Κίνα: Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου-“αυτοκράτορα” Σι

Το 20ο μεγάλο Εθνικό Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ) ολοκληρώθηκε χωρίς εκπλήξεις σε θέματα προγραμματικών δηλώσεων και της αναφοράς εργασίας του Γενικού Γραμματέα Σι Τζινπνίνγκ (Xi Jinping), με ένα απρόοπτο και λίγες εκπλήξεις στην παρουσίαση του νέου Πολιτικού Γραφείου και της νέας Εκτελεστικής (“Διαρκούς”) Επιτροπής του. Το απρόοπτο ήταν η (μάλλον ενάντια στη θέλησή του) αποχώρηση του πρώην προέδρου της χώρας Χου Τζιντάο (Hu Jintao) από τη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής.

Η επίσημη δικαιολογία που δόθηκε ήταν λόγοι υγείας – ο Χου έδειχνε πολύ γερασμένος, ασταθής και είχε (για πρώτη φορά σε συνέδριο) άβαφα τα μαλλιά του. Το θέαμα των υπαλλήλων ασφαλείας να τον παίρνουν σηκωτό από τη θέση του ήταν ταπεινωτικό για τον ίδιο και σε συμβολικό επίπεδο έδειξε και το τέλος μιας εποχής. Ο άλλος εν ζωή πρώην πρόεδρος, ο 96χρονος Τζιανγκ Τζεμίν (Jiang Zemin) δεν εμφανίστηκε στο συνέδριο.

Η “εκλογή” της νέας Κεντρική Επιτροπής 205 μελών έδωσε μια πρόγευση αυτών που ανακοινώθηκαν την Κυριακή. Στα μέλη της απερχόμενης Εκτελεστικής Επιτροπής, εκτός από αυτούς που πέρασαν το όριο ηλικίας των 68 Λι Τζανσού (Li Zhanshu) και Χαν Τζενγκ (Han Zheng), δεν συμπεριλαμβάνονται ο απερχόμενος πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ (Li Keqiang) και ο Γουάνγκ Γιανγκ (Wang Yang). Αν για τον πρώτο η απόσυρση δεν ήταν έκπληξη, αφού συμπλήρωσε δύο θητείες στην πρωθυπουργία, ο δεύτερος, στα 67, αναμενόταν να παραμείνει και πιθανότατα να αναλάβει πρωθυπουργός.

Οι δύο τελευταίοι αποτελούσαν τα μέλη του ανώτατου οργάνου του Κομμουνιστικού Κόμματος που δεν ανήκαν στον κύκλο του προέδρου Σι. Ο Γουανγκ Γιανγκ διακρίθηκε στη διακυβέρνηση της επαρχίας της Γκουανγκντόνγκ (Guangdong) (την επαρχία με τη μεγαλύτερη και πιο δυναμική οικονομία) και στη διαμάχη του με τον πρώην Γενικό Γραμματέα της Τσονγκτσίνγκ (Chongqing) Μπο Σιλάι (Bo Xilai). Η παρουσία του Λι Κετσιάνγκ, του Γουανγκ Γιανγκ, αλλά και του Χαν Τζενγκ από τη Σανγκάη, έδειχνε ότι ο Σι ήταν διατεθειμένος να αφήσει χώρο σε άλλες ομάδες στα πιο σημαντικά όργανα του ΚΚΚ.

Με βάση αυτή την αντίληψη, η ανακοίνωση της αποχώρησης του Γουάνγκ Γιανγκ από την Κεντρική Επιτροπή έκανε κάποιους να πιστέψουν ότι άνοιγε ο δρόμος σε έναν άλλο πρώην Γενικό Γραμματέα της Γκουανγκντόνγκ, τον Χου Τσουνχουά (Hu Chunhua) (ή “μικρό Χου”) προστατευόμενο του πρώην Γενικού Γραμματέα και προέδρου Χου Τζιντάο. Μάλιστα ο ίδιος ο Σι είχε επαινέσει την πολιτική του Χου στην Γκουανγκντόνγκ.

Στο συνέδριο του 2017 ο Χου έμεινε στάσιμος στο Πολιτικό Γραφείο. Θεωρήθηκε τότε ότι ο Σι θα του έδινε προαγωγή αφού εξασφάλιζε ότι έμπιστοί του της ίδιας γενιάς (γεννημένοι μετά το 1960) θα ανέβαιναν στην ιεραρχία του Κόμματος. Ως αναπληρωτής πρωθυπουργός ο Χου θεωρούνταν ως πιθανός αντικαταστάτης του Λι Κετσιάνγκ στην Εκτελεστική Επιτροπή. Όμως στο συνέδριο του 2022 είδε την υποβάθμισή του από μέλος του Πολιτικού Γραφείου σε απλό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής.

