Τουρκία και Ευρωπαϊκή Άμυνα – Τί λένε think tanks των Βρυξελλών

Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει κάνει ένα βήμα για να αυξήσει τον συντονισμό με τις «ομοϊδεάτισσες χώρες» Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδά, Νορβηγία και Ισλανδία απέναντι στην απόμακρη προσέγγιση της αμερικανικής κυβέρνησης υπό τον Τραμπ αναφορικά με την Ευρωπαϊκή Άμυνα, ειδικοί ισχυρίζονται ότι υπό την πίεση του Τραμπ, η ΕΕ αναγκάστηκε να αποδεχθεί το γεγονός ότι η Τουρκία, την οποία αγνοούσε επί μακρόν, είναι σημαντική για την Ευρωπαϊκή Άμυνα αναφέρει το τουρκικό μέσο.

Όπως επισημαίνει, ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ (η Ελλάδα και η ‘Ε/Κ Διοίκηση της Νότιας Κύπρου’, όπως αποκαλούν οι Τούρκοι την Κυπριακή Δημοκρατία) έχουν αντιταχθεί στη συμμετοχή της Τουρκίας σε αμυντικές πρωτοβουλίες της ΕΕ, αλλά αυτό δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η Τουρκία να συμμετάσχει σε έναν πιθανό συνασπισμό για την Ουκρανία, επισημαίνει.

Αμέσως μετά την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών στις Βρυξέλλες στις 6 Μαρτίου, η ΕΕ πραγματοποίησε διαδικτυακή συνάντηση με ορισμένους ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου Ερντογάν, για να συζητήσουν την υποστήριξη προς την Ουκρανία και την ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Μετά από αυτή τη συνάντηση, την οποία η ΕΕ περιέγραψε ως “Πρωτοβουλία ομοϊδεατών χωρών”, η ΕΕ δήλωσε την πρόθεσή της να αυξήσει την αμυντική συνεργασία με την Τουρκία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά, τη Νορβηγία και την Ισλανδία. Μεταξύ αυτών και χώρες που δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά έχουν συμμαχικές σχέσεις με αυτό.

Στη δήλωσή του σχετικά με τη συνάντηση, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Antonio Costa, ανακοίνωσε ότι η συνεργασία με τους ομοϊδεάτες εταίρους έχει μεγάλη σημασία και ότι ο συντονισμός αυτός θα συνεχιστεί. «Πιστεύουμε ότι είναι προς το κοινό μας συμφέρον να σχεδιαστούν όλα τα βήματα που αφορούν την ασφάλεια της Ευρώπης από κοινού με την Τουρκία», δήλωσε επίσης ο Ερντογάν.

Ο ανταποκριτής του Αnadolu μίλησε με αναλυτές που εδρεύουν στις Βρυξέλλες για τη διαδικασία που οδήγησε σε αυτή τη συνάντηση, τι σημαίνει η πρωτοβουλία και τι επιφυλάσσει το μέλλον. Να σημειωθεί πως το ζήτημα της συμμετοχής της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα προκαλεί πολιτικές αντιδράσεις στην Ελλάδα, όπως φάνηκε από την χτεσινή δήλωση του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, την ανακοίνωση του τομεάρχη Άμυνας της αξιωματικής αντιπολίτευσης και άλλων κομμάτων.

«Πρόκειται για καινοτομία»

Ο Giuseppe Spatafora, ανώτερος εμπειρογνώμονας στο Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας της ΕΕ (EUISS), μια δεξαμενή σκέψης της ΕΕ, δήλωσε: «Η συνάντηση αυτή είναι το αποτέλεσμα του σεισμού που προκάλεσε η αλλαγή της στάσης των ΗΠΑ σχετικά με την Ουκρανία και την ευρωπαϊκή άμυνα. Τώρα κανένας σύμμαχος δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι η Ουάσιγκτον δεν θα τους κάνει ό,τι έκανε στην Ουκρανία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο όλες οι ευρωπαϊκές χώρες συναντώνται με διαφορετικές μορφές και αναπτύσσουν επιλογές».

Ο Spatafora δήλωσε ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο Λονδίνο στις 2 Μαρτίου σε μια μορφή «συνασπισμού», με τη συμμετοχή του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Hakan Fidan, για να συντονίσουν νέα βοήθεια προς την Ουκρανία που θα αντικαταστήσει τη στήριξη των ΗΠΑ.

Επισημαίνοντας ότι η συνάντηση της ΕΕ και των ομοϊδεατών χωρών που πραγματοποιήθηκε στις 7 Μαρτίου (αμέσως μετά τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ) ήταν μια προέκταση αυτής, ο Spatafora δήλωσε: «Πολλές σημαντικές ευρωπαϊκές χώρες που συμβάλλουν στην άμυνα, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, αποφάσισαν να τις ενημερώσουν επειδή είναι εκτός ΕΕ. Όλα αυτά αποτελούν μέρος μιας προσπάθειας να δοθεί μια συντονισμένη απάντηση και ένα μήνυμα ενότητας κατά της Μόσχας και της Ουάσιγκτον».

