Όταν ο Πάνος (Καμμένος) έσωζε τον Νίκο (Κοτζιά)

[Η σύγκρουση Κοτζιά-Καμμένου στο Υπουργικό Συμβούλιο και η πληροφορία για παραίτηση του υπουργού Εξωτερικών, καθιστούν ιδιαιτέρως επίκαιρο το μάλλον προφητικό άρθρο που είχαμε δημοσιεύσει στις 9 Οκτωβρίου. Γι’ αυτό και το επαναφέρουμε].

Ιδωμένη σήμερα, μοιάζει τουλάχιστον παράταιρη η παλαιότερη δήλωση του Πάνου Καμμένου ότι «είναι πολύ σημαντικό για την Ελλάδα που ο Νίκος Κοτζιάς υπηρετεί στη θέση του υπουργού Εξωτερικών». Είχε, μάλιστα, προσθέσει με νόημα ότι «με το Νίκο είμαστε σε πολλά ζητήματα ένα». Δεν πρόκειται για λόγια χωρίς αντίκρισμα. Ο πληθωρικός αρχηγός των ΑΝΕΛ εννοούσε απολύτως όσα είχε πει, ενώ και ο Νίκος Κοτζιάς πολλές φορές ευχαριστούσε τον Μάρξ(!) -σε αυτόν τον θεό λένε μεταξύ αστείου και σοβαρού οι φίλοι του ότι απευθύνεται!- που στο υπουργείο Άμυνας βρισκόταν ο Πάνος Καμμένος κι όχι κάποιος συριζαίος.

Οι τωρινές σχέσεις οργής των δύο ανδρών, λοιπόν, διήνυσαν μία μακρά περίοδο στοργής. Κάτι σαν τη δημοφιλή χολιγουντιανή ταινία «ο πόλεμος των Ρόουζ», όπου ανάμεσα στο αλλοτινό παθιασμένο ζευγάρι των Κάθλιν Τέρνερ και Μάικλ Ντάγκλας, που αρχίζει την κοινή του ζωή με τις καλύτερες προϋποθέσεις, ξεσπάει ένας λυσσαλέος πόλεμος μέχρι θανάτου. Το έχει, άλλωστε, πει και ο Ναπολέων Βοναπάρτης: «ο χειρότερος εχθρός είναι αυτός που κάποτε ήταν φίλος».

Το πληθωρικό και εκρηκτικό δίπολο των δύο κορυφαίων υπουργών κάποτε υπήρξε, λοιπόν, ένα από τα λιγότερα γνωστά κυβερνητικά δίδυμα. Οι δύο άνδρες, παρά τις ιδιορρυθμίες τους και υπό την πίεση των πραγμάτων, είχαν χτίσει μία στενή σχέση συνεργασίας που εν μέρει εξελίχθηκε και σε κοινωνική σχέση. Ήταν κάτι σαν σώγαμπροι ή μπατζανάκηδες. Και οι δύο ήταν ξένο σώμα και χωρίς ιδιαίτερες συμπάθειες στην κλειστή και μάλλον αφιλόξενη οικογένεια του ΣΥΡΙΖΑ. Λόγω και της συνάφειας των δυο χαρτοφυλακίων, ο ένας στράφηκε προς τον άλλο για υποστήριξη όταν βρίσκονταν απέναντι στις εθνομηδενιστικές ιδεοληψίες της Κουμουνδούρου.

Η πολύ διαφορετική ιδεολογικοπολιτική αφετηρία τους δεν τους εμπόδισε στην πορεία να ανακαλύψουν ότι είχαν αρκετά κοινά. Εξάλλου, αυτοπροσδιορίζονταν ως πατριώτες και στις μεταξύ τους κουβέντες διαβεβαίωναν ο ένας τον άλλον, ότι έχοντας στα χέρια τους δύο τόσο κομβικά υπουργεία, αποτελούν ένα κραταιό αντίβαρο στους “κομματικούς ιθαγενείς”, τους οποίους και χαρακτήριζαν ιδεοληπτικούς σε ότι αφορούσε τα εθνικά θέματα.

