Οι Ρώσοι έπιασαν στον ύπνο τους Αμερικανούς στην Ινδία

Με τους Αμερικανούς να ευελπιστούν πως μετά και την σχετικά πρόσφατη συμφωνία τους με την Αυστραλία, που οδηγεί στην γνωστή πλέον AUKUS, το επόμενο βήμα τους φυσιολογικά εστιάζεται στην Ινδία, ώστε να αξιοποιηθεί ακόμα ένας συντελεστής μόχλευσης στην προσπάθεια περιορισμού της κινεζικής επέκτασης. Στο πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου ανακοινώνεται μία κρίσιμη συνεργασία της Ινδίας με την Ρωσία, που απειλεί παρασκηνιακά τις στρατηγικές επιλογές των ΗΠΑ εναντίον της επέκτασης του σινο-ρωσικού διπόλου στην Μέση Ανατολή και σε άλλες γεωγραφικές ζώνες.

Την αιχμή του δόρατος στην βασική συμφωνία με αντικείμενο τους υδρογονάνθρακες αποτελεί ο γιγαντιαίος όμιλος της Rosneft που πρόκειται να εφοδιάσει τον ινδικό όμιλο Indian Oil με 15 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου έως την λήξη του 2022. Οι δεδομένες γεωπολιτικές παρενέργειες της συμφωνίας συνιστούν απότοκο των κινήσεων του διευθύνοντος συμβούλου του ομίλου και στενού φίλου του Βλαντιμίρ Πούτιν, Igor Sechin, που τονίζει πως το νέο συμβόλαιο με τον ινδικό όμιλο επιβεβαιώνει την στρατηγική υφή της μακροπρόθεσμης συνεργασίας της Rosneft με την Indian Oil.

Τον Οκτώβριο του 2017 ο διευθύνων σύμβουλος του γιγαντιαίου ρωσικού συγκροτήματος Rosneft (μεταξύ άλλων αντλεί και το 40% του αργού πετρελαίου της Ρωσίας), Igor Sechin, απευθύνεται σε ένα επιλεγμένο κλειστό ακροατήριο στην Verona της Ιταλίας, εκθέτοντας μία ασυνήθιστη γεωπολιτική μελέτη με αντικείμενο τα “Ιδανικά της Ευρασιατικής Ολοκλήρωσης”. Ο Sechin θεωρείται από τα ΜΜΕ της Δύσης εξαιρετικά στενός σύμμαχος του προέδρου Πούτιν και ο de facto αντιπρόεδρός του, ενώ παράλληλα ηγείται και της αποκαλούμενης ομάδας “Siloviki”, που συγκροτείται από πρώην υψηλόβαθμα στελέχη των μυστικών υπηρεσιών της χώρας, αποτελώντας ισχυρό μοχλό πίεσης στα τεκταινόμενα του Κρεμλίνου.

Παρουσιάζοντας έναν συγκεκριμένο ψηφιακό χάρτη, που απεικονίζει την Μείζονα Ευρασία, όπως χαρακτηρίζεται μία τεράστια γεωγραφική ζώνη από συγκεκριμένους ρωσικούς κύκλους, εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι διαιρείται σε τρείς βασικές μεγάλες περιφέρειες. Το ιδιαίτερο και μάλλον ριζοσπαστικά καινοτόμο στοιχείο αφορά το ότι δεν διαχωρίζεται σε Ευρώπη και Ασία, αλλά σε περιοχές καταναλωτών και παραγωγών ενέργειας. Οι πρώτες είναι συγκεντρωμένες στις δυτικές και ανατολικές υπο-ηπείρους της Ευρασίας, δηλαδή Ευρώπη, Τουρκία από την μία πλευρά και Άπω Ανατολή-Ειρηνικός, Ινδία από την άλλη. Μεταξύ αυτών των δύο παρεμβάλλονται τρείς περιοχές παραγωγής ενέργειας, η Ρωσία και η Αρκτική, η Κασπία και η Μέση Ανατολή, οι οποίες είναι συνεχόμενες, σχηματίζοντας ένα ενιαίο γεωγραφικό συγκρότημα.

