Πώς θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ αν προκύψει ελληνοτουρκική κρίση

Η σημαντική παράμετρος που θα επηρεάσει μια ελληνοτουρκική κρίση είναι οι  σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ-Τουρκίας. Η Ουάσιγκτον δεν επιθυμεί σε καμία περίπτωση, να προσδεθεί η Τουρκία μόνιμα στο “άρμα” του Βλαντιμίρ Πούτιν, ειδικά μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και για αυτό ανέχεται τα τερτίπια του Ταγίπ Ερντογάν. Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να θεωρούν την Τουρκία χρήσιμη για τα γεωστρατηγικά τους συμφέροντα. Ο Τζο Μπάιντεν παρά το “χαμηλό βαρομετρικό” των αμερικανοτουρκικών σχέσεων δεν θέλει να χάσει την Τουρκία.

Η αποβολή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35 και οι δυσκολίες στο να προμηθευτεί σαράντα μαχητικά new Block 70/72 F-16s F-16, σαφώς και αποτελούν σημεία εντάσεων στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Το Κογκρέσο έχει μπλοκάρει τις πωλήσεις όπλων στην Τουρκία από το 2018 για το ζήτημα των ρωσικών S-400 και για άλλες διαφωνίες με τις πολιτικές του Ερντογάν.

Ωστόσο, ο ρόλος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ παραμένει σημαντικός για τις ΗΠΑ και ο Μπάιντεν έδειξε, σύμφωνα με το Reuters, ότι ενδέχεται να υποστηρίξει την πώληση των F-16 στην Τουρκία. Στα μέσα Μαίου, αναφέρθηκε ότι η αμερικανική κυβέρνηση ζήτησε ανεπίσημα την έγκριση του Κογκρέσου για την πώληση πυραύλων αέρος-αέρος AIM-120 AMRAAM και AIM-9 Sidewinder για τον εφοδιασμό τουρκικών μαχητικών F-16. Το Forbes επισημαίνει ότι αν και αυτή η συμφωνία είναι μικρή –περίπου 300 εκατομμύρια δολάρια– μια έγκρισή της θα υποδηλώσει πιθανή υποστήριξη και για άλλα τουρκικά αμυντικά αιτήματα.

Η εξωτερική πολιτική του Ερντογάν αποβλέπει σε εκβιαστικές πολιτικές με στόχο την αποκόμιση ανταλλαγμάτων και εκμεταλλεύεται στο έπαρκο την ουκρανική κρίση. Η πολιτική του Μπάιντεν να απομονώσει τον Πούτιν, άνοιξε διαύλους επικοινωνίας με τον Ερντογάν. Οι απειλές του για άσκηση βέτο στην ένταξη της Σουηδίας και της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ σχετίζονται με την αγορά των μαχητικών F-35 και το “πράσινο φως” για μια νέα εισβολή στην Συρία με στόχο τους Κούρδους.

Ο Ερντογάν επιδιώκει να αποσπάσει την συναίνεση της Ουάσινγκτον για  μια  εισβολή. Ενδεχομένως να θεωρεί ότι η τουρκική επιχείρηση στην Συρία θα συνδυάζεται με σχέδια των ΗΠΑ για να ανοίξουν ένα δεύτερο μέτωπο στη Συρία κατά της Ρωσίας, σαν αντίδραση για την εισβολή στην Ουκρανία.

Ελληνοτουρκική κρίση

Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν εξαπολύει ένα νέο κρεσέντο απειλών και προκλήσεων εναντίον της Ελλάδας –λειτουργεί σαν βαλβίδα εκτόνωσης των σοβαρών εσωτερικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει. Οι κινήσεις του προμηνύουν ένα “θερμό καλοκαίρι” και ενδεχόμενη ελληνοτουρκική κρίση. Επισημαίνεται, ότι οι εκάστοτε ανακοινώσεις του State Department αναφορικά με τις τουρκικές προκλήσεις έναντι της Ελλάδας, είναι προσεκτικά διατυπωμένες και παραπέμπουν σε συστάσεις.

Η πάγια αυτή τακτική, έγινε για ακόμα μια φορά εμφανής, πρόσφατα, όταν ο εκπρόσωπος του State Department δήλωσε για τις τουρκικές υπερπτήσεις ότι «ως θέση αρχής, ενθαρρύνουμε όλα τα κράτη να επιλύσουν τα ζητήματα θαλάσσιας οριοθέτησης ειρηνικά και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο».Ο Ερντογάν έχοντας μπροστά τις προεδρικές εκλογές του 2023, χρησιμοποιεί εκ νέου τον εθνικισμό για να συσπειρώσει την εκλογική του βάση.

Η πρόκληση έντασης στα ελληνοτουρκικά και το Κουρδικό αποτελούν παραδοσιακά βασικούς στόχους του Τούρκου προέδρου. ‘Όμως, το πολιτικό του μέλλον, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις κρίνεται αβέβαιο, εξαιτίας της μεγάλης οικονομικής ύφεσης και των σοβαρών προβλημάτων καθημερινής διαβίωσης των Τούρκων πολιτών.

Εάν ο Ερντογάν χάσει την εξουσία, η Ουάσινγκτον θα απαλλαγεί από έναν απρόβλεπτο ηγέτη, που έχει αναγάγει τις απειλές και το ανατολίτικο παζάρι σε κύρια χαρακτηριστικά της διπλωματίας του. Όμως, μια έλευση των κεμαλικών στην εξουσία, αναμένεται να ομαλοποιήσει τις σχέσεις Ουάσινγκτον-Άγκυρας και να λειτουργήσει αρνητικά για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η ελληνική πλευρά δεν πρέπει να έχει αυταπάτες περί τούτου και  να είναι προετοιμασμένη.

Διαπραγματεύσεις και ανταλλάγματα

Η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Λευκό Οίκο και η ιστορική ομιλία στο Κογκρέσο, από την άλλη πλευρά, σαφώς και αναβάθμισαν τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις. Όμως, η πορεία τους θα εξαρτηθεί από το πως ο Λευκός Οίκος θα διαχειριστεί τις πολιτικές του Ερντογάν. Οι διθύραμβοι των φιλοκυβερνητικών ΜΜΕ για την επίσκεψη Μητσοτάκη, την διαδικασία για την απόκτηση αμερικανικών μαχητικών F-35, και τις οργισμένες αντιδράσεις του Ερντογάν κατά της Ελλάδας, αποτελούν επιφανειακή κάλυψη των γεγονότων, σε επικοινωνικό πλαίσιο.

Η ουσία είναι ότι οι ΗΠΑ  δεν πρόκειται να αδειάσουν την Τουρκία για χάρη της Ελλάδας.  Η κυβέρνηση της Αθήνας δεν πρέπει να έχει ως δεδομένο ότι η νέα στρατηγική-αμυντική συμφωνία με την Ουάσινγκτον, διασφαλίζει τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Σε μια ελληνοτουρκική κρίση οι ΗΠΑ δεν θα πάρουν θέση υπέρ της Ελλάδας και θα επικαλεστούν τη διπλωματία.

Το ζητούμενο είναι αν ο Ερντογάν θα στήσει ένα “θερμό επεισόδιο”. Ο Τούρκος πρόεδρος για να δώσει κάτι, απαιτεί ανταλλάγματα και για αυτό είναι υπολογίσιμος παίκτης για τις ΗΠΑ. Η κρίση της Ουκρανίας του δίνει την ευκαιρία να προωθήσει στρατηγικές του και σε βάρος της Ελλάδας σε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ. Αντίθετα οι “yesman” θεωρούνται δεδομένοι και δεν έχουν διαπραγματευτική αξία.