Οι επιπτώσεις του Ουκρανικού σε Λιβύη και Συρία

Η επιθυμία της Δύσης να διατηρήσει την πίεση που ασκεί στη Ρωσία και μετά τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία, επηρεάζει τη “μεγάλη εικόνα” που αφορά συγκρούσεις στις οποίες εμπλέκεται η Ρωσία, είτε ευθέως με τη δέσμευση στρατευμάτων στο έδαφος, όπως στη Συρία, ή διά αντιπροσώπων (proxy), όπως στη Λιβύη, κυρίως μέσω της ελεγχόμενης από το Κρεμλίνο ιδιωτικής εταιρίας Wagner Group, που διαθέτει μισθοφόρους σε διάφορα σημεία της υφηλίου. Οι τελευταίες εξελίξεις στα δυο αυτά μέτωπα, σε Λιβύη και Συρία, προκαλούν ανησυχίες ευρύτερης εκτροπής.

Καταρχάς, επιβεβαιώνεται η εκτίμηση ότι η πίεση προς τη Ρωσία θα συνεχιστεί σε όλα τα επίπεδα και μετά τη λήξη του πολέμου. Όπως αναφέρθηκε, η πίεση αυτή, πέραν του οικονομικού πεδίου, θα επεκταθεί και σε μέτωπα που εμπλέκεται η Ρωσία, όπως της Λιβύης και της Συρίας. Δυο μέτωπα αμέσου ελληνικού ενδιαφέροντος, οι δυνητικές επιπτώσεις των οποίων στα ελληνικά συμφέροντα, καλό θα ήταν να μελετηθούν εγκαίρως προς αποφυγήν δυσάρεστων αιφνιδιασμών.

Η ειδησεογραφία που αφορά στο μέτωπο της Λιβύης οδηγεί στο συμπέρασμα ότι μια νέα ανάφλεξη δεν μπορεί να αποκλειστεί. Θα είναι μήπως αποτέλεσμα της επιθυμίας δυνάμεων που συντάσσονται με την Τουρκία, σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν το ενδεχόμενο ανάδειξης κυβέρνησης που δεν θα συνεχίσει την φιλοτουρκική πολιτική Ντμπεϊμπά;

Οι δυνάμεις του στρατηγού Χαφτάρ υποστηρίζονται από τους Ρώσους, τους οποίους η Ουάσινγκτον θέλει να εκδιώξει από τη Λιβύη. Υποστηρίζονται όμως και από την Αίγυπτο και από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα τουλάχιστον. Θα βοηθήσει η διαδικασία αποκατάστασης των σχέσεων Τουρκίας-Εμιράτων, ώστε η Άγκυρα να υιοθετήσει μια διαλλακτική στάση, ή ο Ερντογάν δεν θα διστάσει να κινηθεί σε βάρος των συμφερόντων τόσο του Άμπου Ντάμπι όσο και της Μόσχας, συνεργαζόμενος με τις ΗΠΑ; Η Ουάσιγκτον όμως, παρότι επιθυμεί τον εξοβελισμό της ρωσικής παρουσίας από τη Λιβύη, δεν επιθυμεί διατάραξη των σχέσεων με την Αίγυπτο και τα Εμιράτα.

Τι θα γίνει το τουρκολιβυκό μνημόνιο

Οι εν πολλοίς χαοτικές εξελίξεις αφορούν αυταπόδεικτα και τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Πέραν της γειτνίασης με το σημείο αστάθειας, δεν διευκολύνεται από τα σημερινά δεδομένα μια συμφωνία με τη Λιβύη για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Εάν η διαφορά παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο, αυτό εκ των πραγμάτων θα έκρινε και τη νομιμότητα του τουρκολιβυκού μνημονίου που στερεί το δικαίωμα της Κρήτης σε υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, καθώς επίσης και το επίμαχο θέμα του κλεισίματος του Κόλπου της Σύρτης και την επήρεια της Γαύδου.

