Τα επτά πράγματα στα οποία είσαι συναισθηματικά εθισμένος και δεν το ξέρεις

Ο εθισμός είναι μία καταναγκαστική, χρόνια φυσιολογική ή ψυχολογική ανάγκη να χρησιμοποιεί κάποιος μία ουσία (πχ, αλκοόλ, ναρκωτικά, νικοτίνη, ζάχαρη). μία συμπεριφορά (πχ, σεξ) ή μία δραστηριότητα (πχ, τζόγο) που έχει αρνητικές συνέπειες στην υγεία, την ψυχολογία ή την κοινωνικότητα του ατόμου. Ο εθισμός επίσης προκαλεί συμπτώματα απόσυρσης (άγχος, εκνευρισμός, ναυτία, τρέμουλο,) όταν το άτομο προσπαθήσει να τον διακόψει.

Εθισμός είναι η κάθε έντονη τάση του ανθρώπου να κάνει, να χρησιμοποιεί ή να ενδίδει σε κάποια ευχαρίστηση, η οποία όμως έχει και αρνητικές συνέπειες. Υπάρχουν όμως και κάποιες “κακές” συναισθηματικές συνήθειες που γίνονται έντονες και καταναγκαστικές, με την έννοια ότι το άτομο δεν μπορεί να σταματήσει να τις κάνει. Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για συναισθηματικό εθισμό. Οι συνέπειες του συναισθηματικού εθισμού είναι:

•  Όμορφη αίσθηση, η οποία στη συνέχεια αντικαθίσταται από δυσφορία.
• Κακές αποφάσεις.
• Ακατάλληλη συμπεριφορά.
• Κακή διαχείριση του εαυτού.
• Κακή οργάνωση-προγραμματισμός.
• Μειωμένη παραγωγικότητα.
• Προβλήματα σχέσεων.

Συναισθηματικός εθισμός

Να ποια είναι τα πράγματα στα οποία μπορεί να είσαι συναισθηματικά εθισμένος και δεν το ήξερες:

Θυμός: Για πολλούς ανθρώπους ο θυμός είναι ένα έντονο συναίσθημα στο οποίο έχουν εθιστεί. Ψάχνουν αφορμές να θυμώσουν και να ξεσπάσουν. Με τον θυμό αισθάνονται ότι έχουν δύναμη, ότι ελέγχουν την κατάσταση και ότι οι ίδιοι έχουν το πάνω χέρι. Βρίσκουν δικαίωση στο θυμό τους. Νιώθουν αλάνθαστοι, υπεράνω και θεωρούν ότι οι άλλοι είναι δεν κάνουν τα πράγματα καλά, δεν είναι αντάξιοι των προσδοκιών που έχουν, δεν είναι αρκετά “καλοί”. Αυτό σε αντίθεση με τους ίδιους, που αισθάνονται ανωτερότητα και υπεροχή. Οι άνθρωποι αυτοί όταν είναι θυμωμένοι νιώθουν πιο βολικά, νιώθουν ότι όλα είναι ΟΚ στη ζωή τους.

Γκρίνια: Πολλοί άνθρωποι είναι εθισμένο στη γκρίνια, εσωτερική και εξωτερική. Αυτό σημαίνει ότι είτε από μέσα τους, στη σκέψη και το συναίσθημα τείνουν να γκρινιάζουν, είτε το εκδηλώνουν εξωτερικά γκρινιάζοντας προς τους κοντινούς τους ανθρώπους. Η γκρίνια πάει χέρι-χέρι με τις αρνητικές σκέψεις, τις αρνητικές εκτιμήσεις, την έλλειψη ευγνωμοσύνης και την απαισιοδοξία.

Ο γκρινιάρης άνθρωπος έχει εθιστεί στο συναίσθημα αυτό που του δίνει την αίσθηση της δύναμης, την αίσθηση ότι είναι ο καλύτερος κριτής και δικαστής των πάντων: των οικείων, των γνωστών και των αγνώστων, της πολιτικής, της οικονομικής, της κοινωνικής κατάστασης, κλπ. Για όλα έχει να πει κάτι αρνητικό. Τρέφεται από το αρνητικό και τη γκρίνια. Τα στραβά και τα ανάποδα του κόσμου τον κάνουν να αισθάνεται δικαίωση και υπεροχή, αφού αυτός τα εντόπισε πρώτος και μάλιστα το δήλωσε στον περίγυρό του!

Θρήνος, ευχαρίστηση και παρορμητισμός

Θρήνος: Για άλλους πάλι ανθρώπους ο θρήνος και το πένθος είναι το συναίσθημα στο οποίο έχουν εθιστεί. Για αυτή την ομάδα ανθρώπων ισχύει αυτό που λέει ο ποιητής «περασμένα μεγαλεία που θυμώντας τα να κλαις». Αυτοί οι άνθρωποι είτε θυμούνται κάτι πολύ όμορφο που είχαν στο παρελθόν τους, αλλά πέρασε ανεπιστρεπτί, είτε παραμένουν κολλημένοι σε ένα τραύμα από το παρελθόν (πχ, μία σχέση που έληξε) και δεν μπορούν ή δε θέλουν να το ξεπεράσουν. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν παρελθοντικό προσανατολισμό. Δεν τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα το παρόν και δεν ασχολούνται σχεδόν καθόλου με το μέλλον. Έχουν εθιστεί στον θρήνο τους, στο να διηγούνται την προσωπική τους ιστορία και έχουν κάνει προσωπική τους ταυτότητα τον πόνο, που άφησε αυτό το κενό.

