“Ελπίς”: Δεν είναι η μήνις του Θεού, είναι η ύβρις των ανθρώπων…

«Η φύσις μηδέν μήτε ατελές μήτε μάτην ποιεί», έγραψε ο Αριστοτέλης πριν 2500 χρόνια. Η ρήση αυτή, ήταν είναι και θα παραμείνει πάντα επίκαιρη. Με αφορμή το βαρομετρικό χαμηλό με όνομα…“Ελπίς” των τελευταίων ημερών και τις επιπτώσεις της, ως επαγγελματίας μετεωρολόγος, θέτω ευθύς εξαρχής τρία καίρια ερωτήματα. Ήταν πρωτόγνωρο το φαινόμενο;  Ήταν αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής-κρίσης; Ήταν διαχειρίσιμο-αντιμετωπίσιμο και σε ποιο βαθμό;

Ας αρχίσουμε από το πρωτόγνωρο. Η απάντηση είναι σίγουρα όχι. Χιονίζει στην Αττική, όπως χιονίζει σε όλες τις περιοχές με εύκρατο κλίμα του πλανήτη που μας φιλοξενεί, από καιρού εις καιρόν. Είναι κάποιοι χειμώνες όμως που η φύση αποφασίζει να κάνει κάποιες “διορθωτικές κινήσεις”, ώστε να αποκαταστήσει τυχόν ελλείμματα που προκύπτουν στο αέναο ισοζύγιο. Για παράδειγμα ξηρασίες που προηγούνται και μειώνουν υδροφόρους ορίζοντες σε περιοχές όπως η νότια νησιωτική Ελλάδα.

Τα ύψη χιονιού, επίσης δεν μπορούν να θεωρηθούν πρωτόγνωρα. Από τις κανονικές μετρήσεις (και όχι τις δημοσιογραφικές) που βρήκα, πουθενά το χιόνι δεν ξεπέρασε τα 35-45 εκατοστά στα πεδινά του Λεκανοπεδίου. Αυτό που κατά τη γνώμη μου μπορεί να θεωρηθεί κάπως σπάνιο είναι το γεγονός ότι η ώρα που συντελέστηκε η έντονη χιονόπτωση συνέπεσε με την ώρα της μεγάλης κίνησης μιας πόλης σχεδόν 5.000.000 κατοίκων, που σίγουρα δεν είναι συνηθισμένη σε τέτοιες καταστάσεις.

Έχουμε μάθει δηλαδή να περιμένουμε την χιονόπτωση αργά το βράδυ και μέσα στη νύχτα όταν πετυχαίνονται οι ελάχιστες θερμοκρασίες του 24ώρου. Αυτό δεν συνέβη αυτή τη φορά! Μια δεύτερη αιτία είναι το γεγονός ότι το βαρομετρικό σύστημα που μας επηρέασε είχε τέτοια “δυναμικά χαρακτηριστικά” που οδήγησαν στην δημιουργία καταιγίδων. Και επειδή βλέπω κάτι καινοφανείς όρους που χρήζουν κάποιας διευκρίνησης να πω ότι, η χιονοκαταιγίδα δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο.

Είναι απλά μια καταιγίδα, που επειδή οι θερμοκρασίες οι οποίες επικρατούν καθ’ ύψος στα χαμηλά στρώματα είναι κάτω ή κοντά στους 0° βαθμούς Κελσίου, την ποσότητα υετού που περιέχουν την “αδειάζουν”  με την μορφή χιονιού αντί για νερό. “Ρίχνει πατσαβούρες”, λέει ο λαός. Έχουμε, λοιπόν, μεγάλο όγκο χιονιού, σε μικρό χρονικό διάστημα, που οδηγεί σε γρήγορη χιονόστρωση.

