Είναι ο “Χρυσός Θόλος” του Τραμπ η απόλυτη αεράμυνα;

Το σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας “Χρυσός Θόλος” θα κοστίσει περίπου 175 δισεκατομμύρια δολάρια και θα τεθεί σε λειτουργία «σε λιγότερο από τρία χρόνια», με «ποσοστό επιτυχίας σχεδόν 100%», δήλωσε ο Τραμπ, στις 20 Μαΐου. «Μόλις κατασκευαστεί πλήρως, ο Golden Dome θα είναι ικανός να αναχαιτίζει πυραύλους, ακόμη και αν εκτοξευθούν από άλλες πλευρές του κόσμου, ακόμη και αν εκτοξευθούν από το διάστημα… Θα έχουμε το καλύτερο σύστημα που έχει κατασκευαστεί ποτέ», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Το σύστημα θα σχεδιαστεί για να «προστατεύει την πατρίδα» από «πυραύλους κρουζ-βαλλιστικούς-υπερηχητικούς πυραύλους-drones και από πυρηνικά», εξήγησε ο υπουργός Άμυνας Χέσγκεθ κατά τη διάρκεια της επίσημης ενημέρωσης. Η πρώτη δόση χρηματοδότησης (25 δισεκατομμύρια) θα περιλαμβάνεται στον “One Big Beautiful Bill Act”, ένα ευρύ νομοσχέδιο για την φορολογία και τη μετανάστευση, επεσήμανε ο Τραμπ, που ανακοίνωσε τον Αντιπρόεδρο Διαστημικών Επιχειρήσεων, Στρατηγό Μάικλ Γκετλέιν, «διευθυντή προγράμματος άμεσης αναφοράς για το Golden Dome».

 «Οι αντίπαλοί μας, εκσυγχρονίζουν γρήγορα τις πυρηνικές τους δυνάμεις, κατασκευάζοντας βαλλιστικούς πυραύλους, ικανούς να φιλοξενήσουν πολλαπλές κεφαλές, κατασκευάζοντας υπερηχητικούς πυραύλους ικανούς να επιτεθούν στις ΗΠΑ μέσα σε μία ώρα και να ταξιδεύουν με 6.000 μίλια την ώρα… Κατασκευάζοντας πυραύλους κρουζ που μπορούν να πλοηγηθούν γύρω από τα ραντάρ και τις άμυνές μας… Κατασκευάζοντας υποβρύχια που μπορούν να πλησιάσουν κρυφά στις ακτές μας, και, το χειρότερο από όλα, κατασκευάζοντας διαστημικά όπλα», δήλωσε ο Γκετλέιν. «Ήρθε η ώρα να αλλάξουμε αυτήν την εξίσωση και να αρχίσουμε να διπλασιάζουμε την προστασία της πατρίδας».

Όμως, υπήρξαν ελάχιστες λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα λειτουργήσει ο Χρυσός Θόλος. «Είμαστε οι μόνοι που το έχουμε αυτό – το ονομάζουμε υπερτεχνολογία», δήλωσε ο Τραμπ. «Το Golden Dome θα ενσωματωθεί με τις υπάρχουσες αμυντικές μας δυνατότητες και θα πρέπει να είναι πλήρως λειτουργικό πριν από το τέλος της θητείας μου».

Ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι ο Καναδάς θέλει να συμμετάσχει στην πρωτοβουλία, όντας εταίρος στην αμερικανο-καναδική Διοίκηση Αεροδιαστημικής Άμυνας της Βόρειας Αμερικής (NORAD). Ο Πτέραρχος της αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας Γκρέγκορι Γκιγιό, ο κορυφαίος αξιωματικός για τις επιχειρήσεις στη Βόρεια Αμερική, δήλωσε ότι θα καλωσόριζε τη συμμετοχή του Καναδά στην επέκταση των προσπαθειών ηπειρωτικής πυραυλικής άμυνας, συμπεριλαμβανομένου του διαστήματος.

Συστήματα σε τροχιά

Προηγούμενες αναφορές για το Golden Dome, έδειχναν ότι θα αποτελείται από συστήματα σε τροχιά, με στόχο την κατάρριψη εισερχόμενων απειλών πριν φτάσουν στις ΗΠΑ – κατά προτίμηση, ενώ βρίσκονται ακόμη στη φάση αρχικής ανάπτυξης, πλησιέστερα στο σημείο εκτόξευσής τους.