Οι “άνθρωποι” του Σι 

Ταυτόχρονα τέσσερις, όχι πλέον σύμμαχοι, αλλά έμπιστοι του Σι Τζινπίνγκ, γίνονταν μέλη της νέας Εκτελεστικής Επιτροπής. Ανάμεσά τους ο “γραμματέας” του Σι Τζινπίνγκ, Ντινγκ Σουεσιάνγκ (Ding Xuexiang) γεννημένος την ίδια χρονιά με τον Χου Τσουνχουά (1963) αλλά χωρίς διοικητική εμπειρία. Μαζί με τον γνωστό ιδεολόγο και καθηγητή πολιτικής επιστήμης Γουάνγκ Χουνίνγκ (Wang Huning), η νέα Εκτελεστική Επιτροπή περιλαμβάνει δύο μέλη χωρίς εμπειρία στη διοίκηση επαρχιών.

Ίσως αυτό να αποτελεί ένδειξη μια υποχώρησης κριτηρίων “αξιοκρατίας” στην προαγωγή στελεχών και μεγαλύτερη έμφαση στις προσωπικές τους σχέσεις με τον ηγέτη. Να θυμίσουμε ότι η επιλογή του Σι Τζινπίνγκ ως διαδόχου του Χου Τζιντάο έγινε πριν το συνέδριο του 2007, με την υποστήριξη του πρώην προέδρου Τζιανγκ Τζεμίν, με βάση την απόδοσή του στην κυβέρνηση επαρχιών, όπως η Φουτζιάν (Fujian).

Τρία νέα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής αντιπροσωπεύουν τις διοικήσεις τριών σημαντικών επαρχιών και μετροπόλεων: Ο Τσάι Τσι (Cai Qi), 66 ετών, είναι Γενικός Γραμματέας του Πεκίνου και η άνοδός του διαγράφτηκε ήδη από το 2017. Με ανάλογο τρόπο και ο ΓΓ της Γκουανγκντόνγκ Λι Σι (Li Xi), 66 ετών, πήρε προαγωγή αφού στήριξε τις πολιτικές του Σι Τζινπίνγκ και κέρδισε την εμπιστοσύνη του, χωρίς να έχει συνεργαστεί μαζί του στο παρελθόν. Αναμένεται να αναλάβει το έργο της συνέχισης της επονομαζόμενης εκστρατείας κατά της διαφθοράς, που ουσιαστικά πρόκειται για εκστρατεία “διόρθωσης” του κόμματος.

Η προαγωγή του Γενικού Γραμματέα της Σανγκάης, Λι Τσιανγκ (Li Qiang), 63 ετών, ήταν λιγότερο αναμενόμενη, λόγω του πρόσφατου ξεσπάσματος της πανδημίας COVID-19 στην Σανγκάη και τη χαοτική διαχείρισή του που προκάλεσε αντιδράσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της Κίνας. Όμως ο Λι ανταμείφθηκε για την προσήλωσή του στις πολιτικές του Σι, όπως αυτή των μηδενικών κρουσμάτων, πάνω στην οποία δικαιολόγησε τα σκληρά λοκντάουν.

Πέρα από τους προαναφερθέντες, παραμένει στην Εκτελεστική Επιτροπή ο στενός συνεργάτης του Σι, Τζάο Λετζί (Zhao Leji) 65 ετών, που θα ανέβει στο ανεπίσημο “νούμερο 3” του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος και θα έχει ευθύνες σε οργανωτικά ζητήματα. Η παρουσία πέντε στελεχών που θα έχουν υπερβεί το όριο των 68 ετών το 2027 θολώνει το τοπίο σχετικά με τη διαδοχή του Σι Τζινπίνγκ, που φαίνεται πως δεν είναι στις σκέψεις του προς το παρόν.

Έμπιστοι και στο Πολιτικό Γραφείο

Τέλος, ενδείξεις για την κυριαρχία της ομάδας του Σι υπάρχουν και στη σύνθεση του 20ου Πολιτικού Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος. Η σημαντικότερη αναφέρθηκε παραπάνω και είναι ο υποβιβασμός του μόνου από τους ανερχόμενους πολιτικούς που δεν ανήκε στον κύκλο του προέδρου, δηλαδή του Χου Τσουνχουά. Ταυτόχρονα μικρή έκπληξη αποτελεί η παρουσία δύο στελεχών πάνω από το όριο ηλικίας.

Ο πρώτος είναι ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι (Wang Yi) (69 ετών) που παίρνει τη θέση του Γιανγκ Τζιετσί ως άτυπος πιο υψηλόβαθμος σύμβουλος σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ο δεύτερος είναι ο στρατηγός Τζανγκ Γιοουσιά (Zhang Youxia), 72 ετών, που έχει στενές σχέσεις με τον Σι. Η απουσία άλλων στρατηγών άνω των 68 ετών δείχνει το διαρκές ενδιαφέρον του Σι να έχει τις ένοπλες δυνάμεις στον απόλυτο έλεγχό του.

Ο Τζανγκ θα είναι στο “νούμερο 2” της στρατιωτικής ιεραρχίας, κατώτερος μόνο του προέδρου που ανανεώνει τη θητεία του και ως επικεφαλής της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής. Από το νέο Πολιτικό Γραφείο απουσιάζουν γυναίκες, αφού η 72χρονη Σουν Τσουνλάν (Sun Chunlan) δεν αντικαταστάθηκε, ενώ για άλλη μια φορά δεν υπάρχουν εκπρόσωποι των εθνικών μειονοτήτων.