Ένας αδύναμος καγκελάριος – Καλά και κακά νέα από το Βερολίνο

Όπως ήταν αναμενόμενο, ανακοινώθηκε σήμερα η οριστική συμφωνία των Σοσιαλιστών, των Ελεύθερων Δημοκρατών και των Πρασίνων για το σχηματισμό της νέας γερμανικής κυβέρνησης, υπό τον νέο Καγκέλαριο Όλαφ Σολτς, καθώς και οι τομείς υπουργικής ευθύνης των κυβερνητικών εταίρων. Το ισχυρότερο κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκτά ξανά, μετά από 16 έτη, σοσιαλιστή Καγκελάριο.

Όμως μετά τις σημερινές ανακοινώσεις ένα είναι σίγουρο: Με βάση τον διαμοιρασμό των ομοσπονδιακών υπουργείων ο νέος Καγκελάριος Όλαφ Σόλτς θα είναι ίσως ο πιο πολιτικά “αδύναμος” μεταπολεμικά καγκελάριος. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στην διαμόρφωση και στελέχωση των υπουργικών θώκων. Οι Σοσιαλδημοκράτες αναλαμβάνουν την Καγκελαρία, τα υπουργεία Εσωτερικών, Αμύνης, Πολεοδομίας και Κατοικίας, Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και το υπουργείο Οικονομικής Συνεργασίας.

Οι Πράσινοι αναλαμβάνουν τα υπουργεία Εθνικής Οικονομίας και Κλιματικής Πολιτικής, Εξωτερικών, Οικογενειακής Πολιτικής και το υπουργείο Αγροτικής Πολιτικής και Περιβάλλοντος. Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες αναλαμβάνουν τα υπουργεία Οικονομικών, Δικαιοσύνης, Συγκοινωνιών και Μεταφορών και το υπουργείο Παιδείας και Έρευνας.

Ο νέος Καγκελάριος και το κόμμα του αναγκάστηκε να παραχωρήσει στους Ελεύθερους Δημοκράτες και τους Πράσινους τόσο το ισχυρότερο υπουργείο, που είναι παραδοσιακά το υπουργείο Οικονομικών, όσο και τα εξίσου πανίσχυρα υπουργεία Εξωτερικών, Δικαιοσύνης, Παιδείας και Έρευνας και Περιβάλλοντος. Κατά την άποψη του υπογράφοντα, ο αδιαμφισβήτητος θριαμβευτής των διαπραγματεύσεων σχηματισμού κυβέρνησης είναι ο Κρίστιαν Λιντνερ και οι Ελεύθεροι Δημοκράτες.

Αδύναμος ο Σολτς

Αν και ήταν αναμενόμενο, λόγω των πολιτικών συσχετισμών μετά τα εκλογικά αποτελέσματα, ότι θα υπάρξουν συμβιβασμοί, είναι πραγματικά αξιοσημείωτο και καταδεικνύει την διαπραγματευτική επιτυχία των Ελεύθερων Δημοκρατών ότι το κόμμα τους έχοντας λάβει μόνο το 11,5% των ψήφων (δηλαδή σχεδόν μία από κάθε δέκα Γερμανούς ψηφοφόρους) στη νέα κυβέρνηση θα είναι επικεφαλής των αντίστοιχων υπουργείων για την οικονομική πολιτική, την πολιτική παιδείας και έρευνας, τη Δικαιοσύνη και τις μεταφορές-συγκοινωνίες. Πρόκειται για μια αναντίστοιχη ισχύ σε σχέση με την αποτυπωθείσα εκλογική ισχύ των Ελεύθερων Δημοκρατών.

Οι Πράσινοι έλαβαν τα αναμενόμενα από τους περισσότερους υπουργεία σε σχέση με το περιβάλλον, καθώς και το υπουργείο Εξωτερικών. Δεν κατάφεραν να πάρουν το υπουργείο Οικονομικών το οποίο φυσικά διακαώς ήθελαν. Οι Σοσιαλδημοκράτες θα έχουν τον Καγκελάριο από τις τάξεις τους, αλλά είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε πως θα μπορέσει ο Σολτς να ασκήσει μια δίκη του σοσιαλδημοκρατική πολιτική όταν τα μάλλον σημαντικότερα υπουργεία έχουν παραχωρηθεί στους κυβερνητικούς του εταίρους. Όποιος παραδείγματος χάριν, ελέγχει το υπουργείο Οικονομικών στη Γερμανία έχει λόγο και τρόπο επηρεασμού σχεδόν σε όλα τα θέματα.

Ο Σολτς το γνωρίζει καλά και κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι ότι ο νέος Καγκελάριος είναι ο απερχόμενος υπουργός Οικονομικών. Η νέα πολιτική αυτή πραγματικότητα στη γερμανική πολιτική σκηνή, εμφανίζει για πρώτη φορά ένα Καγκελάριο στην κυβέρνηση του οποίου τόσο ο υπουργός Οικονομικών, όσο και ο υπουργός Εξωτερικών δεν προέρχονται από το κόμμα του. Και αυτό το μοναδικό στην πολιτική ιστορία γεγονός, καθιστά τον νέο Καγκελάριο σαφώς λιγότερα ισχυρό από τους προκατόχους του και ίσως εισάγει μια νέα πολιτική πραγματικότητα για το εγγύς μέλλον.