Εργαλειοποίηση της κλιματικής αλλαγής

Ο αρχικός όρος των δεκαετιών 1970-1980 “υπερθέρμανση του πλανήτη”, που σταδιακά μετονομάστηκε σε Κλιματική Αλλαγή τις δεκαετίες 1990 και 2000 και εσχάτως μετατράπηκε σε Κλιματική Κρίση, ήταν, είναι και θα παραμείνει ζητούμενο –κατά τη γνώμη μου– μη επαρκώς τεκμηριωμένο! Οι ανθρώπινες επιστημονικές γνώσεις-ικανότητες καθώς και το επίπεδο της τεχνολογικής εξέλιξης στο οποίο βρισκόμαστε, δεν αρκεί ακόμη για να μας επιτρέψει να οδηγηθούμε σε ασφαλές συμπέρασμα.

Το γεγονός δε ότι  εργαλειόποιείται από την Παγκόσμια Πολιτική Σκηνή δεν βοηθάει στην χωρίς δεύτερη σκέψη αποδοχή των επιστημονικών αποτελεσμάτων που δημοσιεύονται. Ούτως ή άλλως κλιματική μεταβολή υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει “εις τους αιώνας των αιώνων”. Σε επόμενο άρθρο θα μιλήσουμε εκτενέστερα για το θέμα αυτό. Γι’ αυτό που είμαι σχεδόν βέβαιος είναι το γεγονός ότι η “Ελπίς” δεν είναι αποτέλεσμα καμιάς κλιματικής αλλαγής ή κρίσης ή υπερθέρμανσης.

Στο τρίτο ερώτημα θα απαντήσω φιλοσοφικά. Ο άνθρωπος παρόλη την εξέλιξη του πολιτισμού του ήταν, είναι και θα παραμείνει έρμαιο των ορέξεων της φύσης, όταν αυτή αποφασίσει να συμπεριφερθεί σύμφωνα με τους δικούς της νόμους. Εξ’ ορισμού, λοιπόν, θα υπάρξουν περιπτώσεις που όση προετοιμασία κι αν προηγηθεί, η φύσις θα σε νικήσει κατά κράτος.

Κοινή λογική

Γι’ αυτό καλόν είναι να αποφεύγονται διαχρονικά υπερφίαλες δηλώσεις και τοποθετήσεις για την επαρκή προετοιμασία! Επίσης καλό θα είναι να αποφεύγονται οι κάθε είδους ανθρώπινες δραστηριότητες που αγνοούν τα αυτονόητα και φυσικά δεδομένα. Πού θα πνιγεί ο άνθρωπος; Εκεί που φράσσει και χτίζει τις λεκάνες φυσικής απορροής. Πού θα καεί ο άνθρωπος; Όταν χτίζει και κατοικεί σε δασική περιοχή ή σε οικόπεδο-περιβάλλον γεμάτο εύφλεκτη ύλη. Πού θα εγκλωβιστεί ο άνθρωπος; Εκεί που θα χιονίσει πολύ και δεν θα έχει αλυσίδες για το αυτοκίνητό του, ούτε εκχιονιστικά να του ανοίξουν το δρόμο.

Επί του πρακτέου, λοιπόν, είμαστε καταδικασμένοι; Όχι, είναι η απάντηση αρκεί να επικρατήσει η κοινή λογική. Δομές-συντονισμός-πειθαρχία-λήψη αποφάσεων με συναίσθηση ευθύνης σε όλα τα επίπεδα, αυτογνωσία, παραδοχή λαθών, αξιοποίηση διδαγμάτων από κάθε προηγηθείσα κακοκαιρία.

Για όλα τα παραπάνω χρειάζονται άνθρωποι εφοδιασμένοι με γνώση, εμπειρία, ευθυκρισία, αλλά πάνω από όλα αυταπάρνηση και προσήλωση στο στόχο της προστασίας της ανθρώπινης ζωής, που ομολογουμένως είναι το ύψιστο αγαθό και όχι στο “πάση θυσία κέρδος”. Δεν είναι η μήνις του Θεού, είναι η ύβρις των ανθρώπων, λοιπόν…