Μένει να αποδειχθεί το πως οι ΗΠΑ θα επιχειρήσουν να εξισορροπήσουν τα συμφέροντά τους στη Λιβύη ανάμεσα στους πολλαπλούς ενδιαφερόμενους. Επιδιώκουν να διώξουν τους Ρώσους, η παρουσία των οποίων δεν ενοχλεί, όμως, όλους τους πρωταγωνιστές. Η πολυπλοκότητα του μετώπου της Λιβύης επιβάλει στην Αθήνα να μην κλείσει την πόρτα σε κανένα, διότι καλός και κακός στη διεθνή πολιτική δεν υπάρχει.

Περιπλέκονται τα πράγματα στη Συρία

Δεύτερο μέτωπο ελληνικού ενδιαφέροντος είναι το Συριακό. Η Δύση θα επιδιώξει να πιέσει ασφυκτικά τη Ρωσία με στόχο να την οδηγήσει σε αποχώρηση από τη Συρία. Δεν διαφαίνεται, όμως, τρόπος να το επιτύχει. Το καθεστώς Άσαντ έχει σταθεροποιηθεί χάρη στη ρωσική παρέμβαση, οπότε το πιθανότερο είναι η Μόσχα να έχει τον πρώτο λόγο εκεί. Υπάρχουν, βέβαια, και οι άλλοι ενδιαφερόμενοι. Πέραν της Τουρκίας, του Ισραήλ, των Εμιράτων, της Αιγύπτου και της Σαουδικής Αραβίας, στην εξίσωση υπάρχει και το Ιράν.

Οι διαπραγματεύσεις με την Τεχεράνη για μια νέα πυρηνική συμφωνία βρίσκονται σε εξέλιξη και αρκετοί εκτιμούν ότι βρίσκεται προ των πυλών. Αυτή δεν είναι επιθυμητή εξέλιξη για το Ισραήλ στο μέτρο που αναβαθμίζει γεωπολιτικά μια χώρα που οι Ισραηλινοί θεωρούν απειλή για την εθνική τους ασφάλεια. Εάν σταματήσουν οι κυρώσεις, το Ιράν μπορεί να υποκαταστήσει το ρωσικό πετρέλαιο στην ευρωπαϊκή αγορά.

Προβλήματα με το Ιράν έχουν και οι μοναρχίες του Κόλπου, οι οποίες όμως δεν επιθυμούν την ολική ρήξη με την Τεχεράνη. Στόχος των Ισραηλινών είναι να απομακρύνουν το Ιράν από την περιοχή, όχι τη Ρωσία! Δηλαδή προτεραιότητα έχουν να διακόψουν την σιιτική-ιρανική επιρροή στη Συρία και τον Λίβανο. Αυτό όμως ήταν και το περιεχόμενο της συνεννόησης που είχαν πετύχει Ιερουσαλήμ και Μόσχα! Με την επιδίωξη απομάκρυνσης του Ιράν από την περιοχή συντάσσονται και οι ΗΠΑ (θέλουν να διώξουν και τους Ρώσους), οι μοναρχίες του Κόλπου και η Αίγυπτος. Φιλική απέναντι στην ιρανική παρουσία δεν ήταν και η Ρωσία, εξ ου και η “συνεννόηση” με τους Ισραηλινούς.

Οι προκλήσεις για την Ελλάδα

Οι εξελίξεις στο μέτωπο Ρωσίας-Ουκρανίας επηρεάζουν λοιπόν καθοριστικά τη “μεγάλη εικόνα” με έμφαση τις εξελίξεις στη Λιβύη και τη Συρία και με προφανείς επιπτώσεις στα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Έχει κατανοήσει επαρκώς η ελληνική διπλωματία τις επιδιώξεις των πρωταγωνιστών στην περιοχή, ώστε να είναι προετοιμασμένη και παρεμβατική όπου χρειάζεται;

Κι όλα αυτά, πέραν του διόλου απίθανου ενδεχομένου, η αδυναμία εξεύρεσης συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός και σταδιακής απεμπλοκής στην Ουκρανία, να οδηγήσει σε κλιμάκωση αλλού. Υποψηφιότητα βάζει η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Αυτό θα οδηγούσε σε μεγάλες χερσαίες (Αλεξανδρούπολη) και ναυτικές περιπλοκές για την Ελλάδα που ανήκει στο ΝΑΤΟ και βρίσκεται στη βασική οδό υποστήριξης των δυνάμεων που θα υποστήριζαν τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.