«Δεν είναι ότι θέλουμε μόνο αναχαιτιστικά στο διάστημα, τα θέλουμε και στη φάση ανόδου», είχε δηλώσει τον Μάρτιο ο Αρχηγός Διαστημικών Επιχειρήσεων, στρατηγός Σάλτζμαν, στο συνέδριο του “State of Defense 2025: Air Force and Space Force”. «Θέλουμε να επιτύχουν τα αποτελέσματά τους, όσο το δυνατόν πιο μακριά από την πατρίδα. Επομένως, πρέπει να είναι γρήγοροι και ακριβείς». Στην φάση ενίσχυσης (ή ανόδου) οι βαλλιστικοί πύραυλοι, καθώς και τα εξαιρετικά ευέλικτα υπερηχητικά οχήματα ώθησης-ολίσθησης που χρησιμοποιούν σχετικούς πυραυλικούς ενισχυτές, κινούνται πιο αργά και είναι πιο ευάλωτα.

Επιπλέον, το καυτό ρεύμα αερίου που εκπέμπουν τους καθιστά ευκολότερο να εντοπιστούν. Είναι επίσης ένα σύντομο παράθυρο εμπλοκής, καθώς οποιαδήποτε σχετική αναχαίτιση πιθανώς να συμβεί εντός της επικράτειας του αντιπάλου. Όλα αυτά παρουσιάζουν ιδιαίτερες προκλήσεις για τις έννοιες της αντιπυραυλικής άμυνας και φάσης ενίσχυσης (που χρησιμοποιούν αεροπορικά-θαλάσσια-ή/και επίγεια μέσα).

 

Επιπλέον, θα χρειαστούν προηγμένα συμπλέγματα δορυφόρων σε τροχιά έγκαιρης προειδοποίησης και παρακολούθησης, για να καταστεί δυνατή η ιδέα του Golden Dome. Μεγάλο μέρος αυτής της εργασίας βρίσκονταν ήδη σε εξέλιξη και πιθανότατα θα επιταχυνθεί δραστικά στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της κυβέρνησης Τραμπ. Οι αναχαιτιστές και οι αισθητήρες στην επιφάνεια θα είναι ένα άλλο μέρος της αρχιτεκτονικής του Golden Dome. Θα αντιμετωπίσει επίσης τις αυξανόμενες απειλές από πυραύλους κρουζ και drones, σύμφωνα με όσα δήλωσε πρόσφατα ο Χέσγκεθ.

Ο “Χρυσός Θόλος”

Υφιστάμενοι και νέοι αισθητήρες και ενεργοποιητές θα ενσωματωθούν στο σύστημα, σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις. Θα απαιτηθεί η αξιοποίηση αναδυόμενων αρχιτεκτονικών διοίκησης-ελέγχου και δυνατοτήτων δικτύου για να λειτουργήσει ως ένα ολοκληρωμένο-πυκνά στρωματοποιημένο σύστημα.

Ο Χρυσός Θόλος θα είναι ανοιχτής αρχιτεκτονικής και δεν θα είναι “κλειδωμένος” σε κανέναν μεμονωμένο προμηθευτή ή ομάδα προμηθευτών. Αυτό θα επιτρέψει την ταχεία ενσωμάτωση νέων δυνατοτήτων και μια πιο ανταγωνιστική ρύθμιση προμηθειών και συντήρησης.

Η Υπηρεσία Πληροφοριών Άμυνας (DIA) δημοσίευσε την περασμένη εβδομάδα μια μη διαβαθμισμένη αξιολόγηση (με τίτλο “Χρυσός Θόλος για την Αμερική: Τρέχουσες και Μελλοντικές Απειλές Πυραύλων για τις ΗΠΑ”) σχετικά με τις απειλές από τις οποίες θα μπορούσε να αμυνθεί ένα εξελιγμένο-αμερικανικό σύστημα πυραυλικής άμυνας. Οι απειλές προέρχονται από βαλλιστικούς, κρουζ μεγάλου βεληνεκούς και υπερηχητικούς πυραύλους που εκτοξεύονται από ξηρά-αέρα-θάλασσα.