Άτυπη συμμαχία

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι δεν είχαν μόνο μοιραστεί τις αγωνίες και τις προσωπικές στρατηγικές τους, συνάπτοντας μία άτυπη συμμαχία, αλλά είχαν κάνει και παρέα εκτός κυβερνητικών γραφείων. Στο παρελθόν είχαν πιει κρασί και είχαν απολαύσει μεζέδες, στους οποίους και οι δύο, όπως είναι προφανές, δείχνουν ιδιαίτερη αδυναμία. Ο Νίκος Κοτζιάς, μάλιστα, είχε υπάρξει φιλοξενούμενος του υπουργού Άμυνας, δοκιμάζοντας και τις μαγειρικές του δεξιότητες. Λέγεται ότι ο υπουργός Εξωτερικών τον είχε καλέσει στο αγαπημένο εστιατόριό του, στο “Κεντρικόν”, στο κέντρο της Αθήνας.

Από την πλευρά του ο Πάνος Καμμένος είχε επιλέξει το Μικρολίμανο, εκεί που αποκαλεί τους μαγαζάτορες με το πρώτο όνομα τους, ενώ με ένα τηλεφώνημα έχει εξασφαλίσει τα πιο φρέσκα ψάρια. Λέγεται, μάλιστα, ότι σε κομβικές στιγμές για το μέλλον του Νίκου Κοτζιά στην κυβέρνηση, ο Πάνος Καμμένος ήταν ο ανθρώπους που μεσολάβησε παρασκηνιακά για να εξομαλυνθούν οι σχέσεις του πρώτου με παίκτες-κλειδιά στο Μέγαρο Μαξίμου. Με ουίσκι και ξηρούς καρπούς έπαιξε επιτυχώς τον ρόλο του.

Είναι κοινό μυστικό, εξάλλου, ότι στο πρωθυπουργικό επιτελείο δεν τρέφουν και τα καλύτερα αισθήματα για τον υπουργό Εξωτερικών. Ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας τον θεωρεί πολύ δύσκολο, αλλά του αναγνωρίζει ότι ξέρει τα θέματα. Εκτός αυτού δεν θα διακινδύνευε να τον απομακρύνει, επειδή τον θεωρεί απρόβλεπτο και ικανό για όλα και ως εκ τούτου φοβάται το κόστος.

Οι σχέσεις των δύο άρχισαν να ραγίζουν την Άνοιξη του 2018, λόγω των διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια και τη διαφαινόμενη τότε συμφωνία. Η αλήθεια είναι και τότε έγινε μία συνάντηση, που ήταν η ύστατη προσπάθεια να βρουν κοινό τόπο. Το χάσμα, όμως, αποδείχτηκε αγεφύρωτο, με αποτέλεσμα η ένταση να κλιμακώνεται, φτάνοντας στο εκρηκτικό σήμερα.

Κοινό σημείο αναφοράς

Επιστρέφοντας, όμως, στο παρελθόν, δεν είναι μυστικό ότι ο Πάνος Καμμένος στήριζε ανοικτά το Νίκο Κοτζιά. Το 2015 ο τελευταίος είχε δηλώσει στη γερμανική τηλεόραση ότι «αν καταρρεύσει οικονομικά η Ελλάδα, τότε η Ευρώπη θα γεμίσει παράνομους μετανάστες και τζιχαντιστές». Ο υπουργός Άμυνας επανέλαβε το επιχείρημα έναν μήνα αργότερα σε συνέντευξή του στους Times, προκαλώντας, μάλιστα, έντονες αντιδράσεις, καθώς είχε θεωρηθεί ότι η ελληνική κυβέρνηση επιχειρούσε να εκβιάσει τους Ευρωπαίους.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών είχε τη δική του πολιτική ατζέντα και φρόντιζε με κάθε τρόπο να περιχαρακώσει τον χώρο του. Δεχόταν, εξάλλου, πυρά από συναδέλφους του υπουργούς και πολύ περισσότερο από κομματικά στελέχη ότι είναι εθνικιστής, ότι με την πολιτική του στα εθνικά θέματα αλλοιώνει το ιδεολογικό στίγμα της Αριστεράς και ότι εκβιάζει τον πρωθυπουργό.

Ως ξενόφερτοι, αλλά δυνατοί εντός της κυβέρνησης, ο μικρός εταίρος και ο υπουργός Εξωτερικών είχαν κοινό σημείο αναφοράς τον πρωθυπουργό. Συνομιλούσαν μαζί του και με τους στενότερους συνεργάτες του, μπαινόβγαιναν στο Μέγαρο Μαξίμου και συναποφάσιζαν. Υιοθετούσαν εξίσου μία απόμακρη σχεδόν επιφυλακτική στάση απέναντι στον διπλωματικό σύμβουλο του πρωθυπουργού Βαγγέλη Καλπαδάκη και συχνά πυκνά μοιράζονταν σε μεταξύ τους κουβέντες τη δυσαρέσκεια που ένιωθαν για τον διευρυμένο ρόλο του και την επιρροή που ασκούσε.