Η σημασία της συμφωνίας

Πέραν του γεγονότος ότι η κίνηση της Rosneft στην Ινδία υπακούει στον ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό του ομίλου, αποκτά και μία ιδιαίτερη σημασία, παρά το γεγονός ότι απλώς συμπεριλαμβάνεται σε ένα σύνολο 28 συμφωνιών επενδύσεων που υπογράφονται από τον Ινδό πρωθυπουργό Narendra Modi και τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν. Οι συμφωνίες καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, που δεν αφορούν μόνον το αργό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, αλλά και ευρύτερα τον κλάδο των πετροχημικών, τους χάλυβες, τα ναυπηγεία και την αμυντική βιομηχανία.

Ειδικά οι προοπτικές που αφορούν την ενέργεια και την άμυνα δεν ευνοούν τις προσδοκίες των Αμερικανών, που επιθυμούν με κάθε τρόπο να συντηρήσουν την αντιπαράθεση της Ινδίας με την Κίνα, αποτρέποντας την οποιαδήποτε εμπλοκή της Ρωσίας. Οι παραδόσεις του ομίλου Rosneft πρόκειται να πραγματοποιούνται με αφετηρία τις λιμενικές εγκαταστάσεις του Novorossiisk στον Εύξεινο Πόντο, με πρόβλεψη κατασκευής στην Ινδία σταθμών παραλαβής οπουδήποτε κριθεί απαραίτητο.

Μάλιστα ο Ρώσος πρόεδρος τονίζει πως οι δύο πλευρές επιβεβαιώνουν την υποχρέωσή τους να αυξήσουν την ρωσική παραγωγή αργού μέσω μακροπροθέσμων συμβολαίων σε προνομιακές τιμές και να αυξήσουν τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ινδία, αξιοποιώντας για τις μεταφορές τον θαλάσσιο διάδρομο της Βόρειας θάλασσας. Ο Ινδός πρωθυπουργός επισήμανε επιπλέον πως οι δύο χώρες θα αυξήσουν στα 30 δισεκατομμύρια δολάρια τις εμπορικές τους συναλλαγές κατά το 2022, με προοπτική τα 50 δισ. για το 2025.

Αναμφίβολα οι νέες συμβάσεις δεν αποτελούν ευχάριστες ειδήσεις για τις ΗΠΑ που αντιλαμβάνονται ότι η Ρωσία αποκτά μεγαλύτερο συντελεστή μόχλευσης στην Ινδία και ειδικά στον αμυντικό τομέα. Ο Ρώσος πρόεδρος και ο Ινδός πρωθυπουργός αποκαλύπτουν πως στα πλαίσια ενίσχυσης της αμυντικής συνεργασίας των χωρών τους, η Ινδία πρόκειται να κατασκευάσει τουλάχιστον 600.000 ελαφρά επιθετικά όπλα του τύπου Kalashnikov, που αποτελούν τα προτιμώμενα από τρομοκράτες και ένοπλες πολιτοφυλακές στην Μέση Ανατολή, αλλά και σε άλλες περιοχές του κόσμου. Επιπλέον ο Ινδός υπουργός Άμυνας επιβεβαιώνει την ενεργοποίηση ενός συμβολαίου του 2018 για την προμήθεια των πυραυλικών συστημάτων S-400.