Κακό νέο η επιλογή Λίντνερ 

Η σύνθεση της νέας κυβέρνησης επηρεάζει τις ελληνογερμανικές σχέσεις σε ότι αφορά τη στελέχωση δυο υπουργείων: του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο αναλαμβάνει ο επικεφαλής των Ελεύθερων Δημοκρατών και του υπουργείου Εξωτερικών, που αναλαμβάνει επίσης με σχετική βεβαιότητα η Πράσινη Αναλένα Μπέρμποκ. Η επιλογή Λίντνερ για το υπουργείο οικονομικών δεν είναι ένα καλό νέο για την Ελλάδα. Αντιθέτως, είναι πιθανώς η χειρότερη δυνατή για τα ελληνικά συμφέροντα επιλογή, καθώς και συνολικά για τις χώρες τις Ευρωζώνης, με προβλήματα δημοσίου χρέους.

Δυο παγκόσμιου φήμης καθηγητές ο Γιόζεφ Στιγκλιτζ και ο Αντάμ Τουζ σε άρθρο τους στην εφημερίδα Zeit στις 27.10.21 προειδοποίησαν για την τοποθέτηση του Λίντνερ ως υπουργού Οικονομικών στην μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, πράγμα καινοφανές για τα πολιτικά ήθη στη Γερμανία. Σημείωσαν δε ότι θα πρόκειται για επανάληψη συντηρητικών οικονομικών «κλισέ λιτότητας» της δεκαετίας του 90.

Ο Λίντνερ ήταν την περίοδο της μνημονιακής ελληνικής κρίσης ο ισχυρότερος υποστηρικτής της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ και καταψήφισε ως επικεφαλής των Ελεύθερων Δημοκρατών όλα τα πακέτα διάσωσης. Οι δε δηλώσεις του σχετικά εμπεριείχαν, σχεδόν πάντα, την ανάγκη σκληρής στάσης έναντι της Ελλάδας. Επίσης είναι φανατικά υπέρμαχος της διατήρησης του ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας, με όσες αρνητικές συνέπειες επιφέρει η πιθανή επαναφορά του το 2023 για την Ελλάδα.

Φυσικά δεν είναι δυνατόν να εφαρμόσει όλες τις θέσεις του, αλλά φαντάζει αδύνατον με αυτόν υπουργό Oικονομικών, να υπάρξει μεγάλη παράταση στην επαναφορά της ισχύος του Συμφώνου Σταθερότητας, ή μια γενναία προσαρμογή του, με αποδοχή σημαντικά μεγαλύτερου δημοσίου χρέους ως ποσοστό για τα μέλη της ΕΕ.

Η επίδραση στις ελληνογερμανικές σχέσεις

Η Μπέρμποκ ως υπουργός Εξωτερικών εκ μέρους των Πρασίνων, είναι μια μάλλον θετική κίνηση για την Ελλάδα. Οι Πράσινοι έχουν διατυπώσει σειρά σκληρών θέσεων έναντι της Τουρκίας, ενώ και οι Ελεύθεροι Δημοκράτες είναι αναφανδόν υπέρ του τερματισμού των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΕΕ με την Τουρκία, δηλώνοντας ανοιχτά ότι στην Τουρκία δεν υπάρχει κράτος δικαίου.

Από την άλλη βέβαια, τονίζουν ότι πρέπει να προετοιμαστεί η ενδυνάμωση των διμερών σχέσεων για την μετά-Ερντογάν εποχή την οποία θεωρούν ότι θα έρθει σύντομα. Και αυτό, αναγνωρίζοντας την στρατηγική σημασία της Τουρκίας για την Γερμανία. Οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν παραδοσιακά θερμές σχέσεις με την Τουρκία και μένει να δούμε εάν αυτό θα συνεχίσει να ισχύει και με την Καγκελαρία του Σόλτς.

Συμπερασματικά, η Ελλάδα πρέπει να προετοιμαστεί για τη νέα πραγματικότητα η οποία υπάρχει πλέον στη Γερμανία, που θα αρχίσει να εκτυλίσσεται στις επόμενες ημέρες όταν και θα ζητηθεί ψήφος εμπιστοσύνης και ορκιστεί ο νέος Καγκελάριος. Η ελληνική οικονομία είναι ο αδύναμος κρίκος της Ευρωζώνης και με υπουργό οικονομικών στη Γερμανία τον Λίντνερ, η Αθήνα θα πρέπει να κάνει το παν ώστε το συντομότερο δυνατόν να μειώσει το δημόσιο χρέος της, αυξάνοντας παράλληλα το ΑΕΠ. Ειδάλλως θα είμαστε και πάλι ο εύκολος στόχος, για αρνητικές εξελίξεις εις βάρος μας.

Στην εξωτερική πολιτική η Ελλάδα πρέπει να προσπαθήσει να ταυτίσει τα συμφέροντα της με τις επικριτικές απόψεις και θέσεις, τόσο των Πρασίνων, όσο και των Ελεύθερων Δημοκρατών έναντι της Τουρκίας στα αντίστοιχα θέματα, προκειμένου να προωθήσει τα συμφέροντα της.