March Trilogy: Ο αγώνας των Αφροαμερικανών για τα αυτονόητα

Στις 28 Αυγούστου 1963 ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ εκφωνεί έναν από τους σημαντικότερους πολιτικούς λόγους, ένα σημείο αναφοράς για τη διεκδίκηση της ισότητας, της δικαιοσύνης και της κατάργησης κάθε διάκρισης. Από το «I have a dream…» φτάσαμε στην προεδρία Τραμπ.

Οι πολιτικές επιλογές των ΗΠΑ, επηρεάζοντας θέλοντας και μη όλους μας. Οδηγούν πολλά κεκτημένα σε αμφισβήτηση. Ο λαϊκισμός και οι ακραίες απόψεις κυριαρχούν στον πολιτικό λόγο και ο ρόλος της δημοσιογραφίας ως δικλείδας προστασίας του δημοκρατικού πολιτεύματος παραπαίει λόγω της ύπαρξης των Fake News.

Η τριλογία “March” (πορεία) του 76χρονου John Lewis, αντιπρόσωπο των Δημοκρατικών από την Πολιτεία της Τζόρτζια στο αμερικανικό Κογκρέσο και θρυλική φιγούρα των κοινωνικών και πολιτικών κινημάτων για τα δικαιώματα των μειονοτήτων και ιδιαίτερα των Αφροαμερικανών της δεκαετίας του 1960, αποτελεί ένα κορυφαίο πολιτικό έργο με πολλά μηνύματα για τις επερχόμενες γενιές.

Συνεργαζόμενος με τον Andrew Aydin, ο οποίος επιμελήθηκε το σενάριο των βιβλίων και υπήρξε μελετητής του πρώτου αντίστοιχου έργου με τίτλο “Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Μοντγκόμερι Story” (εκδόθηκε το 1957), και με τον Nate Powell δημιουργό των σκίτσων, μας κληρονομεί μια σελίδα της αμερικανικής ιστορίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου που δεν μας είναι οικεία.

Η ιστορία, που βασίζεται κυρίως σε προσωπικές μνήμες του J. Lewis, χωρίζεται σε τρεις τόμους. Το πρώτο βιβλίο ξεκινά από την ορκωμοσία του Ομπάμα το 2009. Εκεί, σε μια συνάντηση στο πολιτικό του γραφείο με κάποιους μαθητές, ο J. Lewis ξεκινά την προσωπική του εξιστόρηση, αναφερόμενος στα παιδικά του χρόνια στην Αλαμπάμα. Η ιστορία εξελίσσεται και βλέπουμε τον ήρωα να μεγαλώνει και να συνειδητοποιεί τη δεινή θέση, στην οποία βρίσκονται οι έγχρωμοι κάτοικοι του Νότου, τόσο σε κοινωνικό, εκπαιδευτικό και κυρίως πολιτικό επίπεδο.

Οι πρώτες κινητοποιήσεις των νέων για διεκδίκηση των απλών και καθημερινών δικαιωμάτων τους, όπως το να πίνουν ή να τρώνε μαζί με τους υπόλοιπους πολίτες στα καφέ της περιοχής τους (Nashville sit-in movement), οδηγεί στην ένταξη του πρωταγωνιστή στο Κίνημα των Δικαιωμάτων των Πολιτών (Civil Rights Movement) και στην προεδρία της μη βίαιης Συντονιστικής Επιτροπής Σπουδαστών (SNCC). Η ιστορία συνεχίζεται και το ένα γεγονός ακολουθεί το άλλο. Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κυριαρχεί με τον ειρηνικό του λόγο και με τη μη βίαιη διεκδίκηση των στόχων του κινήματος που δημιουργείται σιγά-σιγά.

Freedom Riders

Περνάμε, λοιπόν, και στο δεύτερο βιβλίο, στο οποίο συνεχίζεται η πορεία των Freedom Riders, οι οποίοι ταξιδεύουν με λεωφορεία στο βαθύ Νότο, ώστε να διαδώσουν το ειρηνικό μήνυμα για Ισότητα και Αξιοπρέπεια στη ζωή των έγχρωμων συμπολιτών τους. Εκεί θα έρθουν αντιμέτωποι με την αστυνομική βία, τους εμπρησμούς, τη φυλάκιση, τους ξυλοδαρμούς από “απλούς” πολίτες, την Κου Κλουξ Κλαν και πολλές φορές με τον ίδιο τον θάνατο.

