Δεύτερες σκέψεις στην ΕΕ για τη στάση έναντι της Ρωσίας

Ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Στο δυτικό στρατόπεδο εμφανίζονται σημάδια διχασμού αναφορικά με την αποτελεσματικότητα και καταλληλότητα των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας. Την ίδια στιγμή, η Μόσχα, με πλήγματα στο Κίεβο και στο νότιο παραλιακό μέτωπο, δηλαδή και σε περιοχές όπου τυπικά η σύγκρουση δεν έχει ακόμα διαχυθεί, επιχειρεί να ενισχύσει το κίνητρο της Δύσης να απεμπλακεί.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τάχθηκε πριν λίγες ώρες υπέρ μιας πρώτης επαφής με τον Ρώσο πρόεδρο, με την ευκαιρία της επόμενης Συνόδου του G20 το Νοέμβριο στην Ινδονησία. Η δήλωση αυτή δίνει το στίγμα ευρωπαϊκών προθέσεων. Όμως, η Σύνοδος αυτή είναι χρονικά πολύ απομακρυσμένη και επιπλέον δεν είναι διόλου βέβαιο ότι θα συμφωνήσει η Ουάσιγκτον. Εκτός αυτών, μέχρι τότε πιθανότατα πολλά θα έχουν αλλάξει στο πεδίο. Το βέβαιο είναι ότι οι Ρώσοι δεν πρόκειται να υποχωρήσουν, ιδίως όταν αφενός σημειώνουν αργά αλλά σταθερά επιτυχίες στα πεδία των μαχών και αφετέρου διαπιστώνουν ρήγματα στο δυτικό στρατόπεδο, ή τουλάχιστον αμηχανία και ασυμφωνία επί των χειρισμών.

Η εξάρτηση της Γηραιάς Ηπείρου από το ρωσικό φυσικό αέριο και η αδυναμία κάλυψης των ενεργειακών αναγκών της από άλλες πηγές, όσο πλησιάζει ο χειμώνας θα δημιουργεί περισσότερα προβλήματα συνοχής στη Δύση. Η ασυμφωνία και στις κυρώσεις που αφορούν τον ρωσικό χρυσό εντείνουν την ανησυχία στην ΕΕ, για το αν οι επιλογές της Δύσης στο ουκρανικό μέτωπο μπορούν να πλήξουν ειδικά τα ευρωπαϊκά συμφέροντα.

Η γενικευμένη άσκηση πίεσης στο καθεστώς Πούτιν ήταν μια λογική επιλογή, μέχρι το σημείο που το κόστος για τη Δύση θα ήταν ποιοτικά μικρότερο, από όσο είναι για τη Ρωσία. Το ενεργειακό πρόβλημα που έχει προκύψει και για τις ΗΠΑ, αλλά περισσότερο για την Ευρώπη, εξ αντιδιαστολής ενισχύει τη διαπραγματευτική θέση της Μόσχας. Άρα δεν είναι διόλου βέβαιο ότι η ρωσική διπλωματία θα στέρξει όποτε η Δύση αποφασίσει να ανοίξει δίαυλο διαπραγμάτευσης. Άρα, η μη δυτική ανταπόκριση όταν η Ρωσία έδειχνε σημάδια ότι είναι διατεθειμένη να συζητήσει, ίσως αποδειχθεί ένα σενάριο που θα το ζήσουμε από την ανάποδη…

Ο χρόνος με τον Πούτιν

Συμπερασματικά, στην παρούσα συγκυρία, η χρονική μετάθεση των όποιων επαφών με τη Μόσχα, με τα σημερινά δεδομένα εξυπηρετεί τη ρωσική στρατηγική, αφού ο Πούτιν δεν έχει κανένα λόγο να βιάζεται. Εάν μάλιστα στο κάδρο της σύγκρουσης εισέλθουν πιο ενεργά οι περιοχές από την έξοδο του ποταμού Δνείπερου μέχρι την Οδησσό, η απόσταση από τις ρωσικές δυνάμεις στην Υπερδνειστερία θα έχει ελαχιστοποιηθεί. Σε περίπτωση που υπάρξει τέτοια κίνηση, πέραν της αποκοπής της παράκτιας νοτιοδυτικής Ουκρανίας, θα υπάρξει και νέο σημείο επαφής Ρωσίας-ΝΑΤΟ στη Ρουμανία, εκτός από τα σημεία επαφής στις Βαλτικές Δημοκρατίες.

Η ευκαιρία στο τακτικό επίπεδο μπορεί να συνιστά θανάσιμη παγίδα στο στρατηγικό. Φαίνεται πως πολλοί λησμόνησαν τα διδάγματα της Ιστορίας, όπου πλήθος πολεμικών συγκρούσεων αποδείχθηκαν αποτέλεσμα κακών και κοντόφθαλμων τακτικών χειρισμών, που τελικά οδήγησαν σε κλιμάκωση και συγκρούσεις που απέκτησαν στρατηγική διάσταση. Η ΕΕ δείχνει να προβληματίζεται με την εξέλιξη της κατάστασης. Ίσως δε, μετά από μια περίοδο ιδεολογικοποιημένης αντίδρασης στη ρωσική εισβολή, οι Ευρωπαίοι ανακάλυψαν ότι η δυτική Ευρώπη έπαιζε τον ρόλο του χώρου που κρατούσε σε απόσταση από το μητροπολιτικό έδαφος των ΗΠΑ παλαιότερα τους Σοβιετικούς και τώρα ολόκληρη σχεδόν η Ευρώπη να παίζει τον ίδιο ρόλο έναντι των Ρώσων.

Η μνημειώδης πολιτική και στρατιωτική αδυναμία της ΕΕ την καταστεί ένας αυτόνομος πόλος ισχύος, επαληθεύει τη ρήση του μεγάλου Θουκυδίδη: «Ο ισχυρός προχωρά όσο του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί όσο του επιβάλλει η αδυναμία του». Παρά τα μεγάλα λόγια, η Ενωμένη Ευρώπη έχει πολλάκις αποδείξει σε ποια από τις δυο κατηγορίες ανήκει, εάν αξιολογηθεί με όρους πλανητικής ισχύος.