Με ποια όπλα το Ιράν “χορογράφησε” την επίθεση του στο Ισραήλ

Εν ολίγοις, ανέτρεψε θεαματικά τους καθιερωμένους κανόνες εμπλοκής του πολυετούς σκιώδους πολέμου μεταξύ της Τεχεράνης και του Τελ Αβίβ, ανεβάζοντας ραγδαία τη σκάλα κλιμάκωσης. Μάλιστα, στο κορυφαίο θεσμικό επίπεδο της Τεχεράνης τονίζεται ότι η ανταποδοτική επίθεση επέφερε μια αναδιάταξη της ισορροπίας ισχύος στη Μέσης Ανατολή υπέρ της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν κι ότι «η περιφερειακή κατάσταση έχει αλλάξει» πλέον.

Όπως είχε αναφέρει ο γράφων σε πρόσφατο άρθρο του, η Τεχεράνη ήταν αναγκασμένη να απαντήσει στο Τελ Αβίβ, προκειμένου να επαναφέρει την αξιοπιστία της αποτροπής της, η οποία το τελευταίο τετράμηνο (αρχές Δεκεμβρίου – αρχές Απριλίου) είχε διαβρωθεί σημαντικά, αφού το Ιράν είχε σε αυτό το χρονικό διάστημα υποστεί συνολικά 18 απώλειες στελεχών των Φρουρών στη Συρία από φερόμενες ισραηλινές επιθέσεις.

Με την τελευταία, μάλιστα, ήτοι εκείνη του ταξίαρχου Μοχαμάντ Ρεζά Ζαχεντί, να αποτελεί, αναμφίλεκτα, τον πιο βαρύ κι υψηλόβαθμο χαμό του Ιράν μετά τη δολοφονία του περιβόητου υποστράτηγου Γασέμ Σολεϊμανί στις 3 Ιανουαρίου 2020. Και τούτο διότι ο Ζαχεντί υπήρξε ένας ιδιαιτέρως σημαίνων Ιρανός στρατιωτικός. Συγκεκριμένα, είχε διατελέσει παλαιότερα διοικητής τόσο της Αεροπορίας (2005-2006) όσο και των Χερσαίων Δυνάμεων (2006-2008) του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (ΣΦΙΕ).

Μάλιστα, χρημάτισε τρεις φορές ως επικεφαλής των δραστηριοτήτων της Δύναμης Γοντς στον Λίβανο και τη Συρία (1998-2002, 2008-2014, 2020-2024). Επίσης, θήτευσε στο κορυφαίο αξίωμα του αναπληρωτή διοικητή των Φρουρών στον τομέα των επιχειρήσεων (2016-2019). Πέραν τούτων, ήταν βετεράνος του οκταετούς πολέμου με το Ιράκ (1980-1988), έχοντας σημαντική δράση. Τέλος, υπήρξε στενός συνεργάτης της μεγαλύτερης στρατιωτικής προσωπικότητας του σύγχρονου Ιράν, του Γασέμ Σολεϊμανί.

Μονόδρομος η απάντηση του Ιράν 

Τούτων δοθέντων, την επαύριον της επίθεσης στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό, η Τεχεράνη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κόμπος έφτασε πια στο χτένι. Η περαιτέρω ιρανική αδράνεια θα εκλαμβανόταν ως αδυναμία και θα προσκαλούσε αναπόφευκτα περαιτέρω επιθέσεις του Ισραήλ εναντίον των Ιρανών στρατιωτικών συμβούλων στη Συρία, με αποτέλεσμα να απειληθεί το κρίσιμης σημασίας ιρανικό αποτύπωμα στην εν λόγω αραβική χώρα, η οποία αποτελεί στην ιρανική στρατηγική σκέψη τον “χρυσό κρίκο της αλυσίδας [του άξονα] της αντίστασης εναντίον του Ισραήλ”.

Πέραν τούτου, το Ιράν ήταν υποχρεωμένο να αντιδράσει, για να διαφυλάξει το γόητρό του και την εθνική τιμή του, τόσο απέναντι στους αντιπάλους του, όσο κι απέναντι στους πολίτες του και τους συμμάχους του στον Άξονα της Αντίστασης, διότι σε διαφορετική περίπτωση θα διερχόταν από επικίνδυνες ατραπούς. Ταυτόχρονα, όμως, ήθελε να αποφύγει την εμπλοκή σε έναν ανοικτό πόλεμο με το Ισραήλ και κατ’ επέκταση με τις ΗΠΑ.