Το βιβλίο κλείνει με την μεγάλη ειρηνιστική πορεία του Αυγούστου του 1963 στην Ουάσινγκτον. Ο J. Lewis είναι ο μόνος εν ζωή από τους λεγόμενους “Big Six” που μίλησε σε περισσότερους από 250.000 Αμερικανούς που συγκεντρώθηκαν στο μνημείο του Λίνκολν κατά τη διάρκεια της πορείας.

Το τρίτο βιβλίο αποτελεί την κορύφωση της “Πορείας” τόσο του ήρωα όσο και όλων των συνταξιδιωτών του. Μπορεί οι εικόνες-σκίτσα που είδαμε στα δύο προηγούμενα μέρη να μας είχαν συγκλονίσει, αλλά τίποτα δεν μας προετοίμαζε για το τρίτο και σκληρότερο μέρος που θα ακολουθούσε. Οι δολοφονίες άοπλων πολιτών, όχι μόνο έγχρωμων, που συμμετέχουν ενεργά στη Διεκδίκηση των Πολιτικών Δικαιωμάτων, οι αιματηρές πορείες, οι φυλακίσεις και τα βασανιστήρια, οι τραγικές μαρτυρίες ανθρώπων που διεκδικούσαν το δικαίωμα στην Ψήφο.

Μετά, οι δολοφονίες του Κέννεντυ και του Μάλκομ Χ, το βραβείο Νόμπελ του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, η Ματωμένη Κυριακή στην γέφυρα Edmund Pettus, η μεγάλη πορεία από τη Σέλμα στο Μοντγκόμερι και τέλος η υπογραφή της Πράξης Δικαιωμάτων Ψήφου από τον Πρόεδρο Λίντον Τζόνσον το 1965, περνούν από μπροστά μας τόσο ζωντανά που μας προκαλούν δέος. Μπορεί ένα έργο comic να μεταφέρει με τόση ενέργεια τόσο σημαντικά και σπουδαία γεγονότα; Και όμως!

Ένα έργο-μαρτυρία και αποκάλυψη μέσα σε 546 σελίδες συνολικά! Στόχος του J. Lewis είναι το έργο «να αποτελέσει έμπνευση για τις νέες γενιές, ώστε να δραστηριοποιηθούν πολιτικά και να μάθουν από το Παρελθόν τους… οι εικόνες έχουν τη δύναμη να κάνουν τις λέξεις να ζωντανεύουν. Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε τη δυνατότητα με κάθε μέσο να λέμε την αλήθεια! Οι άνθρωποι οφείλουν να μάθουν την αλήθεια!». Το έργο αποτελεί ένα δυνατό μάθημα για το θάρρος της συνείδησης. Εμπνέει, χωρίς να ηθικολογεί!

Ο φόβος για το διαφορετικό

Αυτό που προκαλεί εντύπωση ήταν η μεγάλη και δραστήρια συμμετοχή πολλών νέων, έγχρωμων ή μη, καθώς και ο ρόλος και η ερμηνεία της Πίστης, κυρίως θρησκευτικής, στις κινητοποιήσεις τους. Η εποχή που συνέβησαν όλα τα παραπάνω ήταν πολύ κρίσιμη για τις ΗΠΑ, καθώς είχε πολλά ανοιχτά εσωτερικά και εξωτερικά πολιτικά μέτωπα. Επίσης, ήταν μια εποχή που κυριαρχούσε ο φόβος για το διαφορετικό.

Το έργο έχει να προσφέρει πολλά και δεν είναι τυχαίο ότι ήδη έχει ενταχθεί σε σχολικά και πανεπιστημιακά προγράμματα της Αμερικής. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι και η ιστοσελίδα του εκδοτικού οίκου IDW/Top Shelf, η οποία παρέχει επιπλέον πληροφοριακό υλικό για τρόπους διδασκαλίας της Ιστορίας μέσω του παραπάνω comic. Είναι ένα κομβικό έργο, καθώς δεν αναφέρεται μόνο σε γεγονότα που αφορούν τις ΗΠΑ, αλλά στη διαχρονική διεκδίκηση του ανθρώπου για Ελευθερία, Ισότητα και Αδελφότητα. Έργο βαθιά ανθρώπινο και πολιτικό που προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα λύπης, θυμού και τελικά ανακούφισης.

Εντυπωσιάζεται κανείς τόσο από την τέχνη και την μαεστρία του καλλιτεχνικού δημιουργού όσο και από το περιεχόμενο, το οποίο ακόμα και αν θεωρούμε ότι συνέβη ως γεγονός μακριά μας στην πραγματικότητα είναι πολύ κοντά. Τα βραβεία που έχει λάβει είναι πολλά με κορυφαίο το National Book Award. Είναι ένα έργο άξιο για να μεταφραστεί και στην Ελλάδα.