Θα επιτρέψει το Ισραήλ να αποκτήσει η Σαουδική Αραβία F-35;

Θα επιτρέψει το Ισραήλ να αποκτήσει η Σαουδική Αραβία F-35;Μια τέτοια πώληση θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στην ισορροπία αεροπορικής ισχύος στην περιοχή, ειδικά σε ό,τι αφορά το Ισραήλ, που επί του παρόντος είναι ο μόνος χειριστής F-35 στη Μέση Ανατολή. Στην πραγματικότητα, οι επιπτώσεις της θα μπορούσαν να γίνουν αισθητές και πέρα από το Τελ Αβίβ.

Στις 18 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος Τραμπ και ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν ολοκλήρωσαν μια σειρά συμφωνιών που αποσκοπούν στην εμβάθυνση της στρατηγικής-εταιρικής σχέσης ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας. Αυτές περιλαμβάνουν τη Συμφωνία Στρατηγικής Άμυνας Ουάσιγκτον-Ριάντ (SDA), η οποία στοχεύει στην «ενίσχυση της περιφερειακής σταθερότητας», μεταξύ άλλων μέσω πωλήσεων υπερσύγχρονου οπλισμού στο βασίλειο.

Σύμφωνα με την σχετική ανακοίνωση του Λευκού Οίκου: «Ο πρόεδρος Τραμπ ενέκρινε ένα σημαντικό πακέτο πωλήσεων αμυντικού εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων των μελλοντικών παραδόσεων F-35, το οποίο ενισχύει τη βιομηχανική βάση της αμερικανικής αμυντικής βιομηχανίας και διασφαλίζει ότι η Σαουδική Αραβία θα συνεχίσει να αγοράζει αμερικανικά προϊόντα».

Δεν δόθηκαν λεπτομέρειες από την αμερικανική κυβέρνηση σχετικά με τον πιθανό αριθμό των F-35, πότε αυτά ενδέχεται να παραδοθούν, ή τη συνολική αξία του πακέτου όπλων, το οποίο θα περιλαμβάνει και άλλα είδη. Η ανακοίνωση αναφέρεται επίσης στην πώληση «σχεδόν 300 αμερικανικών αρμάτων μάχης». Σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters, η Σαουδική Αραβία θα «περιοριστεί σε δύο μοίρες» F-35, ή περίπου 24 αεροσκάφη.

Ένα προηγούμενο δημοσίευμα του Reuters ανέφερε ότι η αμερικανική κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να εγκρίνει τη συμφωνία, η οποία προφανώς και έχει ήδη λάβει το πράσινο φως από το Πεντάγωνο, αφού είχε συζητηθεί στα υψηλότερα επίπεδα για «μήνες». Επικαλούμενο μία από αυτές τις πηγές και έναν ανώνυμο Αμερικανό αξιωματούχο, το δημοσίευμα του Reuters ισχυρίστηκε ότι η Σαουδική Αραβία υπέβαλε αίτημα για F-35 νωρίτερα φέτος, με άμεση έκκληση στον Τραμπ.

Το Ισραήλ στην εξίσωση

Η Σαουδική Αραβία είχε αιτηθεί F-35 και από την κυβέρνηση Μπάιντεν, ως μέρος μιας ευρύτερης συμφωνίας ομαλοποίησης των σχέσεων του βασιλείου με το Ισραήλ, κάτι που δεν προχώρησε. Επί της δεύτερης κυβέρνησης Τραμπ, προχωράει η πώληση σύγχρονων όπλων στη Σαουδική Αραβία. Τον φετινό Μάιο συμφωνήθηκε ένα πακέτο όπλων περίπου 142 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ Ουάσινγκτον και Ριάντ. Ο Λευκός Οίκος το χαρακτήρισε ως «την μεγαλύτερη συμφωνία αμυντικής συνεργασίας» στην ιστορία των ΗΠΑ. Ακόμα και πριν την υπογραφή αυτής της συμφωνίας, η Σαουδική Αραβία ήταν ο μεγαλύτερος πελάτης αμερικανικών όπλων.

Όσον αφορά την πώληση F-35 στη Σαουδική Αραβία ή σε οποιοδήποτε άλλο αραβικό κράτος στην περιοχή, η τελική απόφαση επηρεάζεται πάντα από ανησυχίες σχετικά με τη διατάραξη της στρατηγικής ισορροπίας σε σχέση με το Ισραήλ. Οι ΗΠΑ έχουν την επιδίωξη να διατηρήσουν το λεγόμενο ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα του Ισραήλ, το οποίο ουσιαστικά εγγυάται ότι το Τελ Αβίβ θα έχει την προτεραιότητα για προηγμένα αμερικανικά όπλα, έναντι των αραβικών κρατών.

