Από τι αποτελείται το πυραυλικό οπλοστάσιο του Ιράν

Μεγάλες ισραηλινές πόλεις βρέθηκαν στο στόχαστρο των ιρανικών πυραύλων: Τελ Αβίβ, Μπατ Γιαμ, Χάιφα, Ρεχοβότ, Μπνέι Μπρακ, Πετάχ Τίκβα και Ταμρά. Στο Τελ Αβίβ, προκλήθηκαν ζημιές σε κτίρια κοντά στο αρχηγείο του υπουργείου Άμυνας. Στο παραθαλάσσιο Μπατ Γιαμ, καταγράφηκαν εκτεταμένες καταστροφές από πυραυλικό πλήγμα, τα ξημερώματα της Κυριακής.

Οι ιρανικοί πύραυλοι έπληξαν, μεταξύ άλλων, το μεγαλύτερο διυλιστήριο του Ισραήλ (στην Χάιφα) το οποίο τέθηκε εκτός λειτουργίας, προκάλεσαν υλικές ζημιές στην αμερικανική πρεσβεία στο Τελ Αβίβν και σύμφωνα με τους Φρουρούς της Επανάστασης, επλήγη μέχρι και το Αρχηγείο της Μοσάντ και το κέντρο δεδομένων (date center) του ισραηλινού στρατού στην περιοχή της Χερτσλιγιά, κοντά στο Τελ Αβίβ (να σημειωθεί ότι το Ισραήλ δεν δίνει πληροφορίες για ευαίσθητες εγκαταστάσεις που πλήττονται, απαγορεύοντας την μετάδοση σχετικών βίντεο και φωτογραφιών):

 

Το Ιράν ανακοίνωσε ότι χρησιμοποίησε τον νέο, εξελιγμένο βαλλιστικό πύραυλο Haj Qassem στις τελευταίες επιθέσεις του κατά του Ισραήλ, σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων FARS. Ο πύραυλος, που φέρει το όνομα του στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί – του πρώην επικεφαλής της Δύναμης Κουντς που σκοτώθηκε σε αμερικανική επιχείρηση στο Ιράκ κατά την πρώτη θητείαΤραμπ – φέρεται να εκτοξεύτηκε στο  ιρανικό-πυραυλικό κύμα που σημειώθηκε το βράδυ του Σαββάτου.

Το όπλο είχε παρουσιαστεί δημόσια στις αρχές Μαΐου και σύμφωνα με το ιρανικό πρακτορείο Tasnim, πρόκειται για πύραυλο με στερεά καύσιμα, βεληνεκές 1.200 χιλιομέτρων, και πολεμική κεφαλή που διαθέτει δυνατότητα ευέλικτης πτήσης, επιτρέποντάς του να διαπερνά αντιαεροπορικά συστήματα. Οι Φρουροί της Επανάστασης ισχυρίστηκαν ότι στο πλήγμα έναντι της Μοσάντ χρησιμοποίησαν έναν μη ανιχνεύσιμο πύραυλο, νέου τύπου.

Οι επιδόσεις του Ιράν στο πεδίο της μάχης επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις ότι έχει μετατραπεί σε μία υπολογίσιμη πυραυλική δύναμη, διαθέτοντας ισχυρό οπλοστάσιο βαλλιστικών πυραύλων, το ιστορικό των οποίων θα αναπτύξουμε, επισημαίνοντας ότι υπάρχουν εκτιμήσεις ότι Ιράν έχει χρησιμοποιήσει στην σύγκρουση ένα μέρος από το σύγχρονο οπλοστάσιο που διαθέτει…

Το πυραυλικό οπλοστάσιο του Ιράν

Τον Ιούνιο του 2023 το Ιράν είχε παρουσιάσει τον πρώτο εγχώρια κατασκευασμένο υπέρ-υπερηχητικό βαλλιστικό πύραυλο. Ο υπέρ-ηχητικός βαλλιστικός πύραυλος ονομάστηκε “Fateh” και είχε παρουσιαστεί σε τελετή όπου παρευρέθηκε ο πρόεδρος της χώρας και ανώτατοι αξιωματικοί του σώματος των Φρουρών της επανάστασης. Οι υπέρ-υπερηχητικοί βαλλιστικοί πύραυλοι μπορούν να πετούν με ταχύτητα πενταπλάσια από αυτή του ήχου και να ακολουθούν περίπλοκη τροχιά, στοιχεία που κάνουν ιδιαίτερα δύσκολη έως αδύνατη την αναχαίτισή τους. Να σημειωθεί πως υπάρχουν αναφορές ότι ο “Fateh” κατασκευάστηκε και χάρη στην ρωσική τεχνογνωσία.

