Υπό σκληρή αμφισβήτηση η τέταρτη δόση – Τί ισχύει σε άλλες χώρες

Χθες οι συστάσεις της Επιτροπής Εμβολιασμών μπέρδεψαν πολύ κόσμο και ειδικά τους πολίτες 30-59 ετών. Κατ’ αρχήν η ανακοίνωση της Επιτροπής ουσιαστικά αυτοαναιρείτο, γιατί οι καθ΄ ύλην αρμόδιοι δήλωναν εγγράφως ότι δεν ξέρουν αν θα ωφεληθούν από την τέταρτη δόση οι νεότεροι των 60, εντούτοις όμως άνοιγαν την πλατφόρμα για τους τυχόν ενδιαφερομένους!

Εν συνεχεία βγήκε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Μίνα Γκάγκα σε τηλεοπτικό παράθυρο και είπε ότι η επιτροπή δεν συνιστούσε τον εμβολιασμό στους νεότερους, αλλά απλά άνοιγε την πλατφόρμα για να εμβολιασθούν όσοι το επιθυμούν. Όμως ο εμβολιασμός δεν είναι θέμα επιθυμίας, κυρίως όταν οι ειδικοί σου λένε έμμεσα ότι θεωρούν πως δεν ξέρουν αν είναι απαραίτητος ή έστω χρήσιμος για τις συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες.

Η Επιτροπή Εμβολιασμών κατά λέξη ανακοίνωσε χθες το πρωί το εξής: «Παραμένει η ισχυρή σύσταση για χορήγηση της 2ης αναμνηστικής δόσης (4η δόσης) για τους άνω των 60 ετών. Αναφορικά με τα άτομα του γενικού πληθυσμού ηλικίας κάτω των 60 ετών δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή επαρκή επιστημονικά δεδομένα για το πρόσθετο όφελος που θα προσέφερε μια δεύτερη αναμνηστική δόση με τα υπάρχοντα εμβόλια. Ωστόσο, δίνεται η δυνατότητα εμβολιασμού με δεύτερη αναμνηστική δόση σε άτομα ηλικίας 30 ως 59 ετών εφόσον το επιλέξουν. Η πλατφόρμα θα ανοίξει για όλους όσους το επιθυμούν την Δευτέρα 27-06-22».

«Δεν καταλάβατε», είπε αργότερα η κ. Γκάγκα. «Η Επιτροπή ήταν σαφής ότι δεν συστήνει στους νεότερους να εμβολιαστούν, αλλά το συστήνει ισχυρά στους άνω των 60 ετών. Απλώς ανοίγει την πλατφόρμα για να εμβολιασθούν και όσοι νεότεροι φοβούνται». Εν συνεχεία προσέθεσε και την προϋπόθεση «να μην έχουν οι νεότεροι προβλήματα υγείας», δηλαδή άφησε να εννοηθεί ότι κατά τη γνώμη της, ίσως πρέπει να εμβολιαστούν μόνον οι νεότεροι, που αντιμετωπίζουν παράγοντες κινδύνου. Όμως ούτε σε αυτό ήταν απόλυτη και σίγουρα ήταν ακόμα πιο “φλου” η ανακοίνωση της Επιτροπής Εμβολιασμών, που δεν έκανε καμία διάκριση ανάμεσα στους υγιείς νεότερους και στους συνομηλίκους τους με προβλήματα υγείας!

Η ανάρτηση Μόσιαλου

Εν συνεχεία ανήρτησε συναφές κείμενο ο καθηγητής Ηλιας Μόσιαλος, που κατέκρινε ουσιαστικά το άνοιγμα της πλατφόρμας και έμμεσα την ανακοίνωση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών. «Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών έχει επιτελέσει σημαντικό έργο στη διάρκεια της πανδημίας. Όμως η σημερινή της εισήγηση για την χορήγηση της δεύτερης αναμνηστικής δόσης σε άτομα ηλικίας 30-59 ετών που δεν ανήκουν στις ευάλωτες κατηγορίες δεν συνοδεύεται από την αναγκαία τεκμηρίωση», γράφει ο κ. Μόσιαλος. Και συνεχίζει:

«Οι αποφάσεις δημόσιας υγείας και οι ιατρικές αποφάσεις πρέπει να βασίζονται στην τεκμηρίωση και στη συστηματική ανάλυση των δεδομένων. Στη χώρα μας χρειάζεται να έχουμε επαρκή στοιχεία για το ποσοστό των συμπατριωτών μας που έχουν επαρκή ανοσοπροστασία. Αυτό μπορεί να γίνει με τυχαίες δειγματοληψίες στο γενικό πληθυσμό. Έτσι θα μπορούμε να βγάλουμε ασφαλέστερα συμπεράσματα για τις πιθανές επιπτώσεις της πανδημίας τους επόμενους μήνες αλλά και για την αναγκαιότητα των αναμνηστικών δόσεων.