Μεταξύ αυτών των προηγμένων όπλων, το stealth F-35 είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Γνωστό τοπικά ως Adir, το F-35I αποτελεί σήμερα αιχμή του δόρατος της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας και έχει χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα σε αποστολές, συμπεριλαμβανομένων αυτών εναντίον του Ιράν. Το Ισραήλ αγοράζει αυτήν τη στιγμή 75 F-35. Αυτά ενσωματώνουν ένα αυξανόμενο ποσοστό τροποποιήσεων υλικού και λογισμικού ισραηλινής κατασκευής. Συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι τα ισραηλινά αεροσκάφη περιλαμβάνουν έναν εγχώριο-αναπτυγμένο εξοπλισμό ηλεκτρονικού πολέμου και ορισμένα πυρομαχικά, με τροποποιήσεις. Πρόκειται για μια εντελώς μοναδική ρύθμιση, στο πλαίσιο του πολυεθνικού προγράμματος F-35.

Κατώτερα τα σαουδαραβικά;

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reuters, που επικαλείται ανώνυμες πηγές, τα F-35 για τη Σαουδική Αραβία «θα είναι λιγότερο προηγμένα από αυτά που χρησιμοποιεί το Ισραήλ». Αυτό έχει οδηγήσει σε μια ευρέως διαδεδομένη υπόθεση ότι τα F-35 της Σαουδικής Αραβίας θα είναι σημαντικά υποβαθμισμένα, σε σχέση με το τυπικό βασικό F-35A που έχει λάβει κάθε άλλος διεθνής πελάτης, κάτι που στην πραγματικότητα είναι απίθανο να συμβεί.

Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, τα σαουδαραβικά F-35 πιθανότατα δεν θα εφοδιαστούν με τον κοινό προηγμένο τακτικό πύραυλο- επόμενης γενιάς (JATM) AIM-260, ο οποίος θα παρασχεθεί αντ’ αυτού στο Ισραήλ. Αυτό εκτιμά ο Ντάγκλας Μπίρκι, εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Αεροδιαστημικών Σπουδών Μίτσελ – που δεν έχει όμως επίσημη θέση στην αμερικανική κυβέρνηση. Όμως, είναι εξαιρετικά απίθανο ο AIM-260 JATM να πουληθεί σύντομα και στο Ισραήλ!

Το δε Reuters παραλείπει μία βασική πτυχή: Οι τροποποιήσεις που έχει εγκαταστήσει το Ισραήλ στο F-35I, καθώς και η μοναδική του ικανότητα να κάνει άλλες αλλαγές στον τύπο στο μέλλον, μπορεί να έχουν επιφέρει ένα αποτέλεσμα, ώστε ακόμα και η πώληση κοινών F-35A στη Σαουδική Αραβία να μην διαβρώνει τελικώς το ποιοτικό-στρατιωτικό του πλεονέκτημα.

Ισραηλινά F-35 εναντίον Σαουδαραβικών

Όμως, εκτός από τις τεχνικές αλλαγές, το Ισραήλ έχει την ικανότητα να λειτουργεί ανεξάρτητα τον στόλο F-35 του, για ένα τουλάχιστον μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να χρειάζεται υποστήριξη από τον κατασκευαστή, ή να είναι συνδεδεμένο με το σύστημα υποστήριξης backend του αεροσκάφους που βασίζεται στο cloud.

Η Σαουδική Αραβία δεν θα έχει αυτή τη δυνατότητα. Ήδη, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξη των εργολάβων για την καθημερινή λειτουργία των υπαρχόντων μαχητικών της. Χωρίς αυτό το είδος βοήθειας και χωρίς το ψηφιακό backend του F-35 – καθώς και μια σταθερή ροή εξαρτημάτων – τα πέμπτης γενιάς μαχητικά της θα σταματούσαν να πετούν πολύ γρήγορα.

Εναλλακτικά, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να παραδώσουν F-35 στη Σαουδική Αραβία που βρίσκονται σε κοινή βασική διαμόρφωση, αλλά η πλήρης συλλογή μελλοντικών χαρακτηριστικών καθυστερεί. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την προσφορά στη Σαουδική Αραβία μιας έκδοσης του F-35A – που περιλαμβάνει την τελευταία διαμόρφωση Technology Refresh 3, ή TR-3 – αλλά παραλείπει την ολοκληρωμένη αναβάθμιση Block 4. Το Block 4 υποστηρίζει ένα ολοκαίνουργιο ραντάρ και μια σειρά από άλλες δυνατότητες, όπως η βελτιωμένη αναγνώριση στόχων, οι προηγμένες δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου και ο εφοδιασμός του με νέα όπλα και πυραύλους.

Οι επιλογές για ένα υποβαθμισμένο F-35A είναι κατά τα άλλα αρκετά περιορισμένες. Μόνο στο Ισραήλ έχει επιτραπεί να έχει μια συγκεκριμένη παραλλαγή του F-35 και μοιάζει απίθανη η υποστήριξη μιας σημαντικής αλλαγής διαμόρφωσης για μόνο 24 αεροσκάφη. Πιο πιθανό μοιάζει να έχουμε μικρές αποκλίσεις, από μία σημαντική υποβάθμιση σε πολλαπλές πτυχές του τυπικού συνόλου των δυνατοτήτων του F-35A.

