“Πού το πάει ο Ερντογάν” – Ανησυχία και αμηχανία στην Αθήνα

Η κλιμάκωση της επιθετικότητας της Τουρκίας, ποσοτική και ποιοτική, προκαλεί ανώμαλη προσγείωση στην ελληνική εξωτερική πολιτική που για περισσότερα από 20 χρόνια πορεύθηκε με το “δόγμα” της ελληνοτουρκικής φιλίας, της βήμα προς βήμα προσέγγισης, των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, της μετατροπής των ελληνοτουρκικών σε ευρωτουρκικά, όπως ήταν μερικοί από τους τίτλους που κατά καιρούς είχαν βαπτίσει την προσπάθεια ανάσχεσης της τουρκικής επιθετικότητας ή την “πολιτική του κατευνασμού”, όπως την αποκαλούσαν οι επικριτές της.

Μεταξύ Μαξίμου και υπουργείου Εξωτερικών κυριαρχεί πλέον το ερώτημα «που το πάει ο Ερντογάν» ή διαφορετικά «μέχρι που είναι διατεθειμένος να τραβήξει το σχοινί»; Ακολούθως εκφράζουν φόβους ότι όπως ανεβάζει τους τόνους ο Ερντογάν θα είναι δύσκολο να αποκλιμακώσει την ένταση εάν δεν μεσολαβήσει κάποιο γεγονός. Όσο για το που αποδίδουν το ανέβασμα των τόνων, εκτιμούν ότι οφείλεται στον εκνευρισμό της Άγκυρας μετά την επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ… αλλά και σε δικούς του εσωτερικούς πολιτικούς λόγους καθώς μέσα στο 2023 έχει και εκείνος εκλογές. με αυξημένη πιθανότητα να τις χάσει.

Ως ιδιαίτερα ανησυχητική εξέλιξη εκτιμούν οι κυβερνητικοί παράγοντες το ότι ο Ερντογάν απευθύνθηκε στο ελληνικό κοινό με tweet στα ελληνικά αλλά και το ότι στην καλλιέργεια πολεμικού κλίματος μεταξύ των δύο λαών, συμμετέχει στην πλειονότητά του ο τουρκικός Τύπος. Η ελληνική κυβέρνηση αντιδρά θέτοντας στα διεθνή φόρα τον τουρκικό αναθεωρητισμό και κάνοντας παραλληλισμό με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Από την Θεσσαλονίκη και την Διάσκεψη για την Συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε: «…πρέπει ειδικά μετά την εισβολή της Ρωσίας, να στείλουμε το μήνυμα ότι κανείς δεν μπορεί να δεχθεί τον δεσποτικό αναθεωρητισμό που απειλεί πέρα από τις διεθνείς ισορροπίες και τα αποδεκτά σύνορα. Η ιστορία δεν ξαναγράφεται επειδή κάποιος την ανασκευάζει αυθαίρετα στο μυαλό του».

Για να τεκμηριώσει τους ισχυρισμούς της η κυβέρνηση δείχνει στους διεθνείς συνομιλητές της (πρώτα το έκανε ο πρωθυπουργός με τον πρόεδρο Μπάιντεν) τους χάρτες της “Γαλάζιας Πατρίδας”. Το υπουργείο Εξωτερικών έδωσε στην δημοσιότητα τους 16 χάρτες που διακινεί η Τουρκία και που αμφισβητούν συνολικά το status quo των Συνθηκών.

Φόβος για θερμό επεισόδιο

Η κυβέρνηση φοβάται να μην επεκταθεί η ρητορική ένταση επί του πεδίου. Αυτό που δεν λέγεται καθαρά είναι εάν ο Ερντογάν έχει αποφασίσει να προκαλέσει θερμό επεισόδιο -ίσως και σε περισσότερους στόχους ταυτόχρονα- ή να εργαλειοποιήσει ξανά στον Έβρο ή στα νησιά τους μετανάστες, και με τι στόχο; Εάν θέλει να παρασύρει την Ελλάδα σε έναν εφ’ όλης της ύλης διάλογο, καθώς πλέον στην ατζέντα έχει βάλει τα πάντα, όχι βέβαια μόνο την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, αλλά τις γκρίζες ζώνες, το εύρος των χωρικών υδάτων και φθάνει μέχρι την μουσουλμανική μειονότητα και την αποστρατικοποίηση των μεγάλων ελληνικών νησιών.