Εν ολίγοις, η Τεχεράνη έπρεπε να βρει μια λεπτή, κι ως εκ τούτου ιδιαιτέρως δύσκολη, ισορροπία στην απάντησή της. Τουτέστιν, αφενός, έπρεπε να περάσει ένα δυνατό μήνυμα αποτροπής κι, αφετέρου, ήθελε να αφήσει μια διέξοδο αποκλιμάκωσης. Η επιμελώς σχεδιασμένη ιρανική επίθεση κινήθηκε εντός αυτού του πλαισίου. Ήταν μια επίδειξη δύναμης που προβλήθηκε διεθνώς, αλλά ταυτόχρονα δεν στόχευσε κατοικημένες περιοχές και δεν προκάλεσε θύματα.

Πώς εκτελέσθηκε η επίθεση;

Αν κι ήταν προσεκτικά υπολογισμένη και σκοπίμως λελογισμένη, η επιχείρηση “Αληθινή Υπόσχεση” υπήρξε συνάμα πολυεπίπεδη και συντονισμένη. Η υβριδική επίθεση, όπως την αποκαλούν στο Ιράν, εκτυλίχθηκε βαθμηδόν σε διαφορετικά στάδια. Συγκεκριμένα, φαίνεται να ξεκίνησε ουσιαστικά το απόγευμα της 13ης Απριλίου με δύο κυβερνοεπιθέσεις, με τη, μεν, πρώτη να υποστηρίζεται ότι έπληξε τα ισραηλινά συστήματα ραντάρ και τη, δε, δεύτερη να φέρεται να προκάλεσε διακοπές στην ηλεκτροδότηση διάφορων συνοικιών του Τελ Αβίβ. Ακολούθως, πραγματοποιήθηκαν τουλάχιστον τέσσερα κύματα επιθέσεων με σμήνη μη επανδρωμένων αεροσκαφών από τη Αεροδιαστημική Δύναμη των Φρουρών.

Το πρακτορείο ειδήσεων Tasnim, που σχετίζεται με τους Φρουρούς της Επανάστασης, αναφέρει ότι «το κύμα των ιρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών ήταν πράγματι μέρος μιας επιχείρησης αντιπερισπασμού προκειμένου να τραβηχτεί η προσοχή της αεράμυνας του σιωνιστικού καθεστώτος και του συνασπισμού που το βοήθησε». Στη συνέχεια και σε πλήρη συντονισμό με το Ιράν, οι φίλιες παραστρατιωτικές ομάδες του Άξονα της Αντίστασης στον Λίβανο, τη Συρία, το Ιράκ και την Υεμένη έβαλαν κατά του Ισραήλ με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, πυραύλους και ρουκέτες, με σκοπό να προκληθεί «διασπορά των ισραηλινών αμυντικών συστημάτων». Στην τελευταία φάση της επιχείρησης, εκτοξεύθηκαν αρχικά πύραυλοι πλεύσης κι αργότερα βαλλιστικοί πύραυλοι από διαφορετικές τοποθεσίες του Ιράν.

Οφείλεται να επισημανθεί ότι ήταν η πρώτη φορά που όλα τα μέλη του Άξονα της Αντίστασης συντονίστηκαν και κινητοποιήθηκαν ταυτόχρονα σε μια επιχείρηση. Πρόκειται, αναμφίλεκτα, για μια ιδιαιτέρως σημαντική εξέλιξη. Στην πραγματικότητα, η επίθεση “Αληθινή Υπόσχεση” σηματοδότησε την ωρίμανση/εκπλήρωση του οράματος του Γασέμ Σολεϊμανί για την εδραίωση μιας συνεκτικής “ενότητας των μετώπων” κατά του Ισραήλ, για την πραγμάτωση του οποίου κατέβαλε μεγάλες, άοκνες και πολυετείς προσπάθειες. Σύμφωνα με τη στρατηγική της “ενότητας των μετώπων”, όταν δέχεται επίθεση ένας κρίκος του Άξονα της Αντίστασης από το Ισραήλ, τα υπόλοιπα μέλη πρέπει να συνδράμουν με πλήρως συνεννοημένο κι ενορχηστρωμένο τρόπο, ενεργοποιώντας τις αρένες κρούσης περιμετρικά του αντιπάλου.