Το ιρανικό πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων είναι εδώ και χρόνια στο “μικροσκόπιο” των χωρών της Δύσης, ειδικότερα των ΗΠΑ. Εξάλλου, ένας από τους λόγους που, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, αποτρέπονταν μία αμερικανική στρατιωτική δράση κατά του Ιράν είναι ακριβώς το ό,τι οι ιρανικοί βαλλιστικοί πύραυλοι, μπορούν να πλήξουν (πέραν του Ισραήλ) και τα απόλυτα σύμβολα της αμερικανικής ισχύος, τα αεροπλανοφόρα. Ακολουθώντας το παράδειγμα των Κινέζων που ήταν οι πρώτοι διδάξαντες, το Ιράν έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια και το πρόγραμμα εξειδικευμένων βαλλιστικών πυραύλων εναντίον πλοίων (ASBM). Να σημειωθεί ότι το Ιράν επιδιώκει να αποφύγει την εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο, αν και αυτή μοιάζει πια σχεδόν αναπόφευκτη, με βάση και τις τελευταίες δηλώσεις-τελεσίγραφα του Τραμπ.

Τον Φεβρουάριο του 2024, οι Φρουροί της Επανάστασης  είχαν πραγματοποιήσει άσκηση προσομοίωσης, παρουσιάζοντας τη χρήση βαλλιστικών πυραύλων για να στοχεύουν υπόστεγα που στεγάζουν ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη F-35. Η άσκηση, που πραγματοποιήθηκε την Ημέρα Εθνοφρουράς, είχε ως στόχο να τονίσει την ικανότητα του Ιράν στις δυνατότητες βαλλιστικών πυραύλων. Κατά τη διάρκεια της άσκησης, το IRGC (Φρουροί της Επανάστασης) είχαν χρησιμοποιήσει βελτιωμένες εκδόσεις των βαλλιστικών πυραύλων Emad και Qadr, ειδικά προσαρμοσμένους για να πλήξουν την αεροπορική βάση Palmachim. Οι πύραυλοι διέθεταν προηγμένα εκρηκτικά, αυξημένο βεληνεκές και αυξημένη ακρίβεια.

Το ιρανικό βαλλιστικό πρόγραμμα

Αξίζει να εξετάσουμε συνοπτικά το ιστορικό του προγράμματος των ιρανικών βαλλιστικών πυραύλων. Τον Αύγουστο του 2018 το Ιράν είχε αναφέρει ότι ανέπτυξε μια τότε νέα έκδοση της οικογένειας βαλλιστικών πυραύλων στερεών καυσίμων “Fateh-110”, που αναφέρονταν τότε ως “Fateh Mobin”. Ο πύραυλος αυτός εμφανισιακά είναι ίδιος με προηγούμενες εκδόσεις του “Fateh-110”, αλλά έχει ένα σκέπαστρο πάνω από το ρύγχος, το οποίο ενδέχεται να καλύπτει έναν ηλεκτροοπτικό αισθητήρα.

Σύμφωνα με τα τότε δημοσιεύματα των ιρανικών ΜΜΕ, ο “Fateh Mobin” διαθέτει ένα νέο σύστημα καθοδήγησης με έναν “έξυπνο ερευνητή” (smart seeker) που του προσφέρει τη δυνατότητα να προσβάλει με υψηλή ακρίβεια τόσο θαλάσσιους, όσο και χερσαίους στόχους, ημέρα και νύχτα. Επιπλέον, ανέφεραν πως μπορεί να διαπεράσει πλέγματα αντιπυραυλικών αμυνών και να επιχειρεί σε περιβάλλον υψηλών ηλεκτρονικών αντιμέτρων.

Το Ιράν διέθετε πριν το 2018 ένα έκδοχο του “Fateh-110” με ηλεκτροοπτικό ερευνητή, που είναι ο αντιπλοϊκός βαλλιστικός πύραυλος “Khalij Fars”. Εκτιμάται ότι ο πύραυλος αυτός διαθέτει ερευνητή υπερύθρων που μπορεί να διακρίνει το θερμικό ίχνος ενός μεγάλου πλοίου από το ψυχρό περιβάλλον του νερού γύρω του (αν και υπό επιχειρησιακές συνθήκες εκφράζονται αμφιβολίες για την αξιοπιστία του). Πιθανολογείται ότι ο “Mobin Fateh” ενδέχεται να διαθέτει σύστημα ταυτοποίησης του αναγλύφου με ψηφιακή εικόνα που έχει αποθηκευμένη στη μνήμη του (scene–matching guidance) για τον εντοπισμό του προσδιορισμένου στόχου.