Τέλος να επισημάνω ότι τα υπάρχοντα εμβόλια εξακολουθούν να είναι πολύ αποτελεσματικά όσον αφορά στην αποτροπή της σοβαρής νόσησης. Δεν είναι πολύ αποτελεσματικά πλέον όσον αφορά στην αποτροπή της ήπιας λοίμωξης και των επαναλοιμώξεων. Και αυτό ισχύει κυρίως για τις υπο-παραλλαγές Β4 και Β5 της Όμικρον», καταλήγει ο κ. Μόσιαλος.

Τί λέει ισραηλινή έρευνα

Μια σημαντική έρευνα στο θέμα έρχεται από το Ισραήλ και δείχνει ότι η τέταρτη δόση προσέφερε πολύ λίγα πράγματα σε σύγκριση με την τρίτη. Εκεί οι ειδικοί εικάζουν ότι τρόπον τινά με τις τρεις δόσεις επιτυγχάνεται μια “οροφή” και το ανοσοοποιητικό έχει ένα όριο ενίσχυσης. Τουτέστιν εκτιμούν ότι τα υπάρχοντα εμβόλια έχουν ένα όριο απόδοσης που δεν μπορεί να ξεπεραστεί ούτε με εκατό δόσεις, όμως αυτή η απόδοση είναι ικανή να προστατεύσει τους ευάλωτους.

Όπως διαπίστωσαν, η τέταρτη δόση βοήθησε ουσιαστικά μόνον όσους ανήκαν σε πολύ υψηλή ομάδα κινδύνου, λόγω ανοσοκαταστολής, καθώς ανανέωσε ουσιαστικά τα αντισώματά τους και τα  έφερε περίπου στα επίπεδα που είχαν λίγο καιρό μετά την τρίτη δόση. Η διάρκεια όμως ζωής αυτών των αντισωμάτων υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι μικρή. Δεν ξέρουμε δηλαδή πόσο “κρατούν” τα αντισώματα που γεννά η τέταρτη δόση.

Μία ερευνήτρια που συμμετείχε στη σχετική μελέτη, σε συνέντευξή της είπε: «Η τρίτη δόση είναι πραγματικά πολύ σημαντική, αλλά όσον αφορά την τέταρτη δόση, οι νέοι που είναι υγιείς και δεν αντιμετωπίζουν παράγοντες κινδύνους δεν φαίνεται να ωφελούνται ιδιαίτερα από αυτήν, ειδικά έναντι της Όμικρον». Όπως δείχνουν οι έρευνες μάλιστα, ακόμα και τα εμβόλια που σχεδιάστηκαν ειδικά για παραλλαγές της ομάδας Όμικρον δεν φαίνεται να αποδίδουν περισσότερο από όσο τα αρχικά εμβόλια που είχαν σχεδιαστεί για την Δέλτα.

Ποιοι ωφελούνται από την τέταρτη δόση

Εκτιμάται πάντως ότι η τέταρτη δόση θα μπορούσε να είναι χρήσιμη σε όσους κινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν βαριά νόσο. Η έρευνα αυτή έγινε σε δείγμα 275 υγειονομικών και παρακολούθησε την πορεία της υγείας για το επόμενο διάστημα. Διαπίστωσε ότι νόσησαν τελικά 52 από όσους είχαν λάβει τέσσερεις δόσεις και 74 από όσους είχαν λάβει τρεις. Μάλιστα συνέκριναν και όσους είχαν πάρει αναμνηστικές δόσεις από τα εμβόλια τόσο της Pfizer, όσο και της Moderna.

