακραίος Σαντρ χρησιμοποίησε το χρόνο του στην προηγούμενη κυβέρνηση των Ταλιμπάν για να αναπτύξει στενές επαφές με τζιχαντιστικές τρομοκρατικές ομάδες και ήρθε σε στενή επαφή με την Αλ Κάιντα.

Ραγδαία άνοδος

Κατά τη διάρκεια της αμερικανικής επίθεσης το 2001, ο Σαντρ ήταν ο ανώτερος αξιωματικός των Ταλιμπάν που υπερασπιζόταν την Καμπούλ. Αφού οι Ταλιμπάν εγκατέλειψαν την Καμπούλ και το Αφγανιστάν, ο Σαντρ αποφάσισε να εξαφανιστεί και μετέφερε ξανά τη βάση του στο Πεσαβάρ του Πακιστάν. Η ύπαρξη του δεν ήταν γνωστή στον έξω κόσμο. Ήταν η εποχή που ξεκίνησε η εκτόξευσή του στην ιεραρχία των Ταλιμπάν. Βρέθηκε δίπλα στον ιδρυτή των Ταλιμπάν μουλά Ομάρ και τον Αχτάρ Μανσούρ που τον διαδέχτηκε.

Διορίστηκε στρατιωτικός αρχηγός των Ταλιμπάν το 2014, πράγμα που ανακοινώθηκε το 2016. Μια πρόσφατη ανάλυση των The Times τον χαρακτηρίζει το άτομο που έδιωξε τις ΗΠΑ από το Αφγανιστάν. Οι Ταλιμπάν, υπό τη στρατιωτική του ηγεσία, ξεκίνησαν την τρέχουσα φάση της επίθεσης το 2016. Εκείνη τη χρονιά, ο μουλά Χαϊμπατουλάχ Αχουντζάντα έγινε ο ανώτατος ηγέτης των Ταλιμπάν, αφού ο Αχτάρ Μανσούρ σκοτώθηκε σε αμερικανική επίθεση από drone.

Ο Σαντρ, που ήταν επικεφαλής των επιχειρήσεων στις επαρχίες Κανταχάρ και Χελμάντ, σύντομα άρχισε να στοχεύει τις αφγανικές πόλεις για να εξαναγκάσει σε φυγή τα αφγανικά στρατεύματα και τις διεθνείς δυνάμεις. Ο Σαντρ μετέτρεψε τους Ταλιμπάν σε μια καλά εκπαιδευμένη αντάρτικη δύναμη, που μπορούσε να πραγματοποιήσει επιθέσεις μεγάλης κλίμακας σε αστικό περιβάλλον. Υιοθέτησε ευρεία χρήση τεχνικών τρομοκρατίας, όπως δολοφονίες, επιθέσεις αυτοκτονίας και βομβιστικές επιθέσεις.

Σταδιακά, με τη στρατιωτική επιτυχία των Ταλιμπάν έγινε ισχυρός και ανεξάρτητος. Μια δίοδος προς την πολιτική ηγεσία ήταν να παραχωρήσει τη θέση του στρατιωτικού ηγέτη σε κάποιον άλλο, μάλλον στον μουλά Γιακούμπ, γιο του μουλά Ομάρ. Έκθεση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (UNSC) για τους Ταλιμπάν τον Μάιο 2021 αναφέρει: «Οι ανεξάρτητες επιχειρήσεις και η εξουσία που διέθεταν οι επιτόπιοι διοικητές των Ταλιμπάν φέρονται να προκαλούν αυξανόμενη ανησυχία στο Πολιτικό Συμβούλιο. Όπως αναφέρθηκε από την Ομάδα Παρακολούθησης στην προηγούμενη έκθεσή της, οι εντάσεις μεταξύ της πολιτικής ηγεσίας και ορισμένων στρατιωτικών διοικητών, όπως ο Ιμπραήμ Σαντρ και ο Αμπντούλ Καγιούμ Ζακίρ, αντικατοπτρίζουν τις τρέχουσες εσωτερικές αντιπαλότητες, τις φυλετικές διαιρέσεις και τις διαφωνίες σχετικά με την κατανομή των εσόδων των Ταλιμπάν».

Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, ο Σαντρ «δημιούργησε τις δικές του δυνάμεις, οι οποίες παραδοσιακά λειτουργούσαν σε πολλές επαρχίες. Ενώ αυτές οι δυνάμεις, σε ορισμένες περιπτώσεις, χρησίμευσαν για την ενίσχυση των μεγαλύτερων επιχειρήσεων των Ταλιμπάν, κατά καιρούς απέτυχαν να στείλουν δυνάμεις σε επιχειρήσεις που θεωρείται πιθανό να υποστούν μεγάλες απώλειες».

Υπερβολικά ισχυρός

Το Πολιτικό Συμβούλιο των Ταλιμπάν φοβόταν ότι ο Σαντρ και άλλοι ανεξάρτητοι διοικητές, με τους δικούς τους ισχυρούς στρατούς, θα στείλουν λάθος μήνυμα στους αντιπάλους και στον έξω κόσμο ότι οι Ταλιμπάν δεν είναι πλέον μια ενωμένη ομάδα όπως ισχυρίζονταν. Η ηγεσία φοβόταν, επίσης, ότι αυτοί οι “ανεξάρτητοι” διοικητές θα μπορούσαν να παρακάμψουν τις κατευθυντήριες γραμμές που οι ίδιοι τους έδιναν, λαμβάνοντας δικές τους αποφάσεις.

Έτσι, τον Φεβρουάριο 2021, οι Ταλιμπάν κατήργησαν τις διασπασμένες ομάδες του. Οι διοικητές, συμπεριλαμβανομένου του Σαντρ, διατάχθηκαν να μην επιχειρήσουν σε άλλες επαρχίες. Τους δόθηκε, επίσης, η εντολή να μην συμμετάσχουν στις δυνάμεις των Ταλιμπάν που δρουν σε άλλες επαρχίες. Η τελευταία κίνηση της πολιτικής ηγεσίας μπορεί επομένως να είναι ένα βήμα για να καθησυχάσουν τον Σαντρ. Σύντομα, μάλιστα, μπορεί να δοθούν αξιώματα και σε άλλους “ανεξάρτητους” διοικητές για να τους κατευνάσουν μετά τις πρόσφατες αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας που τους περιορίζει.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν αυτοί οι διοικητές θα παραμείνουν πιστοί στην πολιτική ηγεσία στο μέλλον, όταν την έχουν ήδη αμφισβητήσει. Ανάλυση του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής με έδρα την Ουάσινγκτον υποστηρίζει ότι ο Σαντρ ήταν ακόμα αρκετά κοντά στην Αλ Κάιντα. Θα υπακούσει στην διαβεβαίωση των Ταλιμπάν προς τη διεθνή κοινότητα και την Κίνα ότι δεν θα υποστηρίξουν την Αλ Κάιντα; Ειδικά όταν έχει γίνει υπουργός Εσωτερικών και από τη θέση του ελέγχει τον μηχανισμό εσωτερικής ασφάλειας και συναλλάσσεται με τζιχαντιστικές-τρομοκρατικές ομάδες.