Η επόμενη ημέρα του πολέμου στην Ουκρανία

Πώς άραγε θα καταλήξει ο πόλεμος στην Ουκρανία; Πώς θα είναι η επόμενη ημέρα; Μπορεί ο Ζελένσκι να απειλεί με Γ’ παγκόσμιο πόλεμο και να ζητάει ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, αλλά είναι σαφές ότι το ΝΑΤΟ θα συνεχίσει την πολιτική της μη στρατιωτικής εμπλοκής. Η Δύση, βεβαίως, έχει εμπλακεί και μάλιστα ευθέως σ’ όλα τα άλλα επίπεδα. Όχι μόνο στέλνοντας όπλα στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, όχι μόνο επιβάλλοντας αυστηρές κυρώσεις στη Ρωσία, αλλά και ενορχηστρώνοντας τον επικοινωνιακό πόλεμο και τις ψυχολογικές επιχειρήσεις εναντίον του Κρεμλίνου με μεγάλη, μάλιστα, επιτυχία.

Στο στρατιωτικό επίπεδο, οι ρωσικές δυνάμεις προχωρούν αργά. Η επιλογή των Ουκρανών να αμυνθούν στις πόλεις ήταν αναμφίβολα σωστή. Στις μάχες μέσα στον αστικό ιστό, το ρωσικό πλεονέκτημα χάνεται. Οι επιτιθέμενοι εκτίθενται με αποτέλεσμα να έχουν μεγάλες απώλειες και να προχωρούν αργά, αφού είναι υποχρεωμένοι να εκκαθαρίζουν δρόμο-δρόμο, γειτονιά-γειτονιά. Εκτός αυτού, πληρώνουν βαρύ πολιτικό κόστος. Για να προχωρήσουν οι δυνάμεις τους είναι υποχρεωμένοι να βομβαρδίζουν ολοένα και πιο εντατικά. Αυτό προκαλεί μεγάλες απώλειες σε αμάχους, γεγονός που με τη σειρά του τροφοδοτεί τη διεθνή κοινή γνώμη με εικόνες θυμάτων που προκαλούν συγκίνηση και τροφοδοτούν περαιτέρω το αντιρωσικό κλίμα στη Δύση κι όχι μόνο.

Από την άλλη πλευρά, για τον Πούτιν η στρατιωτική κλιμάκωση είναι μονόδρομος. Μετά από όσα έχουν μεσολαβήσει (απώλειες, κυρώσεις κλπ) μία υποχώρηση θα ήταν ταπεινωτική ήττα για τη Ρωσία. Όχι μόνο, επειδή θα καταρράκωνε το κύρος της διεθνώς, αλλά και επειδή αναπόφευκτα οι Αμερικανοί θα την στρίμωχναν ακόμα περισσότερο. Προφανώς, μία υποχώρηση θα αποσταθεροποιούσε και το σημερινό καθεστώς, όπως προσδοκούν στην Ουάσινγκτον και στις δυτικοευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα συνεχίσουν στην ίδια γραμμή. Ο άμεσος στόχος τους είναι να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τη Μαριούπολη. Γι’ αυτό και την βομβαρδίζουν. Εάν την καταλάβουν θα έχουν ελέγξει όλη την παράκτια ζώνη της Αζοφικής, ενώνοντας την Κριμαία με το Ντονμπάς και τη Ρωσία. Θα πρέπει δε να θεωρείται δεδομένο πως δεν πρόκειται ποτέ να επιστρέψουν αυτή την περιοχή στην Ουκρανία.

Κλειδί η Μαριούπολη

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μετά από όσα έχουν μεσολαβήσει, η Μόσχα θα υψώσει τον πήχη σε ό,τι αφορά τις απαιτήσεις της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Κι αυτό θα συμβαίνει όσο κερδίζει έδαφος στα πολεμικά μέτωπα. Με άλλα λόγια, δεν θα περιοριστεί στους αρχικούς όρους της (απόσχιση του Ντονμπάς, αναγνώριση της προσάρτησης της Κριμαίας, ουδέτερη και αποστρατιωτικοποιημένη Ουκρανία συν “αποναζιστικοποίηση”).

Η πτώση της Μαριούπολης θα αποδεσμεύσει ρωσικές δυνάμεις, οι οποίες πιθανότατα θα στραφούν προς Βορρά για να εκκαθαρίσουν τις υπόλοιπες περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας. Σύμφωνα με τις ενδείξεις, οι επόμενοι στόχοι των ρωσικών δυνάμεων είναι η παράλληλη κατάληψη της Οδησσού και του Χαρκόβου. Εάν πέσει η Οδησσός, οι Ρώσοι θα φθάσουν γρήγορα στην Υπερδειστερία (στα σύνορα με τη Μολδαβία), αποκλείοντας την Ουκρανία από τη Μαύρη Θάλασσα.

Εάν πέσει το Χάρκοβο, οι ρωσικές δυνάμεις θα περισφίξουν το Κίεβο, αποκλείοντάς το από τη δυτική Ουκρανία. Το πιθανότερο είναι να μην επιχειρήσουν να το καταλάβουν με μία μετωπική επίθεση, αλλά πραγματοποιώντας ένα είδος πολιορκίας. Αυτή η τακτική έχει το μειονέκτημα για τη Μόσχα ότι απαιτεί χρόνο, αλλά ταυτοχρόνως έχει το πλεονέκτημα ότι περιορίζει τις ρωσικές απώλειες.