Και τα δύο εμβόλια ανέβασαν με την τέταρτη δόση τα επίπεδα των εξουδετερωτικών αντισωμάτων, αλλά όχι σε εντυπωσιακά επίπεδα. Μέτρησαν μάλιστα ότι ακόμα και με την τέταρτη δόση τα αντισώματα δεν μπλόκαραν την εισβολή του ιού με την παραλλαγή Όμικρον στα κύτταρα του ασθενούς, περισσότερο από όσο μπλόκαραν οι τρεις δόσεις την  Δέλτα, δηλαδή μείωνε τη σοβαρή νόσο αλλά όχι την λοίμωξη. Στην πράξη αποδείχθηκε ότι η τέταρτη δόση προστάτευσε το 30% όσων έλαβαν το σκεύασμα της Pfizer και το 11% όσων έλαβαν της Moderna.

Πάντως όσοι μολύνθηκαν είχαν ήπια συμπτώματα, είτε είχαν κάνει τρία εμβόλια είτε είχαν πάρει και τέταρτη δόση. Στην ουσία κανένα σχήμα δεν απέκλεισε την μετάδοση της νόσου από την παραλλαγή της Όμικρον, αλλά θεωρείται ότι προστάτευσαν από τη σοβαρή νόσο. Να προσθέσουμε εδώ ότι η έρευνα έγινε μεν σε υγειονομικούς, δηλαδή σε ομάδα ατόμων που είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη στον ιό, όμως παράλληλα αυτοί παίρνουν και πιο αυστηρά προστατευτικά μέτρα ακριβώς λόγω του επαγγέλματός τους. Κατά συνέπεια η κάλυψη που φάνηκε να έχουν οι υγειονομικοί ισχύει για τον γενικό πληθυσμό που ναι μεν εκτίθεται λιγότερο στον ιό, όμως παίρνει και λιγότερα μέτρα.

Το ενδεχόμενο νέων υπο-παραλλαγών

Πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι ακόμα και αυτή η μέτρια ενίσχυση μπορεί να είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου στους πολύ ευάλωτους ασθενείς. Και καταλήγουν πάντως  στη σύσταση ότι χρειάζονται νέα εμβόλια για τις αναδυόμενες παραλλαγές και όχι επαναλαμβανόμενες δόσεις των υπαρχόντων. Θεωρούν ότι η λύση για τις παραλλαγές που θα αναδυθούν μελλοντικά δεν έγκειται στη χορήγηση όλο και περισσότερων αναμνηστικών δόσεων με τα σημερινά εμβόλια.

Άλλη έρευνα παράλληλα έδειξε ότι η Όμικρον 5, όπως και η 4, “ξεγλιστράνε” από τα αντισώματα που έχει κάποιος είτε από λοίμωξη από προηγούμενες Όμικρον είτε από εμβόλια. Οι υπο-παραλλαγές αυτές (BA.4 και BA.5) δείχνουν μεγαλύτερη μεταδοτικότητα από την Όμικρον 1 και την Όμικρον 2. Εκτιμάται ότι ο υποδοχέας των δύο νεότερων υπο-παραλλαγών και η ικανότητα εισβολής στον ανθρώπινο οργανισμό πρέπει άμεσα να ερευνηθούν, καθώς αυτές οι υπο-παραλλαγές προσπερνούν αδιάφορα τα αντισώματα από τα εμβόλια τριών δόσεων ή και από νόσο από την Όμικρον 1.

Οι ερευνητές επισημαίνουν τον μεγάλο κίνδυνο η Όμικρον να “γεννήσει” υπο-παραλλαγές που θα είναι ακόμα πιο αδιάφορες στα υπάρχοντα εμβόλια. Όσο για τα μονοκλωνικά αντισώματα που σχεδιάστηκαν ειδικά για την Όμικρον, όπως το Bebtelovimab και το Cilgavimab αποδίδουν καλά στις παραλλαγές Όμικρον 4 και Όμικρον 5.

Ήξεις αφήξεις της Επιτροπής

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης Λοιμωδών αναφέρει ότι η τέταρτη δόση είναι απαραίτητη στους άνω των 80 και όσους νεότερους είναι σε ανοσοκοκαταστολή, αλλά τονίζει ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι αυτή μειώνει υπολογίσιμα τις πιθανότητες βαριάς νόσου σε άτομα ηλικίας 60-79 ετών που έχουν υγιές σφριγηλό ανοσοποιητικό. Είναι κι αυτό λίγο “ήξεις αφήξεις” στις συστάσεις τους!