Οι αμερικανικές προσδοκίες

Το εύρος και η κλίμακα του ρωσικού αιφνιδιασμού στην Ινδία, σαφέστατα αντιτίθενται στις αμερικανικές προσδοκίες για μία επιτυχημένη στρατηγική κατά του σινο-ρωσικού διπόλου στην Μέση Ανατολή. Οι αντιδράσεις των ΗΠΑ έναντι της επιθετικής επέκτασης της κινεζικής επιρροής στην Μέση Ανατολή, έχουν βασισθεί στην εξομάλυνση των σχέσεων μέσω των πρόσφατων συμφωνιών με τα Εμιράτα, το Ισραήλ και το Μπαχρέιν. Ταυτόχρονα αποβλέπουν και στην ανάδειξη της Ινδίας με την μορφή ενός αντίβαρου της επέκτασης της κινεζικής επιρροής στην Ασία, με προμετωπίδα την ανάδειξή της σε βασικό καταναλωτή αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, με βασικούς συντελεστές Αμερικανούς προμηθευτές.

Η αμερικανική απόπειρα προσεταιρισμού της Ινδίας ενισχύεται ιδιαίτερα από την δημοσίευση μίας έκθεσης της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (International Energy Agency- IEA), που κοινοποιείται στην λήξη του πρώτου τριμήνου του 2021. Η έκθεση στοιχειοθετεί πως η Ινδία πρόκειται να αναδειχθεί στην δύναμη με την μεγαλύτερη ανοδική τάση κατανάλωσης ενέργειας, κατά 25% στις επόμενες δύο δεκαετίες, υποσκελίζοντας την ΕΕ έως το 2030 και καταλαμβάνοντας την τρίτη θέση στους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας στην υδρόγειο.

Η έκθεση προσθέτει πως η κατανάλωση ενέργειας στην χώρα με βάση την τρέχουσα στρατηγική της αναμένεται σχεδόν να διπλασιασθεί, συμβαδίζοντας με την αύξηση του ΑΕΠ που προβλέπεται να φθάσει τα 8,6 τρισεκατομμύρια το 2040. Η πρόβλεψη αυτή βασίζεται σε μία ασφαλή εκτίμηση του ετήσιου ρυθμού ανόδου του ΑΕΠ που πρόκειται να προσθέσει στην παγκόσμια οικονομία μία ακόμα μεγάλη οικονομική δύναμη, με μέγεθος ανάλογο της Ιαπωνίας έως το 2040.

Η υπηρεσία εκτιμά πως οι αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες της Ινδίας θα δημιουργήσουν μεγαλύτερη εξάρτηση σε εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, από την στιγμή που η εγχώρια παραγωγή αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου παραμένει στάσιμη επί σειράν ετών. Η εκτίμηση ενισχύεται και από το γεγονός ότι σε πείσμα των κυβερνητικών προσπαθειών να προωθήσουν τις έρευνες για πιθανά κοιτάσματα και να αυξήσουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν υπάρχουν ακόμα ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Οι προστριβές με την Κίνα

Στο πολιτικό πεδίο το μεθοριακό επεισόδιο στις 15 Ιουνίου του 2020, μεταξύ Ινδών και Κινέζων παραμεθόριων φρουρών, δημιουργεί στους Αμερικανούς την πεποίθηση πως η περισσότερο επιθετική στάση των Ινδών έναντι των γειτόνων τους, ίσως αξιοποιηθεί στο βραχυπρόθεσμο μέλλον. Μία εξέλιξη αυτής της μορφής δεν διευκολύνει μόνον την αμερικανική στρατηγική στην Μέση Ανατολή, αλλά ενισχύει και τις προσπάθειες περιορισμού των εντεινόμενων επιθετικών κινήσεων της Κίνας στην ζώνη Ασίας-Ειρηνικού.

Το μεθοριακό επεισόδιο του Ιουνίου στην κοιλάδα Galwan της οροσειράς των Ιμαλαΐων, ανακλά, παρά τις μάλλον ασήμαντες απώλειες, μία νέα ινδική τακτική απώθησης των επεκτατικών οικονομικών και στρατιωτικών κινήσεων του Πεκίνου. Η τακτική αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία με δεδομένο ότι η Κίνα αγωνίζεται να ενισχύσει απότομα τις οικονομικές κυρίως, αλλά και τις αμυντικού χαρακτήρα συμφωνίες της, που εκτείνονται από την Ασία, στην Μέση Ανατολή έως την νότιο Ευρώπη, μέσω της πολυπoίκιλης μακροχρόνιας πρωτοβουλίας των Μεγάλων Εμπορικών Διαδρόμων (BRI).