Τα οπλικά συστήματα της ιρανικής επιχείρησης

Σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας (IRNA), το Ιράν χρησιμοποίησε τα τύπου “καμικάζι” μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed 131 και Shahed 136. Πρόκειται για αεροχήματα που έχουν χαμηλή ταχύτητα και χαμηλό κόστος παραγωγής. Άλλωστε, η ίδια η αγγλόγλωσση εφημερίδα Tehran Times, που συνδέεται με την ιρανική κυβέρνηση, ομολόγησε ότι τα «Shahed-136 δεν θεωρούνται … κορυφαία στο τεράστιο και ποικίλο οπλοστάσιο μη επανδρωμένων αεροσκαφών της Τεχεράνης». Ως εκ τούτου, το Ιράν υποστηρίζει ότι επέλεξε να χρησιμοποιήσει φθηνά κι αναλώσιμα drones ως δολώματα, για να προκληθεί κορεσμός στην αεράμυνα του Ισραήλ.

Επίσης, υποστηρίζεται ότι η μαζική εκτόξευση μη επανδρωμένων αεροσκαφών αποσκοπούσε να κρατήσει απασχολημένα τα αεροσκάφη του Ισραήλ, ούτως ώστε να μην προλάβουν να πλήξουν τους εκτοξευτήρες πυραύλων στο Ιράν. Τα ιρανικά επίσημα κι ημιεπίσημα ΜΜΕ αναφέρουν ότι το Ιράν εξαπέλυσε 400-500 μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Στον ιστότοπο του Στρατηγικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, μια επίσημη δεξαμενή σκέψεως που συμβουλεύει τον Ιρανό ηγέτη, δίδεται μια εκτίμηση για 150. Αντίθετα, ο εκπρόσωπος των ισραηλινών ένοπλων δυνάμεων κάνει λόγο για 170.

Όσον αφορά τους πυραύλους που εκτοξεύθηκαν, η εφημερίδα Tehran Times υποστηρίζει ότι ήταν μόλις 2ης και 3ης γενιάς. Σπεύδει να σημειώσει, δε, ότι το Ιράν διαθέτει πυραύλους μέχρι και 5ης γενιάς. Άλλωστε, ο Αμίρ Αλί Χατζιζαντέ, ο διοικητής της Αεροδιαστημικής Δύναμης των Φρουρών κι άρα ο κύριος συντονιστής της ιρανικής επίθεσης, παραδέχθηκε ότι «αντιμετωπίσαμε τον σιωνιστικό εχθρό με παλιά όπλα κι ελάχιστη ισχύ». Ακολούθως, αποκάλυψε ότι «δεν χρησιμοποιήσαμε τους πυραύλους Khorramshahr, Sejil, Shahid Haj Qasim, Kheibar Shekan [2] και τους υπερ-υπερηχητικούς πυραύλους [Fatah] 2». Συνεπώς, στο Ιράν επισημαίνεται ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν οι πιο σύγχρονοι πύραυλοι της χώρας.

Το κρατικό IRNA αναφέρει ότι στην επιχείρηση “Αληθινή Υπόσχεση” έγινε χρήση δύο τύπων βαλλιστικών πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς, του 3ης γενιάς με στερεό καύσιμο Kheibar Shekan και του με υγρό καύσιμο Emad, που μπορεί να φέρει μια εκρηκτική κεφαλή βάρους 750 κιλών. To ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων, διευκρινίζει, επίσης, ότι οι πύραυλοι πλεύσης που χρησιμοποιήθηκαν ήταν μοντέλου Paveh, ο οποίος είναι 1ης γενιάς κι έχει βεληνεκές 1.650 χιλιόμετρα και ταχύτητα 600-900 km/h.

Το Ιράν δεν έχει προσώρας ανακοινώσει επισήμως πόσους συνολικά πυραύλους χρησιμοποίησε στην επιχείρηση. Όμως, ένα άρθρο του ιρανικού Στρατηγικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων αναφέρει ότι εκτοξεύθηκαν 30 πύραυλοι πλεύσης και 110 βαλλιστικοί πύραυλοι. Η σχετική πληροφόρηση του ισραηλινού στρατού είναι σχεδόν πανομοιότυπη, καθότι ανακοίνωσε ότι το Ιράν εξαπέλυσε περίπου 30 πυραύλους πλεύσης και 120 βαλλιστικούς πυραύλους.