«Οι απειλές πυραύλων για τις ΗΠΑ θα επεκταθούν σε κλίμακα και πολυπλοκότητα, την επόμενη δεκαετία», ανακοίνωσε η DIA. «Η Κίνα και η Ρωσία αναπτύσσουν μια σειρά από νέα συστήματα εκτόξευσης για να εκμεταλλευτούν τα κενά στις τρέχουσες άμυνες βαλλιστικών πυραύλων των ΗΠΑ. Όμως, οι παραδοσιακοί βαλλιστικοί πύραυλοι – οι οποίοι καθοδηγούνται κατά τη διάρκεια της μηχανοκίνητης πτήσης και δεν καθοδηγούνται κατά τη διάρκεια της ελεύθερης πτήσης – θα παραμείνουν η κύρια απειλή για την Πατρίδα.

Η Βόρεια Κορέα έχει δοκιμάσει με επιτυχία βαλλιστικούς πυραύλους με επαρκές βεληνεκές για να φτάσουν σε ολόκληρες τις ΗΠΑ. Το Ιράν διαθέτει οχήματα εκτόξευσης στο διάστημα που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να αναπτύξει έναν στρατιωτικά βιώσιμο διηπειρωτικό βαλλιστικό πύραυλο (ICBM) έως το 2035, εάν επιδιώξει κάτι τέτοιο. Η πλειονότητα των συστημάτων που παρουσιάζονται εδώ έχουν παραλλαγές με πυρηνική ισχύ».

Το κόστος

Το Golden Dome δεν είναι η πρώτη προσπάθεια του αμερικανικού στρατού να θέσει σε εφαρμογή διαστημικές-αντιπυραυλικές δυνατότητες. Προηγούμενες προσπάθειες εγκαταλείφθηκαν λόγω τεχνικών πολυπλοκοτήτων και υψηλού κόστους. Τα διαστημικά όπλα ήταν ένα βασικό στοιχείο της Πρωτοβουλίας Στρατηγικής Άμυνας (SDI) επί Ρίγκαν – οι επικριτές της, την ονομάτισαν “Πόλεμο των Άστρων” (τελικώς οι φιλόδοξοι στόχοι της δεν επιτεύχθηκαν).

Ο στρατηγός Σάλτζμαν αναγνώρισε αυτές τις προκλήσεις, αλλά ξεκαθάρισε ότι εκτιμά πως δεν είναι ανυπέρβλητες. «Νομίζω ότι υπάρχουν πολλές τεχνικές προκλήσεις»… «Είμαι τόσο εντυπωσιασμένος από το καινοτόμο πνεύμα της αμερικανικής διαστημικής βιομηχανίας. Είμαι αρκετά πεπεισμένος ότι θα είμαστε σε θέση να λύσουμε τεχνικά αυτές τις προκλήσεις», είπε.  Όμως, την περασμένη εβδομάδα υπαινίχθηκε ότι το Golden Dome θα μπορούσε να κοστίσει πάνω από μισό τρισεκατομμύριο δολάρια. Σύμφωνα με το CNN, το Πεντάγωνο είχε υποβάλει νωρίτερα μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιλογές κόστους στον Λευκό Οίκο για την ανάπτυξη του Golden Dome.

Η πρώτη επίσημη πράξη του Τραμπ ήταν να διατάξει τις ένοπλες δυνάμεις να προχωρήσουν σε μια διευρυμένη αρχιτεκτονική αντιπυραυλικής άμυνας, με την ονομασία, τότε, Iron Dome (Σιδερένιος Θόλος) με εκτελεστικό διάταγμα, στις 27 Ιανουαρίου – είχε αναφερθεί εκτενώς και στην προεκλογική του εκστρατεία.

Όμως, δεν είναι μόνο το κόστος για την ανάπτυξη του Golden Dome, καθώς αυτό θα πρέπει να συντηρείται, να στελεχώνεται και να εξελίσσεται συνεχώς. Η τεχνολογία προχωρά, μαζί με τις απειλές που προορίζεται να αντιμετωπίσει. Έρχεται δε σε μια εποχή που υπάρχουν ανταγωνιστικές προτεραιότητες και την στιγμή που οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις προχωρούν σε περικοπές σε ορισμένα προγράμματα.