Η αφετηρία της επιτάχυνσης της κινεζικής πρωτοβουλίας BRI σημειώνεται στην περίοδο που οι ΗΠΑ, με την προηγούμενη κυρίως κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, επιδεικνύουν μία έλλειψη ενδιαφέροντος για μεγάλης κλίμακας δραστηριότητες στην Μέση Ανατολή. Η αποχώρηση από την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, η αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το μεγαλύτερο μέρος της Συρίας, σηματοδοτούν μεταβολές που αξιοποιούνται ταχύτατα από το σινο-ρωσικό δίπολο. Αντίθετα η Ινδία παραμένει προσηλωμένη στην στρατηγική περιορισμού της Κίνας, χωρίς να αποκλίνει από τους μακροχρόνιους στόχους της.

Τα ρωσικά σχέδια

Η ανακοίνωση όμως της συμφωνίας των Εμιράτων με το Ισραήλ τον Αύγουστο του 2020, με την ισχυρή παρέμβαση των Αμερικανών, στοιχειοθετεί την έναρξη των προσπαθειών για την δημιουργία ενός νέου διαδρόμου συνεργασιών που αναπτύσσεται από τις ΗΠΑ και εκτείνεται από το Ισραήλ και το Κουβέϊτ, προς τα Εμιράτα και το Μπαχρεϊν, σε κάποιο βαθμό και προς την Σαουδική Αραβία, για να καταλήξει στην Ινδία. Πάντως όπως οι κινεζικές ενέργειες στην Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία (όπως του διμήνου Οκτωβρίου-Νοεμβρίου στο Ιράκ και στην Κασπία) υπαγορεύονται κυρίως από ενεργειακά κίνητρα και η αφετηρία της δημιουργίας του διαδρόμου ΗΠΑ-Ισραήλ-Εμιράτα-Ινδία, επηρεάζεται από ενεργειακά κριτήρια.

Αναμφίβολα οι εξελίξεις συμβαδίζουν με την λογική του ότι ο ενεργειακός τομέας και ειδικά του αργού πετρελαίου και του φυσικού αερίου, προβλέπει την διάθεση τεραστίων κεφαλαίων, δεξαμενοπλοίων, εξοπλισμού, τεχνολογίας και φυσικά προσωπικού που συχνά καλύπτει την πραγματική του ιδιότητα, εξυπηρετώντας κυρίως υπηρεσίες πληροφοριών. Παράλληλα δημιουργούνται εμπιστευτικοί απροσπέλαστοι λογαριασμοί, ενώ άτομα των υπηρεσιών πληροφοριών, εμφανίζονται με την ιδιότητα των εξειδικευμένων τεχνικών ή ειδικών σε θέματα ασφαλείας.

Αλλά και στις μεταφορές τα δεξαμενόπλοια που υποχρεωτικά διαθέτουν σύστημα AIS, που ενισχύει δραστικά την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και μεταδίδει πληροφορίες για το σκάφος συμπεριλαμβάνοντας και το γεωγραφικό του στίγμα, έχουν την δυνατότητα να το θέτουν εκτός λειτουργίας, εξαφανίζοντας τα ίχνη τους. Συχνά πολλές χώρες που επιχειρούν να διεξάγουν αθόρυβα κάποιες δραστηριότητες το απαιτούν, δεδομένο γνωστό στον Ρώσο πρόεδρο και αναμφίβολα οι 28 συμφωνίες με την Ινδία αποτελούν την αφετηρία των νέων σχεδίων του για την χώρα. Στο βάθος ελλοχεύει αναπόφευκτα και η εξομάλυνση των σχέσεων της Ινδίας με την Κίνα και η ανατροπή των αμερικανικών σχεδίων.