Όπως έχει φανεί μέχρι τώρα, ο Ζελένσκι δεν είναι διατεθειμένος να αποδεχθεί ούτε τους αρχικούς ρωσικούς όρους. Χθες, μάλιστα, δήλωσε ότι εάν προκύψει συμφωνία Μόσχας-Κιέβου αυτή θα τεθεί σε δημοψήφισμα. Είναι προφανές ότι στην κατάσταση που βρίσκεται η Ουκρανία σήμερα, η διαδικασία αυτή είναι απίθανο να συμβεί. Κατά συνέπεια, πιθανότατα ο πόλεμος θα συνεχισθεί.

Η επόμενη ημέρα

Ακόμα κι αν οι ρωσικές δυνάμεις καταφέρουν –σε περισσότερο ή λιγότερο χρόνο, με μεγαλύτερες ή μικρότερες απώλειες– να καταλάβουν και το Κίεβο, το κρίσιμο ερώτημα είναι πώς σχεδιάζει ο Πούτιν την επόμενη ημέρα στην Ουκρανία. Το πρώτο ερώτημα είναι εάν οι Ρώσοι θα επιχειρήσουν να την καταλάβουν ολόκληρη. Χωρίς να μπορεί κάποιος να διατυπώσει κατηγορηματικές εκτιμήσεις, το πιθανότερο είναι ότι θα αφήσουν την περίκλειστη δυτική Ουκρανία που έχει κέντρο την πόλη Λβιβ εκτός ρωσικού ελέγχου.

Κατά πάσα πιθανότητα, μάλιστα, θα διευκολύνουν και ίσως “σπρώξουν” προς δυσμάς όσους Ουκρανούς θελήσουν να εγκαταλείψουν τις υπό ρωσική κατοχή περιοχές. Η δυτική Ουκρανία θα γίνει χώρος υποδοχής προσφύγων από την υπόλοιπη Ουκρανία, ενώ πολλοί Ουκρανοί θα μετακινηθούν (ήδη μετακινούνται) προς τα γειτονικά κράτη και από εκεί θα διαχυθούν σε όλη σχεδόν την Ευρώπη. Με το κλίμα που έχει δημιουργηθεί ούτε οι κυβερνήσεις, αλλά ούτε και η κοινή γνώμη θα φέρουν αντίρρηση στο να φιλοξενήσουν Ουκρανούς.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο αριθμός των προσφύγων που αναμένεται να κατευθυνθούν στην Ευρώπη θα είναι της τάξεως των 10 εκατομμυρίων σε σύνολο πληθυσμού 44 εκατομμυρίων. Αυτό σημαίνει ότι εάν συνυπολογισθεί και ο αριθμός των Ουκρανών που θα παραμείνει στην εκτός ρωσικής ζώνης δυτική Ουκρανία, δεν είναι υπερβολική η εκτίμηση ότι πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού –κυρίως όσοι τρέφουν έντονα αντιρωσικά αισθήματα– θα μείνει εκτός των περιοχών που θα ελέγχει ο ρωσικός στρατός.

Ένταξη στη Ρωσική Ομοσπονδία;

Η Μόσχα και το φιλορωσικό καθεστώς που θα εγκαταστήσει στο Κίεβο έχουν κάθε συμφέρον να “αδειάσει” η ανατολική, νότια και κεντρική Ουκρανία από τους αντιρώσους Ουκρανούς που στη συνέχεια θα μετατραπούν σε πολιτικό πρόβλημα, ενδεχομένως και σε στρατιωτικό (αντάρτικη δράση). Πριν μία δεκαετία, υπήρχαν χονδρικά στην Ουκρανία τρεις κατηγορίες: αυτοί που ένοιωθαν Ρώσοι ή αδέλφια των Ρώσων, αυτοί που διαπνέονταν παραδοσιακά από αντιρωσισμό (κυρίως στις δυτικές περιοχές) και η μεγάλη “γκρίζα μάζα” που είχαν ουκρανική εθνική συνείδηση, αλλά ένοιωθαν συγγένεια με το ρωσικό έθνος.

Αρχικά με την προσάρτηση της Κριμαίας και στη συνέχεια με την εισβολή και τις αιματηρές συγκρούσεις, η Ρωσία έχασε αυτή την “γκρίζα μάζα”. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αυτός ο πόλεμος σφυρηλάτησε την μέχρι τότε σχετικά αδύναμη διακριτή ουκρανική εθνική συνείδηση. Αυτοί οι πληθυσμοί, λοιπόν, θα βιώσουν την επόμενη ημέρα ως ξένη κατοχή με ό,τι αυτό συνεπάγεται στο πολιτικό επίπεδο. Για να προκύψει κάποιου είδους νομιμοποίηση του φιλορωσικού καθεστώτος δεν αρκεί η φιλορωσική μειονότητα. Γι’ αυτό και πιθανότατα θα επιχειρηθεί κάποιου είδους ρωσικός εποικισμός.

Η Δύση και η πλειονότητα των χωρών-μελών του ΟΗΕ δεν πρόκειται βέβαια να αναγνωρίσουν το φιλορωσικό καθεστώς του Κιέβου, ειδικά εάν υπάρχει η δυτική Ουκρανία να διατηρεί τα σύμβολα και τη διεθνή εκπροσώπηση. Αυτό την επόμενη ημέρα θα εγείρει σειρά προβλημάτων σε πολλά επίπεδα. Για να κλείσει οριστικά το ζήτημα, δεν αποκλείεται ο Πούτιν, σε συνεργασία με το φιλορωσικό καθεστώς του Κιέβου να ζητήσει την ένταξη της ελεγχόμενης από τις ρωσικές δυνάμεις Ουκρανία στη Ρωσική Ομοσπονδία με καθεστώς ομόσπονδης Δημοκρατίας.