Σπάει κόκκαλα η ακρίβεια – Για τους λίγους η επιδότηση ηλεκτρικών συσκευών

Ένα πολλά υποσχόμενο πρόγραμμα για επιδότηση απόσυρσης παλιών ηλεκτρικών συσκευών και της αντικατάστασής τους από νεότερης, λιγότερο ενεργοβόρας τεχνολογίας, είχε προαναγγελθεί ως ελάφρυνση σχεδόν όλων των νοικοκυριών ή πάντως σημαντικού ποσοστό τους. Όμως προκύπτει ότι τελικά η επιδότηση ηλεκτρικών συσκευών θα αφορά μόνον το 8% του πληθυσμού και επιλεγμένες συσκευές. Παρεμπιπτόντως, από βδομάδας θα ανακοινωθούν και κάποια μέτρα στήριξης των νοικοκυριών για να αντιμετωπισθεί οι λογαριασμοί ρεύματος και φυσικού αερίου.

Η ακρίβεια, εν τω μεταξύ, σε είδη πρώτης ανάγκης φέρνει σε δυσχερή θέση όχι μόνον τις “ευάλωτες οικογένειες”, αλλά και τους “πλούσιους” που έχουν κατά τι μεγαλύτερο εισόδημα από όσους ζουν στα όρια της φτώχειας. Η ενεργειακή κρίση έχει οδηγήσει σε μπαράζ ανατιμήσεων σε βασικά είδη, όπως για παράδειγμα τα αγροτικά προϊόντα, όπου παρατηρείται αύξηση της τιμής ανά κιλό ακόμα και 1 ευρώ έως και διπλασιασμός της τιμής ορισμένων. Και ενώ η μόνη λύση είναι η μείωση του ΦΠΑ, η κυβέρνηση διστάζει και “εξετάζει τις δυνατότητες”.

O υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνις Γεωργιάδης σήμερα προέταξε ως λύση την πλατφόρμα e-katanalotis, που όντως παρέχει πληροφορίες, όμως ο πολίτης δεν μπορεί να πηγαίνει για τα ψώνια του σε δέκα διαφορετικά σημεία ούτε να πηγαίνει για βενζίνη σε μεγάλη απόσταση, γιατί εν τω μεταξύ θα έχει “κάψει” σε βενζίνη τα λίγα λεπτά διαφοράς στην τιμή.

Οπωροκηπευτικά και κόστος καλλιέργιας

Το καλλιεργητικό κόστος έχει αυξηθεί με την ακριβότερη ενέργεια και την κακοκαιρία κατά σχεδόν 70%, εξ ου και οι κινητοποιήσεις που άρχισαν από προχθές στην Θεσσαλία με συγκεντρώσεις τρακτέρ για μπλόκα. Τα οπωροκηπευτικά θα φθηνύνουν όταν βελτιωθεί ο καιρός, αλλά τα υπόλοιπα προϊόντα όχι. Ειδικά για τους αγρότες σήμερα εξαγγέλθηκαν κάποια ανακουφιστικά μέτρα και για τον ΦΠΑ, όχι όμως για το ΦΠΑ που αφορά τον καταναλωτή σε πολλά προϊόντα.

Άρχισε ήδη, μέσα σε μόλις ένα μήνα από τις πρώτες ανατιμήσεις, νέο κύμα ανατιμήσεων. Το πρώτο “επίσημο” κύμα είχε καταγραφεί στις αρχές Γενάρη, αν και είχε αρχίσει νωρίτερα, με εξωφρενικές τιμές σε προϊόντα ειδικά πλαστικού που κόστιζαν ένα ευρώ και έφθασαν τα δύο.  Με τις νέες ανατιμήσεις θα διπλασιαστούν ουσιαστικά οι τιμές και άλλων προϊόντων σε σύγκριση με τον Δεκέμβρη, καθώς είχαν ήδη ανατιμηθεί αρχές Γενάρη.