Έχοντας αμφότεροι την τάση να βλέπουν εχθρούς –ανεξαρτήτως του αν πράγματι υπήρχαν ή όχι– μοιράζονταν μία σε γενικές γραμμές κοινή γραμμή πλεύσης στην εξωτερική πολιτική, αλλά συχνά και στις εσωτερικές ισορροπίες. Αυτό τους έφερνε στην ίδια όχθη όταν ξεσπούσαν παρασκηνιακές μάχες στα ανώτερα κλιμάκια της κυβέρνησης.

Συνεπής στην άτυπη σύμπλευσή τους, ο Πάνος Καμμένος έσπευσε στο πλευρό του Νίκου Κοτζιά, όταν ο τελευταίος κινδύνευσε να χάσει το χαρτοφυλάκιό του. Ήταν η περίοδος που είχε εμφανιστεί «χαμηλό βαρομετρικό» στις σχέσεις του υπουργού Εξωτερικών και του πρωθυπουργού, κυρίως εξαιτίας της τακτικής που είχε επιλέξει ο πρώτος να μην εμπλέκεται με ζήλο στο προσφυγικό-μεταναστευτικό, το οποίο είχε αναδειχθεί σε μείζον τότε ζήτημα.

Τα επεισόδια και η παράλληλη ΕΥΠ

Από την πλευρά του, ο Νίκος Κοτζιάς κατηγορούσε το Μέγαρο Μαξίμου ότι όχι μόνο εμπιστευόταν περισσότερο τον τότε αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Νίκο Ξυδάκη, αλλά και ότι τον είχε τοποθετήσει δίπλα του σε ρόλο τοποτηρητή. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι σχέσεις του υπουργού και του αναπληρωτή πήγαν εξαρχής από το κακό στο χειρότερο. Στην πραγματικότητα, ο Νίκος Κοτζιάς απομόνωσε σε σημαντικό βαθμό τον συνονόματό του Ξυδάκη και τελικά κατάφερε να τον εκδιώξει από το υπουργείο.

Το γεγονός ότι ξένοι διπλωμάτες στην Αθήνα συνομιλούσαν απευθείας με τον επικεφαλής του Διπλωματικού Γραφείου του Πρωθυπουργού Βαγγέλη Καλπαδάκη, που, αν και χαμηλόβαθμος διπλωμάτης, εμφανιζόταν να εκπροσωπεί τον Αλέξη Τσίπρα, είχε εξοργίσει το Νίκο Κοτζιά, με αποτέλεσμα να λάβουν χώρα κάποια επεισόδια. Ο Πάνος Καμμένος, ο οποίος είχε εδραιώσει μία πολύ πιο στερεή σχέση με το πρωθυπουργικό περιβάλλον, λειτούργησε καταλυτικά στην πολιτική του διάσωση. Για την ακρίβεια απέτρεψε μεθοδεύσεις με σκοπό την αντικατάσταση του Νίκου Κοτζιά.

Αν και ο πρωθυπουργός φοβόταν μία ρήξη μαζί του, είχε ενοχληθεί από διάφορες κινήσεις του υπουργού του, οι οποίες θεωρούσε πως τον είχαν παρακάμψει. Ήταν η εποχή που ζύγιζε σοβαρά το ενδεχόμενο να τον αντικαταστήσει με τον Γιάννη Ρουμπάτη. Είναι αξιοσημείωτο πως ο Νίκος Κοτζιάς θεωρεί πως τη σχετική εισήγηση είχε κάνει ο Νίκος Παππάς σε συνεννόηση με τον διοικητή της ΕΥΠ. Τότε, ο υπουργός Άμυνας είχε λειτουργήσει σαν ομπρέλα προστασίας και όχι μόνο επειδή ο ίδιος βρισκόταν σε διένεξη με τον Γιάννη Ρουμπάτη, επειδή ήθελε να δημιουργήσει μία παράλληλη ΕΥΠ στο υπουργείο Άμυνας.