Από τη μία “αδειάζει” τη χρησιμότητα της τέταρτης δόσης στους νεότερους, από την άλλη συστήνει στις εθνικές αρχές Εμβολιασμού κάθε χώρας να παρακολουθούν τις εξελίξεις και αν έχουν ενδείξεις ότι κινδυνεύουν όσοι έχουν πάρει μόνο τρεις δόσεις, να προχωρήσουν στην τέταρτη, ακόμα σε σε νεότερες ηλικίες. Αυτό εφαρμόστηκε στην Ελλάδα και οι άνω των 60 έλαβαν ραντεβού για 4η δόση τον περασμένο Απρίλιο!

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο εκτιμά ότι αν το νέο κύμα προβλέπεται να εκδηλωθεί κυρίως το φθινόπωρο, είναι καλύτερο η τέταρτη δόση να δοθεί τέλη καλοκαιριού και όχι τώρα. Επίσης επισημαίνει ότι μελετώνται πιο αποχετευμένα εμβόλια, που θα δοθούν ανάλογα με το πότε έγινε η τέταρτη δόση και τα οποία πάντως δεν αναμένεται να αδειοδοτηθούν πριν από τον Οκτώβρη.

Τί κάνουν άλλες χώρες

Πολλές είναι πάντως οι χώρες που εκδηλώνουν ανησυχία, και κυρίως οι χώρες του νότου, περιλαμβανομένης της Γαλλίας, ενώ από τις βόρειες, της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Δανίας, όπου παρατηρείται  σημαντική αύξηση κρουσμάτων και εισαγωγών στα νοσοκομεία απροσδόκητα για καλοκαιρινή περίοδο.

Στις περισσότερες χώρες η τέταρτη δόση έχει δοθεί στους άνω των 80 και σε λίγες, στους άνω των 60. Οι Αυστραλοί, για τους οποίους αρχίζει ο χειμώνας, χορηγούν την δόση αυτούς στους άνω των 65 και σε κανέναν υγιή κάτω των 65. Σε εφήβους και νέους, αλλά και εν γένει σε άτομα έως 64 ετών χορηγούν την τέταρτη δόση αν πάσχουν από τα εξής: Κακοήθεια, ανοσοκαταστολή, από συγκεκριμένα αυτοάνοσα που συνεπάγονται λήψη αντοσοτροποιητικών φαρμάκων, πνευμονοπάθεια, ηπατίτιδα, νεφροπάθεια, καρδιοπάθεια, διαβήτη, παχυσαρκία (δείκτη μάζας σώματος άνω του 40).

Στη Σιγκαπούρη δίνουν τέταρτη δόση στους άνω των 50 ετών αλλά και σε νεότερους, από 18 έως 50 ετών, που έχουν ιατρικά θέματα που τους καθιστούν ευάλωτους. Στις περισσότερες πολιτείες των ΗΠΑ χορηγούν τέταρτη δόση στους άνω των 50 ετών. Στη Γαλλία χορηγούν την τέταρτη δόση στους άνω των 75, αλλά και σε όλους τους νεότερους που είναι ευπαθείς, όπως στην Αυστραλία. Στην Ισπανία χορηγούν τέταρτη δόση στους άνω των 80 και εξετάζουν να την δώσουν σε όλες τις ηλικίες το φθινόπωρο.

Στη Βρετανία την χορηγούν στους άνω των 65, αλλά και σε όσους νέους έχουν νοσήματα ή παίρνουν θεραπείες που τους καθιστούν ευάλωτους. Στη Γερμανία χορηγείται τέταρτη δόση στους άνω των 60, αλλά το 80% δεν έχει πάει να την κάνει. Τώρα οι Γερμανοί πάντως εξετάζουν να επεκτείνουν το δικαίωμα σε τέταρτη δόση και σε νεότερους, ειδικά σε όσους εκτίθενται σε πολλές συναναστροφές. Στη Δανία σκέφτονται να αρχίσουν να χορηγούν τέταρτη δόση στους ευάλωτους από το φθινόπωρο, όχι μόνον για καλύτερη κάλυψη για το χειμώνα, αλλά και γιατί ελπίζουν ότι μέχρι τότε θα υπάρχουν εμβόλια πιο αποδοτικά στις νέες παραλλαγές.