Mέχρι το Ισραήλ και ο Λίβανος οριοθέτησαν ΑΟΖ…

Την οργισμένη αντίδραση του πρώην Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου συνάντησε η ιστορική συμφωνία Λιβάνου-Ισραήλ για την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων τους. Ο “Μπίμπι” υποσχέθηκε πως θα την καταργήσει αν επιστρέψει στην εξουσία. Σίγουρα, χωρίς την διαμεσολάβηση των ΗΠΑ, το Ισραήλ και ο Λίβανος δεν θα υπέγραφαν ποτέ συμφωνία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε στο προσκήνιο και πάλι τα ενεργειακά deals της Μεσόγειου: Δεν είναι τυχαίο που βλέπουμε και πάλι κάποιο ενδιαφέρον για τον αγωγό East Med.

Όμως, δεν θα γίνονταν ποτέ η συμφωνία αυτή χωρίς την ανοχή της πανίσχυρης σιϊτικής παραστρατιωτικής οργάνωσης του Λιβάνου, Χεζμπολάχ. Εξάλλου, τις πρώτες διαπραγματεύσεις είχε ξεκινήσει ο σύμμαχος της, o σιίτης πρόεδρος του κοινοβουλίου Ναμπίχ Μπέρι. Ο ηγέτης της Χασάν Νασράλα περιορίστηκε να συστήσει «υπομονή» στους οπαδούς του, μέχρι το… τελικό κείμενο της.

Η ιστορική σημασία της συμφωνίας έγκειται στο ότι ο Λίβανος δεν είναι μία συνηθισμένη φιλοδυτική αραβική χώρα, όπως τα εμιράτα του Κόλπου ή η Ιορδανία. Ανήκει στην ζώνη επιρροής του Ιράν, του μεγάλου εχθρού του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Είναι η φιλοϊρανική Χεζμπολάχ, η οποία επικράτησε έναντι του Ισραήλ στον πόλεμο του 2008, που ασκεί την πραγματική εξουσία στο Λίβανο.

Το περασμένο καλοκαίρι, η Χεζμπολάχ εμφανίστηκε έτοιμη να τορπιλίσει την συμφωνία, καθώς είχε εκτοξεύσει drones στο ισραηλινό υπεράκτιο κοίτασμα φυσικού αερίου Karish, τα οποία κατέρριψετο Τελ Αβίβ. Όμως στις τότε δηλώσεις του ο Χασάν Νασράλα, δεν απαίτησε την διακοπή των ιστορικών συνομιλιών, αλλά περιορίστηκε να ζητήσει από τους διαπραγματευτές της λιβανέζικης κυβέρνησης, να αξιοποιήσουν τις «δυνάμεις της αντίστασης», στις συνομιλίες.

Σε αυτό το επεισόδιο αναφέρθηκε χαρακτηριστικά λέγοντας πως «για την Χεζμπολάχ ήταν αρκετό να εκτοξεύσει τα drone της κατά της πλατφόρμας στο κοίτασμα Καρίς στις 5 Ιουλίου για να στείλει στο Ισραήλ τα κατάλληλα μηνύματα – και ο στόχος αυτός επετεύχθη». Η δε πολεμική Νετανιάχου στην συμφωνία, δεν αποκλείεται να “βοηθήσει” τον Νασράλα να την νομιμοποιήσει στο εσωτερικό της οργάνωσης του, παρουσιάζοντας την ως “νίκη της Αντίστασης”!

Λίβανος: Χώρα βυθισμένη στο χάος

Ο Λίβανος βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους οικονομικής παράλυσης, με την επιβολή capital controls και συνεχείς ληστείες τραπεζών, όπου οι ληστές γίνονται λαϊκοί ήρωες και δεν αντιμετωπίζουν διώξεις. Πρόκειται για περιπτώσεις απελπισμένων ανθρώπων της διπλανής πόρτας που εισβάλλουν στις τράπεζες ζητώντας τις οικονομίες τους (συχνά για προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν συγγενικά τους πρόσωπα).

Ούτε η λιβανέζικη κυβέρνηση, αλλά ούτε και η Χεζμπολάχ, η οποία, αν και βρίσκεται στην λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων μετέχει στην κυβέρνηση του Λιβάνου (ο δε χριστιανός πρόεδρος της χώρας Μισέλ Αούν, που δήλωσε «ικανοποιημένος» από την συμφωνία, είναι πολιτικός της σύμμαχος) έχουν την πολυτέλεια να αρνηθούν τα πολύτιμα έσοδα που θα προκύψουν από την εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων.

Πόσο μάλλον όταν έχει προηγηθεί η πολύνεκρη έκρηξη στο κέντρο της Βηρυτού τον Αύγουστο του 2020, σε μυστικό χώρο αποθήκευσης νιτρικής αμμωνίας. Έκρηξη που είχε προκαλέσει χάος στην χώρα, στην χειμαζόμενη οικονομία της οποίας έδωσε την χαριστική βολή ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Από το 2020 ο Λίβανος έχει βρεθεί σε κατάσταση πλήρους πολιτικής παράλυσης με παραιτήσεις κυβερνήσεων, διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και ατέρμονα “ανατολίτικα πολιτικά παζάρια”,  στα οποία μετέχει κανονικά η Χεζμπολάχ, Ο πρόεδρος Μακρόν (που ανέλαβε μεσολαβητικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις των λιβανέζικων πολιτικών κομμάτων) έχει χαρακτηρίσει την Χεζμπολάχ «νόμιμη συνιστώσα της πολιτικής ζωής του Λιβάνου».