Τώρα αναμένεται να “πάρουν επάνω τους” άλλα 0,20 ευρώ. Αυτές οι ανατιμήσεις θα αφορούν ζυμαρικά, αλεύρι, κονσέρβες, τυροκομικά, ξηρούς καρπούς, χυμούς, ελαιόλαδο, δημητριακά, καφέ, αλλά και προϊόντα υγιεινής, σαμπουάν, απορρυπαντικά, καθαριστικά, αλουμινόχαρτο και σακούλες σκουπιδιών. Υπενθυμίζεται ότι τον Ιανουάριο οι τιμές κατέγραψαν άνοδο σε πάνω από 20 βασικές κατηγορίες προϊόντων, όπως αλλαντικά, βούτυρα/μαργαρίνες, γαλακτοκομικά, δημητριακά, ζυμαρικά, ζάχαρη, αρτοσκευάσματα, αυγά, απορρυπαντικά και χαρτικά.

Ο ΦΠΑ

Στη μέγγενη των έντονων πληθωριστικών πιέσεων στην οποία βρίσκεται η ελληνική οικονομία, βασική αιτία είναι το κόστος της ενέργειας, με την κακοκαιρία να παίζει δευτερεύοντα ρόλο. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή ενδεχομένως να σκαρφαλώσει και πάνω από το 6% τις επόμενες ημέρες γεγονός που εντείνει την ανησυχία. Ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή στην Ελλάδα τρέχει σε ετήσιο ρυθμό στο 5,5%, από 4,4% τον Δεκέμβριο, πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης που κυμαίνεται στο 5,1%.

Την πρωτοκαθεδρία στην άνοδο του πληθωρισμού έχει η ενέργεια, με αυξήσεις 28,6% κατά μέσο όρο στην ευρωζώνη, από 25,9% τον Δεκέμβριο, και ακολουθεί η κατηγορία Τρόφιμα- Αλκοόλ-Καπνός με 3,6% από 3,2%. Με αυτά τα δεδομένα η μόνη λύση είναι η μείωση του ΦΠΑ από το 13% στο 6% στα βασικά είδη διατροφής, αλλά το υπουργείο Οικονομικών μεταθέτει χρονικά τις όποιες αποφάσεις.

Όσον αφορά στις ηλεκτρικές συσκευές, ενώ αρχικά είχε ειπωθεί ότι δεν θα υπάρχουν αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια, σήμερα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, δήλωσε ότι οι δικαιούχοι είναι μόλις 200.000 νοικοκυριά. Επίσης ξεκαθάρισε ότι η επιδότηση δεν αφορά τις πλέον ενεργοβόρες συσκευές όπως είναι το πλυντήριο και ο φούρνος ή ο θερμοσίφωνας, αλλά ψυγεία, καταψύκτες και κλιματιστικά.

Ποιο είναι το κέρδος;

Το πρόγραμμα επιδότησης ηλεκτρικών συσκευών θα ξεκινήσει το πρώτο εξάμηνο του 2022 και θα δοθεί προτεραιότητα σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως τα ΑμεΑ, οι μονογονεϊκές οικογένειες και οι πολύτεκνοι. Τα ποσοστά επιδότησης θα κυμανθούν από 30% έως 50% ανά νοικοκυριό, ανάλογα με το ετήσιο εισόδημα. Η μεγάλη ψυχρολουσία για τους καταναλωτές πάντως είναι ότι “βγήκαν” από το πρόγραμμα επιδότησης οι ηλεκτρικές κουζίνες και τα πλυντήρια, όπως και ότι παρά τις αρχικές εξαγγελίες “για όλα τα νοικοκυριά”, τελικά θα ωφεληθούν πολύ λίγα.

Επίσης, αν κάποιος πάρει έκπτωση π.χ. 30% για λιγότερο ενεργοβόρο ψυγείο, ενώ έχει στο σπίτι του ένα πολύ λειτουργικό ψυγείο, θα πρέπει να πληρώσει τα υπόλοιπα 1.000 ευρώ από την τσέπη του. Θα πληρώσει δηλαδή για ένα ψυγείο που δεν του χρειάζεται άμεσα, προσδοκώντας απλώς μια μείωση της τάξης του 8 ευρώ στο μηνιαίο λογαριασμό της ΔΕΗ. Οπότε θα κάνει απόσβεση σε περίπου 10 χρόνια.