Ευχαρίστηση: Μία άλλη περίπτωση συναισθηματικού εθισμού είναι το αέναο κυνήγι της ευχαρίστησης. Για κάποιους ανθρώπους το παν στη ζωή είναι να έχουν ευχαρίστηση, όπως το να έχουν έντονη σεξουαλική ζωή ή να αφοσιώνονται στον τζόγο ή τα ηλεκτρονικά ή οτιδήποτε άλλο. Φυσικά όταν κάτι γίνεται με μέτρο δεν υπάρχει πρόβλημα. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν το άτομο χάνει το μέτρο και όλη του η ζωή περιστρέφεται γύρω από τη δραστηριότητα που του προσφέρει ευχαρίστηση. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο αυτό δε σκέφτεται κανέναν άλλον και τίποτε άλλο, οι αποφάσεις του εστιάζουν στο πώς θα έχει το ίδιο το μάξιμουμ της ευχαρίστησης, ακόμα και αν αυτό προκαλεί σοβαρά προβλήματα στους αγαπημένους του (πχ., απατάει τον-τη σύντροφό του, χάνει το σπίτι του στον τζόγο, δεν έχει χρόνο για το παιδί του, κλπ.).

Παρορμητισμός: Κάποιοι άνθρωποι είναι εθισμένοι στο να κάνουν πράγματα παρορμητικά. Αυτό φυσικά μπορεί να συμβεί στον καθένα που και που, όπως όταν κάποιος αποφασίζει παρορμητικά να κάνει μία αγορά (πχ. ένα ρούχο ή κάτι που ενδεχομένως δεν το χρειάζεται), ή να πάει ένα ταξίδι, κοκ. Αλλά αυτό είναι το εκτός του κανόνα, είναι η εξαίρεση. Μερικές φορές η παρορμητικότητα μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα. Συνήθως όμως φέρνει προβλήματα. Ο άνθρωπος που είναι εθισμένος στην παρορμητικότητα, στην ουσία δρα μόνο έτσι: κάνει ό,τι του κατέβει στο κεφάλι, είτε πρόκειται για μικρό είτε για μεγάλο ζήτημα, χωρίς οργάνωση, χωρίς προγραμματισμό και, φυσικά, χωρίς να σκεφτεί τις συνέπειες για τον ίδιο και τους αγαπημένους του.

Επιθυμία και φόβος

Επιθυμία: Ένας άλλος συναισθηματικός εθισμός είναι η επιθυμία. Πρόκειται για την τάση του ανθρώπου να γίνεται έρμαιο των επιθυμιών του, ανά πάσα στιγμή: μπορεί να επιθυμεί ένα γλυκάκι, ένα παγωτό, να επιθυμεί ένα τσιγάρο ή ένα ποτάκι, ή ένα καινούργιο ακριβό κινητό, οτιδήποτε. Ο άνθρωπος που είναι έρμαιο των επιθυμιών του δεν μπορεί να πει “όχι” στον εαυτό του. Δεν μπορεί να φανταστεί τον εαυτό του να ζει και να λειτουργεί κανονικά αν δεν πραγματοποιηθεί η επιθυμία του. Έτσι, αυτό το άτομο μονίμως εντοπίζει τι είναι αυτό που επιθυμεί και τρέχει να το πραγματοποιήσει. Με αυτόν τον τρόπο όμως δεν μπορεί να αντισταθεί σε πειρασμούς, κάτι που μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για το βάρος, την υγεία και την ψυχολογική του ισορροπία.

Φόβος: Ο φόβος είναι επίσης ένα είδος συναισθηματικού εθισμού που οδηγεί σε αρνητικά αποτελέσματα. Ο φόβος είναι καταρχήν σημαντικό συναίσθημα, επειδή μας χτυπάει το καμπανάκι του κινδύνου και μας ειδοποιεί να προσέξουμε. Έτσι μπορεί να αποφύγουμε δυσάρεστα αποτελέσματα, ακόμα και να σώσουμε τη ζωή μας ή τη ζωή κάποιου άλλου. Ωστόσο, ο φόβος μπορεί να γίνει συνήθεια. Όταν κάποιος φοβάται και τη σκιά του, όταν ζει με την πιθανότητα κάποιου άσχημου πράγματος που θα μπορούσε να συμβεί (αλλά δεν έχει συμβεί, δεν είναι κοντά στο να συμβεί και δεν υπάρχουν καν ενδείξεις ότι πρόκειται να συμβεί), τότε αυτό γίνεται προβληματική κατάσταση για το άτομο που ζει στη σκιά του φόβου του.

Το άτομο αυτό παίρνει ευχαρίστηση από το να κάνει τρομακτικά σενάρια στο μυαλό του, να φαντάζεται την καταστροφή, να λέει διαρκώς “μη” και “πρόσεχε” στους άλλους (και στον εαυτό του). Ο εθισμένος στον φόβο παίρνει ευχαρίστηση από το γεγονός ότι θεωρεί ότι είναι πιο έξυπνος και διορατικός από τους άλλους, ότι έχει ανώτερες διανοητικές λειτουργίες και την ικανότητα να προβλέπει με ακρίβεια τι θα γίνει, αν οι άλλοι δεν τον ακούσουν. Ο εθισμένος στον φόβο άνθρωπος βρίσκει μία ισορροπία τρόμου στο να φοβάται πολύ και στο τέλος να μην πραγματοποιείται ο φόβος του. Αλλά αυτό έχει αρνητικές συνέπειες για τον ίδιο του τον εαυτό και τις σχέσεις του, μια που δεν είναι υγιής σκέψη ή συμπεριφορά.