Η Χεζμπολάχ έχει δείξει πως μπορεί να προβεί σε επώδυνους συμβιβασμούς, προκειμένου να διατηρήσει τις δύο βασικές “κόκκινες γραμμές” της: Την πολιτική της επιρροή και φυσικά τον βαρύτατο οπλισμό της, που ξεπερνά τον οπλισμό των ίδιων των ενόπλων δυνάμεων της χώρας. Επομένως, η σχεδόν συγκαταβατική στάση στην ιστορική συμφωνία για τις θαλάσσιες ζώνες, εντάσσεται στα πλαίσια αυτών ακριβώς των συμβιβασμών.

“Καίγεται” για συμφωνία ο Λίβανος

Τις συγκεκριμένες διαπραγματεύσεις για τις θαλάσσιες ζώνες είχε ουσιαστικά προαναγγείλει από τον Αυγούστου του 2020 ο Μισέλ Αούν, στο πρόσωπο του οποίου πολλοί Λιβανέζοι απέδωσαν ευθύνες για την πολύνεκρη έκρηξη. Στο στόχαστρο είχε βρεθεί και η Χεζμπολάχ, που διαθέτει πολλές μυστικές αποθήκες οπλισμού διάσπαρτες στην χώρα. Ο Αούν τότε δεν είχε αποκλείσει ακόμα και μία ειρηνευτική συμφωνία με το Ισραήλ! Πάντως, ο μεγάλος φόβος της Χεζμπολάχ, η έκρηξη να λειτουργήσει ως το έναυσμα για διεθνείς πιέσεις προκειμένου να αφοπλιστεί και να αποκλειστεί η συμμετοχή της από την πολιτική ζωή του Λιβάνου, έχει αποφευχθεί.

Ακόμα και όταν ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν είχε επιβάλλει τον αποκλεισμό του Λιβάνου από τις χώρες του Κόλπου στα τέλη του 2021 (ήταν ο πρίγκηπας διάδοχος που είχε πιέσει το 2017 τον τότε Λιβανέζο πρωθυπουργό Σαάντ Χαρίρι να καταγγείλει ότι η Χεζμπολάχ απεργάζονταν την δολοφονία του, ένας μυθιστορηματικός ισχυρισμός που δεν είχαν υιοθετήσει ούτε οι Αμερικανοί) δεν το έκανε για την συμμετοχή της Χεζμπολάχ στην κυβέρνηση, αλλά για μία επικριτική δήλωση χριστιανού υπουργού της λιβανέζικης κυβέρνησης για τον πόλεμο στην Υεμένη. Η κρίση αποσοβήθηκε με την αποπομπή του.

Η Χεζμπολάχ έχει πολλαπλές ταυτότητες: Είναι στην λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων, είναι παραστρατιωτική οργάνωση των Λιβανέζων σιιτών, είναι πολιτικό κόμμα, είναι σύμμαχος του Ιράν, όμως, πρωτίστως παρουσιάζεται ως εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση του Λιβάνου, ενώ μετά τον πόλεμο του 2008, έχει περιορίσει τις πολεμικές προκλήσεις κατά του Ισραήλ. Το τελευταίο αποφεύγει να πλήττει την Χεζμπολάχ στην έδρα της οργάνωσης στην Βηρυτό. Η σημερινή ισραηλινή κυβέρνηση (όπως και η προηγούμενη του Νετανιάχου) επιδιώκει να κρατήσει “ήρεμο” το μέτωπο στον Λίβανο. Δεν αποκλείεται να βλέπει και μακροπρόθεσμα.

Η έκρηξη του Αυγούστου επέφερε πολιτικές απώλειες στην Χεζμπολάχ. Στις βουλευτικές εκλογές που ακολούθησαν, αν και παρέμεινε πρώτο κόμμα, απώλεσε την απόλυτη πλειοψηφία στην λιβανέζικη Βουλή, ενώ οι χριστιανοί της σύμμαχοι καταποντίστηκαν. Μεγάλος κερδισμένος, ο σκληρός πολέμιος της Χεζμπολάχ, το κόμμα του μαρωνίτη Σαμίρ Τζατζά, ενός σκληρού πολέμαρχου του λιβανέζικου εμφυλίου. Η Χεζμπολάχ θεωρεί πως οι ελεύθεροι σκοπευτές που είχαν ανοίξει πυρ σε διαδήλωση οπαδών της έξω από το Ανώτατο Δικαστήριο, ανήκαν στις πολιτοφυλακές του Τζατζά, που θεωρείται ως ο “άνθρωπος” του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας στον Λίβανο.

Πάντως οι διαπραγματεύσεις για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών μεταξύ δυο χωρών που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση έγιναν με βάση την αρχή του Διεθνούς Δικαίου και κατέληξαν σε μία “win-win” συμφωνία. Μία συμφωνία που είναι αδύνατον να επιτευχθεί με την Τουρκία, όσο η ίδια εμμένει στα νεοοθωμανικά της ιδεολογήματα, για παράδειγμα να ορίζει ποια ελληνικά νησιά “δικαιούνται” να έχουν ΑΟΖ και πια όχι…