Θα επιδοτηθεί η αντικατάσταση παλιών κλιματιστικών, ψυγείων και καταψυκτών, με το σκεφτικό ότι αυτές οι συσκευές όπως είπε ο υπουργός Ενέργειας, «δημιουργούν τα μεγαλύτερα φορτία ηλεκτρικής ενέργειας». Το ψυγείο καίει μεν λίγο ρεύμα, αλλά δουλεύει 24 ώρες το 24ωρο, ενώ ο φούρνος και το πλυντήριο δεν ανάβουν κάθε μέρα, θεωρεί το υπουργείο. Η πολιτεία θα διαθέσει για το σκοπό αυτό 100 εκατ. ευρώ, που σημαίνει χονδρικά ότι θα δοθούν κατά μέσο όρο 500 ευρώ σε κάθε οικογένεια από τις 200.000 που δικαιούνται επιδότησης. Το πρόγραμμα θα ξεκινήσει στο πρώτο εξάμηνο του 2022.

Ποιοι θα πάρουν επιδότηση ηλεκτρικών συσκευών

Βασική προϋπόθεση για την υπαγωγή στη δράση είναι η ανακύκλωση των παλιών συσκευών. Κάθε οικογένεια από τους δικαιούχους θα μπορεί να αντικαταστήσει έως τρεις ηλεκτρικές συσκευές. Για την αξιολόγηση των αιτήσεων σημαντικό κριτήριο είναι το οικογενειακό εισόδημα. Εκτιμάται ότι θα αντικατασταθούν και θα ανακυκλωθούν 380.000 ενεργοβόρες συσκευές.

Η μέση εξοικονόμηση ενέργειας που θα έχει το κάθε νοικοκυριό εκτιμάται στις 1.000 KWh τον χρόνο. Ένα νοικοκυριό με πολύ χαμηλή κατανάλωση, δηλαδή που “χαλάει” μόνο 5.000 KWh τον χρόνο, θα έχει έως και 25% εξοικονόμηση ενέργειας. Όσοι καταναλώνουν περισσότερο ρεύμα, που είναι και οι περισσότεροι, η εξοικονόμηση μπορεί να φτάσει και το 40%. Κατά τον κ. Σκρέκα αυτό σημαίνει ότι θα γλιτώνουν 12-25 ευρώ το μήνα από τον τωρινό λογαριασμό τους στη ΔΕΗ.

Η διαδικασία αίτησης υπαγωγής θα γίνεται με ηλεκτρονική αίτηση στο πληροφοριακό σύστημα του προγράμματος, ενώ οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να υποβάλουν αίτηση και απευθείας σε καταστήματα λιανικής. Η επιδότηση θα χορηγείται στους ωφελούμενους με εκπτωτικό κουπόνι, το οποίο θα αφαιρείται από την τιμή των νέων ηλεκτρικών συσκευών. Το πληροφοριακό σύστημα θα αξιολογεί αυτόματα τις αιτήσεις των πολιτών με βάση τα εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια και θα τους κατατάσσει στην αντίστοιχη κλίμακα επιδότησης.

Απόσυρση και ανακύκλωση

Η παράδοση και τοποθέτηση των νέων συσκευών θα γίνεται παράλληλα με τη συλλογή των παλιών για ανακύκλωση. Τα στάδια υλοποίησης της διαδικασίας θα ελέγχονται αυτόματα από την ψηφιακή πλατφόρμα. Σε περίπτωση εξάντλησης της διαθέσιμης χρηματοδότησης, προβλέπεται η δημιουργία λίστας επιλαχόντων, οι οποίοι θα μπορούν να επωφεληθούν με την εξασφάλιση επιπλέον πόρων.

Η συνολική εξοικονόμηση ηλεκτροπαραγωγής που θα επιτύχει η χώρα μας, με την εφαρμογή του προγράμματος, εκτιμάται ότι θα φτάσει τις 209.000 MWh τον χρόνο. Παράλληλα, το κράτος θα επιτύχει μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 126.000 τόνους ανά έτος και το γενικό όφελος της ελληνικής οικονομίας από τη μείωση των εισαγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Λόγω της εγκατάστασης νέων συσκευών, υπολογίζεται από το υπουργείο Ενέργειας ότι το όφελος αυτό, θα ανέλθει στα 15 έως 27 εκατ. ευρώ το χρόνο. Οπότε, προκύπτει ότι το κράτος σε τρία έως τέσσερα χρόνια χρόνια θα έχει κάνει απόσβεση της επένδυσής του, δηλαδή “θα έχει βγάλει” τα 100 εκατ. που σκοπεύει να μοιράσει τώρα.