Τα τελευταία χρόνια η ελληνική πολιτική τάξη απέφυγε μία συνεπή στρατηγική αποτροπής ενώ οι οπαδοί του κατευνασμού έθεταν κάθε φορά το ηλίθιο και γι’ αυτό αναπάντητο ερώτημα «δηλαδή θέλετε πόλεμο;». Από την πλευρά της η Τουρκία που δεν σταμάτησε να προωθεί τις επιδιώξεις της τώρα εκμεταλλεύεται την διεθνή αναταραχή για να αναβαθμίσει τον ρόλο της ως ηγεμονική περιφερειακή δύναμη που δορυφοροποιεί τους γείτονές της.

Εάν η Τουρκία επιδιώκει έναν εφ’ όλης της ύλης διάλογο με την Ελλάδα τότε μπορεί να τον πετύχει και με ένα περιορισμένης έκτασης θερμό επεισόδιο. Εφόσον ξεσπάσει -κάτι που πλέον κανένας δεν αποκλείει-, είναι βέβαιο ότι οι “σύμμαχοι” θα παρέμβουν με ασφυκτικές πιέσεις προς την Ελλάδα να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου, όπου το μενού θα έχει τα δικά της κυριαρχικά δικαιώματα. Μόνο που όπως είναι η εσωτερική κατάσταση στις δύο χώρες καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να διακινδυνεύσει να βγει χαμένη έστω και από ένα περιορισμένης κλίμακας επεισόδιο και αυτό αυξάνει τον κίνδυνο να επεκταθεί.

Αμηχανία σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση

Η ποιοτική και ποσοτική διαφοροποίηση από την πλευρά της Τουρκίας συντελείται σε μία συγκυρία που είναι στην κυβέρνηση η ΝΔ, ωστόσο η αμηχανία για την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής διατρέχει όλο το πολιτικό σύστημα, κυρίως τα δύο κόμματα ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ που στο παρελθόν από κυβερνητική θέση ακολούθησαν την ίδια στρατηγική. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να μιλά για διάλογο με στόχο την παραπομπή στην Χάγη, αδυνατώντας όμως να εξηγήσει πώς ο διάλογος θα περιοριστεί στην μία και μόνη διαφορά που είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.

Εν τέλει η εσωτερική πολιτική τάξη στην Ελλάδα είναι έτοιμη για έναν διάλογο που μπορεί να ξεκινήσει προσχηματικά με την υφαλοκρηπίδα και να εξελιχθεί σε εφ’ όλης της ύλης. Στο ίδιο μήκος κύματος εντάσσεται το ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει μιλήσει δημοσίως από επίσημα φόρα, ελληνικά και διεθνή «για διαφορές με την Τουρκία που πρέπει να αντιμετωπιστούν με διάλογο και στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου».

Έντονη όμως είναι η αμηχανία και στο εσωτερικό της ΝΔ. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι οι βουλευτές της ΝΔ προτιμούν να αναφέρονται στις τοποθετήσεις των πρώην προέδρων τους, Κώστα Καραμανλή και Αντώνη Σαμαρά και να αποφεύγουν την κριτική στην νυν ηγεσία τους, πετώντας την μπάλα στο «η αντιπολίτευση δεν έχει διαφορετική θέση». Ωστόσο είναι σαφές ότι οι δύο πρώην πρωθυπουργοί έχουν την σιωπηρή συμφωνία της πλειονότητας των βουλευτών και στελεχών και έχουν κόψει τον δρόμο για «Πρέσπες του Αιγαίου», όπως αποκάλεσε ο Αντώνης Σαμαράς το ενδεχόμενο ενός διαλόγου που θα ξεφύγει από την μία και μόνη διαφορά της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας.