Διεθνής έκθεση: Σε τροχιά κατάρρευσης η τουρκική οικονομία

Μετά το καταστροφικό φθινόπωρο του 2018, που εξωθεί το τουρκικό νόμισμα στα πρόθυρα της κατάρρευσης, οι διεθνείς χρηματοοικονομικοί οίκοι προχωρούν σε σειρά μέτρων προστασίας ώστε να θωρακισθούν από την διάχυση των κινδύνων που προκαλεί η κατάσταση της τουρκικής οικονομίας.

Η διαπίστωση πως είτε τυχαία, είτε εσκεμμένα, ο Τούρκος πρόεδρος και το οικονομικό του επιτελείο αντιδρούν χωρίς να συνεκτιμούν στοιχειώδεις κανόνες προστασίας της οικονομίας της χώρας, εφαρμόζοντας κατά περίπτωση αποσπασματικά και αμφιβόλου αποτελέσματος μέτρα, επιτείνει τις κινήσεις απομόνωσης της Τουρκίας από τις αγορές. Τελικά τον Νοέμβριο του 2019 λαμβάνεται η απόφαση της αποχώρησης των ξένων επενδυτών από την τουρκική αγορά, σε διεθνή συνδιάσκεψη υπό την αιγίδα του Reuters.

Αντίθετα στην Ελλάδα κατά την διάρκεια του 2020 και με την κρίση της πανδημίας να σοβεί σε όλα τα επίπεδα ακούγονται ιαχές πολεμοκαπηλείας, κραυγές πατριδοκαπηλείας, εκκλήσεις συναίνεσης, φωνές επίκλησης μίας κατά τα άλλα ανύπαρκτης ψυχραιμίας, με μία στρατιά αυτόκλητων αναλυτών (;) και δημοσιογράφων να βομβαρδίζει ανελέητα την κοινή γνώμη με ένα συνονθύλευμα αμφιβόλου αξιοπιστίας πληροφοριών, σχολίων και επισημάνσεων με μοναδικό θέμα την τουρκική προκλητικότητα.

Όμως στις αρχές Μαρτίου ένα επενδυτικό σχήμα, που θεωρείται αυθεντία στις αναδυόμενες αγορές, το RENAISSANCE CAPITAL, προειδοποιεί πως η Τουρκία βαδίζει με μαθηματική ακρίβεια σε νέο κύκλο κατάρρευσης. Το RENAISSANCE CAPITAL έχει στο ενεργητικό του ανάλογη προειδοποίηση στα τέλη του 2017, η οποία επαληθεύεται με δραματικές συνέπειες για την τουρκική οικονομία το φθινόπωρο του 2018, αν και δέχεται τότε σφοδρή κριτική, καθώς τότε η τουρκική οικονομία έχει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από τους ανάλογους της Κίνας.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος του επενδυτικού σχήματος Charles Robertson, διαβλέπει πως ο πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan χάνει την υπομονή του και εκτιμά παράλληλα πως από την στιγμή που η πολιτική λιτότητας των τελευταίων μηνών, διαλύει την εκλογική του βάση, προβλέπει πως επίκειται η επάνοδος στην πολιτική των πιστώσεων χαμηλού κόστους ενόψει των εκλογών του 2023.

Ένα πρώτο δείγμα της μεταστροφής του εστιάζεται στην κατάργηση δύο συμβουλίων, που είχαν σχηματισθεί στις αρχές του 2021, με αποστολή να αναβαθμίσουν την διαφάνεια και την υπευθυνότητα των στελεχών της Tουρκικής Στατιστικής Αρχής (Turkish Statistical Institute-TÜİK), με στόχο να μεγιστοποιηθεί η αξιοπιστία της. Σύμφωνα με το γνωστό χρηματοοικονομικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, η απόφαση εντείνει την δυσπιστία ως προς τις ειλικρινείς προθέσεις του καθεστώτος Erdoğan να αντιμετωπίσει την κρίση.

Κινήσεις εντυπώσεων;

Το χρηματοοικονομικό περιβάλλον στην Τουρκία, εμφανίζει πάντως τάσεις βελτίωσης μετά τον τελευταίο Νοέμβριο, όταν ο Τούρκος πρόεδρος μετά την εκπαραθύρωση του γαμβρού του από το υπουργείο Οικονομικών, φροντίζει παράλληλα να τοποθετήσει στην θέση του κεντρικού τραπεζίτη τον έμπειρο οικονομολόγο και πρώην υπουργό Οικονομικών, Naci Ağbal. Με δύο αλλεπάλληλες αυξήσεις των επιτοκίων από το 10,25% στο 17% (πάνω από τα επίπεδα του επίσημου πληθωρισμού), ο Ağbal δίδει το σήμα στις αγορές για στροφή προς την επάνοδο στις κανονικές συνθήκες και αυξάνει τις ελπίδες για μία επιτέλους επιτυχημένη αμυντικά κίνηση στο μέτωπο της μάχης του εθνικού νομίσματος και την επιστροφή στην λελογισμένη χρηματοοικονομική πολιτική.

Ένα από τα ζωτικά προβλήματα πηγάζει από το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος αποτελεί γνωστό πολέμιο της πολιτικής των υψηλών επιτοκίων, θεωρώντας πως αποτελούν το κύριο αίτιο πρόκλησης ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων, έχοντας μάλιστα εκδιώξει διαδοχικά από τα μέσα του 2019 δύο κεντρικούς τραπεζίτες που διαφωνούν με την άποψή του. Το RENAISSANCE CAPITAL προβλέπει πως η τουρκική οικονομία πρόκειται να επαναλάβει τον δραματικό κύκλο του 2018, σε δραστικά όμως δυσμενέστερες συνθήκες.

Ο Robertson εκτιμά πως κατά την διάρκεια του δευτέρου εξαμήνου του 2021 πρόκειται να επιχειρηθούν γενναίες μειώσεις επιτοκίων στην Τουρκία, ώστε να προκληθεί ένα ισχυρό κύμα αύξησης των πιστώσεων από τις κρατικές τράπεζες (και συνεπακόλουθα του δανεισμού). Η κίνηση αποσκοπεί στην αντιστροφή της εικόνας της χώρας, με δεδομένο ότι ο Τούρκος πρόεδρος αντιμετωπίζει τις εκλογές του 2023 και επιχειρεί να επανεκλεγεί με κάθε μέσον.

Σε αντίθεση με την πλειοψηφία των οικονομολόγων που ασχολούνται συστηματικά με την Τουρκία, ο Robertson δεν προκρίνει νέες αυξήσεις επιτοκίων, σε πείσμα του γεγονότος ότι ο επίσημος πληθωρισμός τον Φεβρουάριο αναρριχάται στο 15,6% (έναντι του 15% του Ιανουαρίου), πλησιάζοντας επικίνδυνα το βασικό επιτόκιο της κεντρικής τράπεζας. Θεωρεί πάντως απίθανο τον στόχο του 9,4% του κεντρικού τραπεζίτη για την λήξη του 2021 και τονίζει πως αυτό που επιβάλλεται άμεσα οφείλει να εστιασθεί στην αλλαγή προτύπων διαχείρισης της τουρκικής οικονομίας.

Επικίνδυνες Διακυμάνσεις

Ο προκάτοχος του Ağbal στην κεντρική τράπεζα, Murat Uysal, είχε υιοθετήσει πειθήνια τις εντολές του Τούρκου προέδρου, καθηλώνοντας το βασικό επιτόκιο σε επίπεδα χαμηλότερα από τον επίσημο πληθωρισμό, ώστε να ενισχύσει την απόπειρα του καθεστώτος Erdoğan να χειραγωγήσει ένα νέο κύμα δανεισμού για την τόνωση της παραπαίουσας οικονομίας.

Η απόπειρα οδηγεί σε απότομη διεύρυνση του ελλειμματικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, σε φυγή και των τελευταίων ξένων επενδυτών και σε τεράστιες απώλειες στο εθνικό νόμισμα, με παράπλευρο πλήγμα την εξαφάνιση των αποθεμάτων σε σκληρό νόμισμα που θυσιάζονται στον βωμό της στήριξης της τουρκικής λίρας.

Το τελικό αποτέλεσμα οδηγεί στην ισοτιμία αμερικανικού δολαρίου-τουρκικής λίρας στο 1:8,58 στις αρχές Νοεμβρίου του 2020 και παρά την αποκλιμάκωση προς το 1:6,91 στα μέσα Φεβρουαρίου του νέου έτους, υποχωρεί σε διάστημα τριών εβδομάδων στο 1:7,65 στις 10 Μαρτίου. Κατά τον Robertson, οι επικίνδυνες διακυμάνσεις του νομίσματος δεν έχουν να διδάξουν τίποτε στον Τούρκο πρόεδρο, αφού με τις πρόσφατες δηλώσεις του στοιχειοθετεί πως πολύ σύντομα αναμένει μία χρηματοοικονομική έκρηξη με κύριο μοχλό τον δανεισμό, που θα μετατρέψει κατά την άποψή του την χώρα σε χρηματοπιστωτικό πρότυπο του πλανήτη.

Οι δηλώσεις αυτές δεν προέρχονται φυσικά από κάποιον αιθεροβάμονα, αλλά απλούστατα συνιστούν απελπισμένες προσπάθειες ενός ανθρώπου που αγωνίζεται να διασώσει το πολιτικό του μέλλον στις εκλογές του 2023. Το RENAISSANCE CAPITAL σημειώνει πως επιθυμεί διακαώς να αποδειχθεί εσφαλμένο στις προβλέψεις του, προς όφελος του μέσου Τούρκου πολίτη, των εισοδημάτων του, των αποταμιεύσεών του και του επιπέδου διαβίωσής του. Ελπίζει μάλιστα, να  παραμείνουν οι εκτιμήσεις του απλώς ένα εφιαλτικό όραμα που θα διαψευσθεί από μία εκπληκτική πορεία ανάπτυξης για μία δεκαετία, εντυπωσιάζοντας την Ευρώπη, εφόσον όμως η χώρα κινηθεί με ορθολογικά πρότυπα διαχείρισης της οικονομίας της.