Συμβουλές με αχνιστά μύδια

Μετά την πάροδο του χρόνου οι δύο άνδρες δέθηκαν ακόμα περισσότερο, παρότι από την πλευρά του Νίκου Κοτζιά υπήρχε πάντα ένα όριο. Λόγω και του αυθόρμητου χαρακτήρα του, όμως, ο Πάνος Καμμένος δεν έδινε σημασία. Επισκεπτόταν τον Νίκο Κοτζιά στο υπουργείο του και συνομιλούσαν για τα εθνικά θέματα. Βρίσκονταν σε επαφή για τις διεθνείς συναντήσεις που πραγματοποιούσαν. Καλοφαγάδες και οι δύο, αν και ο Καμμένος εμφανώς πιο γκουρμεδιάρης, είχαν συναντηθεί και σε σπίτι κορυφαίου υπουργού, αλλά και για φαγητό οι δυο τους.

Οι δύο άνδρες είχαν συνυπάρξει σε πολλά ταξίδια, κάνοντας παρέα και επιλέγοντας να τρώνε μαζί αργά το βράδυ μετά τις συναντήσεις. Όταν πριν ένα χρόνο είχαν και οι δύο συνοδεύσει τον Αλέξη Τσίπρα στην επίσημη επίσκεψή του στις ΗΠΑ, είχαν βρεθεί μαζί του στο δωμάτιο του, συζητώντας μέχρι αργά. Ο Πάνος Καμμένος συνήθιζε να συμβουλεύεται τον υπουργό Εξωτερικών για τις επαφές του. Ενδεικτική είναι η πρώτη περιοδεία του στις ΗΠΑ. Τότε, ο Νίκος Κοτζιάς είχε συστήσει στον συνάδελφό του, συντρώγοντας αχνιστά μύδια με τηγανητές πατάτες, το άτυπο εθνικό πιάτο του Βελγίου, να μην πραγματοποιήσει το ταξίδι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Σύμφωνα με αξιόπιστη πηγή, του είχε πει ότι αφού δεν θα τον δεχτεί ο ίδιος ο υπουργός Άμυνας Άστον Κάρτερ να μην πάει. Είχε προσθέσει πως μπορούσε να κάνει την επίσκεψη αργότερα. Του υπενθύμισε, μάλιστα, πως το ίδιο είχε συμβεί και στον ίδιο όταν ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Κέρι δεν μπορούσε την ημερομηνία που είχε κανονιστεί. «Εγώ πήγα όταν ο Κέρι ήταν διαθέσιμος. Μην πας, άκουσέ με. Σε προσβάλλουν δεν το καταλαβαίνεις;» κατέληξε ο Νίκος Κοτζιάς.

Ο Πάνος Καμμένος είχε εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας το 2017 ή έτσι τουλάχιστον νόμιζε… Οι δύο υπουργοί βρίσκονταν σε κάποιου είδους συμφωνία, μία κοινή κόκκινη γραμμή, όσον αφορά την άρνηση παραμονής των τουρκικών στρατευμάτων και διατήρησης εγγυήσεων. Τότε, ο Πάνος Καμμένος είχε προβληματιστεί από τους ελιγμούς του Νίκου Κοτζιά, θεωρώντας πως ήταν έτοιμος να προχωρήσει σε σημαντικές εκπτώσεις. Το σύννεφο, όμως, διαλύθηκε γρήγορα, αφού ο Έλληνας υπουργός Άμυνας όχι μόνο δεν ενέδωσε, αλλά και κατάφερε να εγγράψει στην ατζέντα το κρίσιμο αυτό ζήτημα.

Τα σύννεφα στις σχέσεις

Τα σύννεφα, όμως, επανήλθαν και μάλιστα πιο πολλά και πιο πυκνά, όταν οι διαπραγματεύσεις του Νίκου Κοτζιά με τον Νίκολα Ντιμιτρόφ άρχισαν να παίρνουν σχήμα. Ο υπουργός Άμυνας οχυρώθηκε στη γραμμή «ούτε Μακεδονία ούτε παράγωγα» και επειδή αυτά πιστεύει και επειδή αυτό υπαγορεύει το κομματικό συμφέρον των ΑΝΕΛ. Σ’ αυτό το πεδίο, λοιπόν, όχι μόνο άρχισαν οι τριβές, αλλά και οι προσωπικές σχέσεις τους πήραν την κάτω βόλτα.