Μια άλλη επιλογή θα μπορούσε να είναι ο περιορισμός ή το κλείδωμα ορισμένων λειτουργιών μέσω λογισμικού, όπως οι προηγμένες λειτουργίες ραντάρ και ηλεκτρονικού πολέμου. Αυτό δεν βοηθά με τον κίνδυνο φυσικής κατασκοπείας, αλλά θα μπορούσε να υποβαθμίσει τις δυνατότητες του αεροσκάφους σε κάποιο βαθμό, χωρίς να επηρεάζει την διαμόρφωση του υλικού του.

Τα μεταχειρισμένα δεν είναι επιλογή

Τα μεταχειρισμένα αεροσκάφη θα μπορούσαν να είναι μια άλλη επιλογή για τη Σαουδική Αραβία, κάτι που φαίνεται ακόμη λιγότερο πιθανό. Η εγκατάλειψη των υφιστάμενων αεροσκαφών της αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας – σε μια εποχή που αντιμετωπίζει έλλειψη μαχητικών – θα ήταν εξαιρετικά προβληματική. Τα παλαιότερα από τα F-35 δεν αποτελούν στην πραγματικότητα επιλογή: Οι δυνατότητές τους είναι περιορισμένες, η διαθεσιμότητά τους χαμηλή, ενώ υπάρχει ζήτημα και με την διάρκεια ζωής του αεροσκάφους.

Πάντως, ακόμα και με υποβαθμισμένες δυνατότητες, μπορεί να συναντήσει εμπόδια η πώληση F-35 στη Σαουδική Αραβία. Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν στο Reuters ότι θα απαιτηθεί επίσημη ποιοτική αξιολόγηση του ισραηλινού στρατιωτικού πλεονεκτήματος, πριν από την οριστικοποίηση της πώλησης. Οποιαδήποτε πώληση στη Σαουδική Αραβία πρέπει κανονικά να εγκριθεί και από το Κογκρέσο. Με την ισχυρή ισραηλινή υποστήριξη που επικρατεί στην Ουάσιγκτον, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο.

Σε επίπεδο Κογκρέσου, έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με τις πωλήσεις όπλων στη Σαουδική Αραβία, ειδικά μετά τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι το 2018. Εν τω μεταξύ, η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία προφανώς έχει ήδη εκφράσει την αντίθεσή της στην προτεινόμενη συμφωνία για τα σαουδαραβικά F-35. Ένα έγγραφο της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας, που υποβλήθηκε στους Αμερικανούς νομοθέτες – αναφέρθηκε για πρώτη φορά από το ισραηλινό Ynet News και αργότερα επιβεβαιώθηκε από τον στρατό – παρουσίαζε τις θέσεις του Ισραήλ. Το έγγραφο υποστήριζε ότι η αεροπορική υπεροχή του Ισραήλ θα μπορούσε να διαβρωθεί, εάν άλλες χώρες στη Μέση Ανατολή λάβουν F-35.

Δεν υπάρχει αντίρρηση Ισραήλ

Ωστόσο, σύμφωνα με τους Times of Israel, η ισραηλινή θέση δεν είναι πια τόσο απόλυτη: «Εκτιμάται ότι η ισραηλινή κυβέρνηση δεν αντιτίθεται κατ’ αρχήν στην πώληση F-35 στο Ριάντ, ελπίζοντας παράλληλα ότι οι ΗΠΑ θα θέσουν όρο στην Σαουδική Αραβία να  συμμετάσχει στις Συμφωνίες του Αβραάμ», δηλαδή στην ομαλοποίηση των διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει πιέσει τη Σαουδική Αραβία να υπογράψει τις σχετικές συμφωνίες, κάτι που θα αποτελούσε μια σημαντική πρόοδο, μετά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο που το έχουν πράξει.

Με δεδομένη την ειδική σχέση που ήδη έχουν Σαουδική Αραβία και Ισραήλ, μια τέτοια συμφωνία για τα F-35 μοιάζει πιο εφικτή, παρά τις ανησυχίες της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας. Καθισμένος δίπλα στον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο, ο Τραμπ αναφέρθηκε στο ζήτημα της ισραηλινής αντίθεσης για τα F-35: «Ξέρω ότι [το Ισραήλ θα ήθελε] να αποκτήσετε αεροπλάνα μειωμένου διαμετρήματος», είπε ο πρόεδρος. «Δεν νομίζω ότι αυτό σας κάνει πολύ χαρούμενους». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ πρόσθεσε: «Από την άποψή μου, νομίζω ότι και οι δύο βρίσκονται σε ένα επίπεδο όπου θα έπρεπε να είναι στην κορυφή».

Πάντως, ένα άλλο ζήτημα που επηρεάζει την πρόοδο της συμφωνίας, θα μπορούσε να είναι ο τρόπος προστασίας του F-35 και των ευαίσθητων τεχνολογιών του από την κατασκοπεία, ιδιαίτερα την κινεζική. Ήδη η Σαουδική Αραβία είναι ένας σημαντικός πελάτης κινεζικών όπλων και οι δύο χώρες έχουν μια αναπτυσσόμενη σχέση, που καλύπτει επίσης τον ενεργειακό και τον χρηματοπιστωτικό τομέα…