Ο πυρηνικός εκσυγχρονισμός κοστίζει πάρα πολλά. Έτσι, ακόμη και με μια εισροή της τάξης των 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων (μέσα στο 2026) για την ανάπτυξη του Golden Dome και άλλων ανταγωνιστικών προγραμμάτων, η μακροχρόνια διατήρηση αυτής της χρηματοδότησης είναι αμφισβητήσιμη, ειδικά σε μια εποχή αυξανόμενων ελλειμμάτων.

Στρατηγικός αντίκτυπος

Πρέπει επίσης να εξεταστεί οπ στρατηγικός αντίκτυπος του Golden Dome. Η στρατηγική πυραυλική άμυνα, ειδικά σε μεγάλη κλίμακα, θέτει υπό αμφισβήτηση τα αποτρεπτικά μέτρα των αντιπάλων. Όμως, ο αντίπαλος θα κάνει ό,τι μπορεί για να παρακάμψει μια τέτοια αμυντική αρχιτεκτονική, με διάφορους τρόπους. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την κατασκευή πολλών περισσότερων πυραύλων – και πυρηνικών κεφαλών – προκειμένου να υπερ-κορεστούν οι δυνατότητες του αμυντικού συστήματος.

Με άλλα λόγια, η ύπαρξη μιας στρατηγικής ασπίδας πυραυλικής άμυνας, ευρείας κλίμακας, μπορεί να μην φέρει το αποτέλεσμα που επιδιώκει. Συνήθως, είναι φθηνότερο να κατασκευάζονται απλώς περισσότερα όπλα που μπορούν να εκτοξευθούν γρήγορα σε έναν εχθρό, παρά να κατασκευάζονται και να αναπτύσσονται δυνατότητες αναχαίτισης τους. Αυτή η εξίσωση θα μπορούσε να αλλάξει χρησιμοποιώντας διαστημική κατευθυνόμενη ενέργεια και άλλα “εξωτικά” συστήματα που δεν βασίζονται σε παραδοσιακούς ενεργοποιητές, αλλά θα είναι πολύ δαπανηρά και πολύ επικίνδυνα – αν και όχι προς το παρόν αδύνατα από τεχνολογικής άποψης.

Ήδη η Ρωσία (και σε μικρότερο βαθμό, η Κίνα) επιχειρούν να παρακάμψουν στρατηγικά-αμυντικά συστήματα. Αυτό γίνεται ενόψει της υπάρχουσας (σχετικά αδύναμης) στρατηγικής-πυραυλικής ασπίδας των ΗΠΑ – η οποία αφορά μόνο την άμυνα κατά επιθέσεων, από μικρότερα κράτη.

Πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη η οπλοποίηση του διαστήματος, συμπεριλαμβανομένης της τοποθέτησης κινητικών όπλων σε τροχιά. Αυτό θα επιταχύνει την ήδη ταχέως αναπτυσσόμενη κούρσα εξοπλισμών σε τροχιά και θα ενισχύσει την ανάπτυξη αντιδιαστημικών δυνατοτήτων από τους μεγαλύτερους αντιπάλους των ΗΠΑ. Αν και το διάστημα ως πεδίο μάχης είναι ήδη μια πραγματικότητα, ο Χρυσός Θόλος θα μπορούσε να τον κάνει πολύ πιο επικίνδυνο από ό,τι είναι σήμερα.

Ο φόβος που προκαλούν αυτά τα συστήματα πυραυλικής άμυνας στον αντίπαλο έχει ιστορικά προκαλέσει υπερβολικές αντιδράσεις. Η κατασκευή στρατηγικών όπλων που παρακάμπτουν τις καθιερωμένες στρατηγικές-αμυντικές δυνατότητες είναι μια μορφή νέας διάδοσης που είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Ορισμένα παραδείγματα είναι το πυρηνικά οπλισμένο τορπιλο-drone Status-6 και ο πυρηνοκίνητος-ρωσικός πύραυλος κρουζ.

Η δε Ρωσία φαίνεται να διερευνά ενεργά την τοποθέτηση πυρηνικών κεφαλών σε τροχιά. Εάν μια παραδοσιακή οδός παράδοσης πυρηνικών κεφαλών αντιμετωπιστεί, ή έστω απειληθεί σημαντικά, θα αναζητηθεί μια άλλη, η οποία μπορεί να ανατρέψει τη στρατηγική προβλεψιμότητα και να καταστήσει την άμυνα κατά μιας πυρηνικής επίθεσης ακόμη πιο δαπανηρή.