Τί έλεγαν οι Αμερικανοί

Οι ισχυρισμοί της Τεχεράνης ότι είχε προχωρήσει στην κατασκευή ενός παρόμοιου όπλου είχαν αντιμετωπιστεί αρχικώς με σκεπτικισμό. Όμως, το Φθινόπωρο του 2014, το Πεντάγωνο, στην ετήσια έκθεσή του προς το Κογκρέσο, είχε ενημερώσει ότι ο “Khalij Fars” είχε ήδη παραδοθεί στις ιρανικές Ένοπλες Δυνάμεις και πως είχε καταστεί επιχειρησιακός. Η έγκυρη αμυντική επιθεώρηση Jane’s Defence Weekly χαρακτήριζε τον συγκεκριμένο πύραυλο ως ένα όπλο που θα μπορούσε να αλλάξει τις στρατιωτικές ισορροπίες στην περιοχή του Περσικού Κόλπου.

Η αναφορά του Πενταγώνου υποστήριζε ότι «η Τεχεράνη αθόρυβα κατασκευάζει και θέτει σε υπηρεσία αυξανόμενης φονικότητας συμμετρικά και ασύμμετρα όπλα, συμπεριλαμβανομένων προηγμένων θαλάσσιων ναρκών, μικρά αλλά υψηλών ικανοτήτων υποβρύχια, πυραύλους cruise παράκτιας άμυνας, ταχύπλοα σκάφη και αντιπλοϊκούς βαλλιστικούς πυραύλους».

Στο μεταξύ, ο αντιναύαρχος James Syring, διευθυντής της Υπηρεσίας Αντιπυραυλικής Άμυνας των ΗΠΑ (US Missile Defence Agency), είχε δηλώσει σε μια υποεπιτροπή του Κογκρέσου τον Ιούνιο του 2014 ότι το βεληνεκές των 300 χλμ του “Khalij Fars” «τον καθιστά ικανό να απειλήσει οποιαδήποτε θαλάσσια δραστηριότητα στον Περσικό Κόλπο και στα Στενά του Ορμούζ». Όλα αυτά πολύ πριν τον καινούργιο της υπερηχητικό βαλλιστικό πύραυλο “Fateh”.

Αρχικά, αρκετοί αναλυτές ήταν εντόνως σκεπτικιστές αναφορικά με τις δυνατότητες του Ιράν να χρησιμοποιήσει αντιπλοϊκούς βαλλιστικούς πυραύλους αποτελεσματικά. Ένα σχετικό έγγραφο της δεξαμενής σκέψης CSIS (Center for Strategic and International Studies), που είχε δοθεί στη δημοσιότητα στις 14 Αυγούστου 2014, υποστήριζε ότι το Ιράν δεν διαθέτει κανένα αποτελεσματικό μέσο για να εντοπίζει και να ιχνηλατεί στόχους πέραν του ορίζοντος, έτσι ώστε να τροφοδοτεί με δεδομένα στοχοποίησης τους πυραύλους.

Όμως, εάν αυτό αποτελεί το μόνο πρόβλημα, τα επιχειρήματα του CSIS περί ανεπάρκειας των ιρανικών αντιπλοϊκών πυραύλων μπορούσαν από τότε να χαρακτηριστούν ως αδύναμα. Κι αυτό γιατί σε μικρές θαλάσσιες επιφάνειες, όπως είναι τα Στενά του Ορμούζ, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη έρευνα: Αρκεί να γνωρίζει κανείς τη γενική περιοχή του στόχου, δεδομένου ότι ο πύραυλος έχει σύστημα αυτοκατεύθυνσης.

Η παρουσίαση του “Hormuz-2”

Στις 9 Μαρτίου 2017, το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Tasnim είχε αναφέρει πως το Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν (IRGC) είχε διεξαγάγει με επιτυχία δοκιμαστική βολή ενός νέου αντιπλοϊκού βαλλιστικού πυραύλου (ASBM), του “Hormuz–2”. Όπως είχε δηλώσει στο πρακτορείο Tasnim o επικεφαλής των αεροδιαστημικών δυνάμεων του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης (IRGC Aerospace Forces), ταξίαρχος Amir Hajizadeh, ο πύραυλος κατέστρεψε επιτυχώς τον στόχο του, σε απόσταση 250 χλμ από το σημείο εκτόξευσης.

Τρεις μέρες πριν την ανακοίνωση του Tasnim, το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο Fox News, επικαλούμενο τις μαρτυρίες Αμερικανών αξιωματούχων, είχε αναφέρει ότι στις 4-5 Μαρτίου 2017 το Ιράν είχε διεξάγει δύο δοκιμαστικές εκτοξεύσεις πυραύλων Fateh-110 Mod 3 με έναν «νέο ενεργό ερευνητή» (active seeker).