Οι στόχοι της ιρανικής επίθεσης

Ο αρχηγός του γενικού επιτελείου των ιρανικών ένοπλων δυνάμεων, ο διοπτροφόρος υποστράτηγος Μοχαμάντ Μπαγερί, ανακοίνωσε ότι η χώρα του έπληξε δύο ισραηλινές στρατιωτικές εγκαταστάσεις που είχαν ανάμειξη στην επίθεση στο ιρανικό προξενείο της Δαμασκού. Ειδικότερα, ανέφερε ότι κτυπήθηκαν «το μεγάλο κέντρο πληροφοριών στο όρος Ερμών, στα σύνορα μεταξύ Συρίας και κατεχόμενης Παλαιστίνης, το οποίο είχε παράσχει στους σιωνιστές πληροφορίες για το έγκλημά τους, καθώς κι η αεροπορική βάση Νεβατίμ, όπου βρίσκονται τα αεροσκάφη F-35, κι από όπου είχαν απογειωθεί για να επιτεθούν στο προξενείο μας στη Δαμασκό … και τα δύο αυτά κέντρα καταστράφηκαν σημαντικά κι έχουν καταστεί ανενεργά». Τα ιρανικά μέσα ανέφεραν ότι βαλλιστικοί πύραυλοι έπληξαν και την αεροπορική βάση Ραμόν στην έρημο Νέγκεβ.

Υπάρχουν αντικρουόμενες πληροφορίες για το πόσοι πύραυλοι πέρασαν την ισραηλινή και συμμαχική αεράμυνα. Είναι αναμενόμενο, εξάλλου, ότι «στην ομίχλη του πολέμου η αλήθεια είναι το πρώτο θύμα». Ειδικότερα, ιρανικά πρακτορεία ειδήσεων μετέδωσαν ότι 15 πύραυλοι κτύπησαν τη βάση Νεβατίμ και επτά τη βάση Ραμόν. Το Ισραήλ επισημαίνει ότι τέσσερεις πύραυλοι έπληξαν μόνο το στρατιωτικό αεροδρόμιο Νεβατίμ, προκαλώντας μικρές ζημιές. Τέλος, ένας ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ ανέφερε στο ABC ότι συνολικά εννέα ιρανικοί πύραυλοι βρήκαν στόχο, εκ των οποίων πέντε έπεσαν στην αεροπορική βάση Νεβατίμ και τέσσερεις σε εκείνη της Νέγκεβ (Ραμόν). Μάλιστα, τονίζει ότι στην πρώτη προκλήθηκε «ζημιά σε ένα μεταγωγικό αεροσκάφος C-130, σε έναν αχρησιμοποίητο διάδρομο προσγείωσης και σε άδειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα δημοσίευμα του Press TV, του επίσημου αγγλόφωνου ειδησεογραφικού δικτύου του Ιράν, το οποίο αναφέρει ότι «όλοι οι υπερ-υπερηχητικοί πύραυλοι που χρησιμοποιήθηκαν στα τιμωρητικά πλήγματα του Ιράν κατά του Ισραήλ έχουν πλήξει τους στόχους τους, αφού απέφυγαν τα συστήματα αεράμυνας του καθεστώτος». Ωστόσο, αυτή η πληροφορία διαψεύσθηκε από τον Μοχαμάντ Μαραντί, έναν καθηγητή του Πανεπιστημίου της Τεχεράνης που λειτουργεί ως άτυπος εκπρόσωπος τύπου του Ιράν στα διεθνή ειδησεογραφικά τηλεοπτικά δίκτυα και βρίσκεται πολύ κοντά στο περιβάλλον του Αλί Χαμενεΐ.

Εν πάση περιπτώσει, το γεγονός και μόνο ότι ένας αριθμός ιρανικών πυραύλων κατόρθωσε να κτυπήσει στόχους στο ισραηλινό έδαφος, διαπερνώντας τη συνδυασμένη αεράμυνα τουλάχιστον πέντε κρατών (Ισραήλ, ΗΠΑ, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο κι η Ιορδανία), είναι σημαντικό γεγονός σημειολογικά και πρακτικά, που δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί. Ακόμη περισσότερο, από τη στιγμή που το Ιράν ισχυρίζεται ότι ενημέρωσε 72 ώρες νωρίτερα τις χώρες της περιοχής για το επικείμενο της επίθεσης, κάτι που φαίνεται να έδωσε στο Ισραήλ και τους συμμάχους του αρκετό χρόνο για να προετοιμαστούν. Άλλωστε, σύμφωνα με ένα δημοσίευμα στον ιστότοπο της εφημερίδας The Wall Street Journal, η έκταση της ιρανικής επίθεσης προκάλεσε κατ’ ουσίαν σοκ και δέος στον Τζο Μπάιντεν και το επιτελείο εθνικής ασφαλείας του.

Στο επόμενο άρθρο θα εξεταστούν οι “κόκκινες γραμμές” του Ιράν μετά την επιχείρηση