Ο Πάνος Καμμένος ένιωσε στην πορεία ότι ο Νίκος Κοτζιάς τον αποπροσανατόλιζε συστηματικά, έτσι ώστε να τον κρατήσει υπό έλεγχο. Πίσω από κλειστές πόρτες υποτίθεται ότι τον διαβεβαίωνε πως δεν θα προβεί στις υποχωρήσεις που εν τέλει έκανε. Από την άλλη, ο Νίκος Κοτζιάς έκρινε ότι από ένα σημείο και πέρα δεν μπορούσε να συγκρατήσει τον συνάδελφό του, ότι το μεταξύ τους χάσμα είχε ήδη καταστεί αγεφύρωτο. Την κατάσταση δεν βοήθησαν οι συνεχείς ελληνοτουρκικές εντάσεις, αλλά και η φυλάκιση των δύο Ελλήνων στρατιωτών.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ταγίπ Ερντογάν, ο υπουργός Άμυνας ήταν παντελώς εξαφανισμένος. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Νίκος Κοτζιάς ερωτήθηκε αν ήταν το βέτο που άσκησαν οι Τούρκοι. Περιορίστηκε να κουνήσει αρνητικά το κεφάλι του, αλλά ούτε λίγο, ούτε πολύ έγινε σαφές ότι η απουσία Καμμένου ήταν προαπαιτούμενο ή αλλιώς «μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης»!

Οι χειρισμοί για την επιστροφή των δυο στρατιωτικών επίσης μετατράπηκε σε αιτία τριβών μεταξύ των δύο ανδρών. Ο Πάνος Καμμένος θεωρούσε τον αυτό του ως κατεξοχήν αρμόδιο, αλλά στην πράξη συχνά μάθαινε τελευταίος σημαντικές εξελίξεις. Συναντήσεις του Νίκου Κοτζιά χωρίς την παρουσία του Πάνου Καμμένου στο Μέγαρο Μαξίμου βάρυναν ακόμα περισσότερο το κλίμα. Δεν ήταν, άλλωστε, λίγες οι φορές που ο Καμμένος πήγε μαινόμενος να διαμαρτυρηθεί στον Αλέξη Τσίπρα.

Το σκοινί έσπασε

Και σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω το σκοινί έσπασε μετά τη συνέντευξη Κοτζιά στη γερμανική εφημερίδα FAZ, όπου ούτε λίγο ούτε πολύ ο είπε πως η Συμφωνία των Πρεσπών θα ψηφιστεί από 151 βουλευτές και χωρίς τους ΑΝΕΛ, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα βρεθούν αλλού τα «δεκανίκια» που χρειάζεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Ο Πάνος Καμμένος έδωσε εντολή στον εκπρόσωπο των ΑΝΕΛ να βγει και να καταδικάσει με τον πλέον σκληρό και κατηγορηματικό τρόπο τις δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών.

Από το σημείο αυτό, το δίδυμο Κοτζιάς-Καμμένος αποτελεί μία συνεχή εστία παρασκηνιακής, αλλά και δημόσιας αντιπαράθεσης. Υποτίθεται ότι τα πράγματα ηρέμησαν λίγο μετά από μία κινηματογραφικού τύπου είσοδο του αρχηγού των ΑΝΕΛ στο Μέγαρο Μαξίμου. Με φωνές, ουρλιαχτά και ρίχνοντας ότι έβρισκε μπροστά του ο Πάνος Καμμένος προειδοποίησε ότι δεν θα δεχτεί για πολύ ακόμα τα «συντροφικά μαχαιρώματα».

Από τη στιγμή που ο κυβερνητικός συνασπισμός θα παραμείνει ζωντανός, έστω και προσωρινά, οι δύο άνδρες πιθανολογείται ότι θα συναντηθούν και μάλιστα με διαμεσολάβηση. Είναι, άλλωστε, κοινό μυστικό ότι αποφεύγουν να βρεθούν στον ίδιο χώρο εδώ και καιρό, εφαρμόζοντας το λαϊκό άσμα «δεν μας χωράει ο ίδιος ουρανός». Τα δύο αυτά πολιτικά όντα που, αναδρομικά, αναρωτιέται κανείς πως ταίριαξαν λόγω ιδιοσυγκρασίας, πρέπει να κάνουν λίγη υπομονή, περιορίζοντας τη δημόσια ανταλλαγή πυρών. Πάντως και οι δύο πλέον δεν μασάνε τα λόγια τους, ενώ αναζητείται ο άνθρωπος που θα τους φέρει στον ίδιο χώρο, ώστε να σηκώσουν τον κλάδο ελαίας. Λέτε να είναι ο Παύλος Πολάκης;(!)