Ο “Hormuz-2” είχε πρωτοπαρουσιαστεί τον Μάιο του 2014 και φαινόταν να είναι μια έκδοση του “Khalij Fars”, που χρησιμοποιούσε, όμως, ενεργό ραντάρ στη θέση του ηλεκτροοπτικού συστήματος για την καθοδήγησή του προς τον στόχο. Ο ηλεκτροοπτικός αισθητήρας ενδέχεται να είναι επιρρεπής σε νέφωση, ομίχλη ή υγρασία πάνω από τον στόχο και να χάνει την σκόπευσή του, οπότε ένα όπλο με ενεργό ραντάρ κλείνει αυτό το κενό. Μια άλλη έκδοση του πυραύλου, ο “Hormuz-1”, εκτιμάται ότι χρησιμοποιεί παθητικό ραντάρ.

Αν όντως αυτό ισχύει, η συγκεκριμένη έκδοση εκτιμάται ότι είναι επιρρεπής στη δράση ηλεκτρονικών αντιμέτρων. Από την άλλη δεν θα γίνεται αντιληπτή η επίθεσή της και μπορεί να χρησιμοποιεί το ραντάρ του πλοίου-στόχου ως ραδιοφάρο κατευθυνόμενος προς αυτό, περιορίζοντας δραματικά τις απαιτήσεις των πληροφοριών στοχοποίησης που θα προσέφερε ένα εκτεταμένο δίκτυο αναγνώρισης.

Πλήγμα σε μεγάλη περιοχή

Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι το Ιράν έχει προχωρήσει στην ανάπτυξη του βαλλιστικού του προγράμματος, προκειμένου να αποκτήσει πυραύλους ικανούς να πλήξουν τα αμερικανικά πολεμικά πλοία σε μία πολύ μεγάλη περιοχή και όχι απλώς στα Στενά του Ορμούζ. Για παράδειγμα, στις 2 Φεβρουαρίου του 2019 στην Τεχεράνη, κατά τη διάρκεια της έκθεσης αμυντικού υλικού Eghtedar 40, είχε ανακοινωθεί ότι για τον ιρανικό βαλλιστικό πύραυλο “Khorramshahr” αναπτύσσεται μια κατευθυνόμενη πολεμική κεφαλή (guided warhead).

Όπως είχε υποστηρίξει το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων “Fars”, η νέα γενιά πυραύλων με κατευθυνόμενη κεφαλή έχει ονομαστεί Khorramshahr-2. Παλαιότερα είχε αναφερθεί ότι ο Khorramshahr έχει βεληνεκές 2000 χλμ και μεταφέρει πολεμική κεφαλή βάρους 1800 κιλών. Ο συγκεκριμένος πύραυλος έχει αναφερθεί ότι διαθέτει και αντιπλοϊκές ικανότητες, οι οποίες ενδέχεται να βελτιώνονται δραστικά με την εμφάνιση της νέας πολεμικής κεφαλής. Τέλος, στις 11 Οκτωβρίου 2015 το Ιράν είχε ανακοινώσει ότι δοκίμασε έναν νέο βαλλιστικό πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς, ο οποίος αναφέρεται ως “Emad”.

Από ότι φαίνεται ο “Emad” είναι ένας πύραυλος φορέας της σειράς Shahab-3 / Ghadr, πάνω στον οποίο έχει τοποθετηθεί ένα όχημα επανεισόδου με δυνατότητες διεξαγωγής ελιγμών (steerable RV), ώστε να επιτυγχάνει πλήγματα ακριβείας. Σύμφωνα δε με τις τότε δηλώσεις του προαναφερθέντος ταξιάρχου Amir Ali Hajizadeh, που δόθηκαν στη δημοσιότητα στις 12 Νοεμβρίου 2015, η εμβέλεια του Emad είναι 2000 χλμ.

Το Ιράν έχει μετατραπεί σε υπερδύναμη σε έναν καίριο εξοπλιστικό τομέα, στον οποίο η Δύση έχει μείνει πίσω: Διαθέτει πυραύλους ικανούς να πλήττουν το Ισραήλ, διαπερνώντας την αεράμυνα του, αλλά και τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα. Δεν είναι τυχαίο που οι Αμερικανοί απέφευγαν όλα αυτά τα χρόνια (και ο Τραμπ στην πρώτη του θητεία) να κλιμακώσουν σε μη ελεγχόμενο επίπεδο την ένταση με το Ιράν – παρά τις προτροπές των Ισραηλινών συμμάχων τους– δείχνοντας πως λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψιν την δύναμη των Ιρανών. Οι επόμενες μέρες θα δείξουν αν τελικώς αλλάξουν στάση, όπως εκτιμούν οι Ισραηλινοί…