Ο Spatafora δήλωσε τα εξής σχετικά με τη νέα πρωτοβουλία: «Από πολλές απόψεις πρόκειται για μια καινοτομία, διότι το σχήμα των ομοϊδεατών εταίρων χρησιμοποιούνταν πάντα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, όχι στο πλαίσιο της ΕΕ. Η άμεση ανταλλαγή απόψεων μεταξύ της ηγεσίας της ΕΕ και της τουρκικής ηγεσίας είναι αξιοσημείωτη, δεδομένων των σημερινών διαφωνιών σε επίπεδο κρατών μελών».

Ο Spatafora επεσήμανε ότι η ΕΕ δεν έχει δικό της αμυντικό σχεδιασμό και ότι όλος ο σχεδιασμός γίνεται στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, όπου εκπροσωπείται και η Τουρκία, και ότι πρόσφατα η ΕΕ άρχισε να εργάζεται για την ενίσχυση της αμυντικής της βιομηχανίας και την ανάπτυξη συλλογικών δυνατοτήτων και ότι η συνάντηση των ομοϊδεατών χωρών είναι μια προσπάθεια να δείξει ότι πολλές από αυτές τις προσπάθειες θα συμπεριληφθούν στη δομή που περιλαμβάνει τις 5 εν λόγω χώρες του ΝΑΤΟ.

Η πρόβλεψη του Spatafora

Ο Spatafora μοιράστηκε την πρόβλεψή του για τη μελλοντική διαδικασία ως εξής: «Ελπίζω ότι όλες οι ευρωπαϊκές χώρες και ο Καναδάς θα συνεχίσουν να αναπτύσσουν σχέδια για να αντικαταστήσουν γρήγορα την υποστήριξη των ΗΠΑ στην Ουκρανία, να σχεδιάσουν μια δύναμη για την προστασία της Ουκρανίας σε περίπτωση συμφωνίας με τη Ρωσία. Ταυτόχρονα, οι Ευρωπαίοι πρέπει να σκεφτούν πού εξαρτώνται από τις ΗΠΑ, πού μπορούν να αλλάξουν και πόσο γρήγορα μπορούν να αλλάξουν. Μπορεί να υπάρξει αναθεώρηση των σχεδίων και των απαιτήσεων δυνάμεων του ΝΑΤΟ στο μέλλον, ίσως αναγκαστικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες».

Όσον αφορά τον ρόλο της Τουρκίας στην άμυνα της Ευρώπης, ο Spatafora δήλωσε «Ο ρόλος της Τουρκίας μπορεί να είναι πολύπλευρος, είναι ο μεγαλύτερος στρατός ξηράς στην Ευρώπη, ο ρόλος της στην ευρωπαϊκή άμυνα είναι σημαντικός. Ταυτόχρονα, εάν η ΕΕ μειώσει τη δέσμευση των ΗΠΑ, θα γίνει ένας όλο και πιο σημαντικός παράγοντας στην άμυνα της ηπείρου. Έτσι, υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία για τις Βρυξέλλες και την Άγκυρα να ενισχύσουν τη σχέση τους για χάρη της ευρωπαϊκής ασφάλειας.

Μπορεί να χρειαστεί να γίνουν συμβιβασμοί και από τις δύο πλευρές. Για παράδειγμα, ένα σημαντικό βήμα θα ήταν να μοιραστούν με την ΕΕ οι διαβαθμισμένες πληροφορίες του ΝΑΤΟ σχετικά με στόχους και δυνάμεις δυνατοτήτων. Αυτό θα απαιτούσε το πράσινο φως της Τουρκίας. Ίσως οι τεταμένοι καιροί που ζούμε να το επιτρέψουν αυτό».

Τί λέει ο ο Samuel Doveri Vesterbye

«Αυτό είναι ένα επίκαιρο βήμα για την Τουρκία να συνεργαστεί με άλλους Ευρωπαίους εταίρους του ΝΑΤΟ», δήλωσε ο Samuel Doveri Vesterbye, διευθυντής της δεξαμενής σκέψης European Neighborhood Council. «Η Τουρκία είναι καλά ενσωματωμένη στο αμυντικό σύστημα του ΝΑΤΟ και στο εμπορικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρώπης», δήλωσε ο Vesterbye, σημειώνοντας ότι ένα τέτοιο βήμα είναι απαραίτητο σε μια εποχή που οι ισορροπίες της παγκόσμιας πολιτικής μετατοπίζονται και η κυβέρνηση Τραμπ ασκεί πιέσεις στους Ευρωπαίους συμμάχους, προσθέτοντας «ως εκ τούτου, ποτέ δεν είναι αργά για ένα τέτοιο βήμα».

Ο Vesterbye επεσήμανε ότι οι οικονομίες της ΕΕ και της Τουρκίας εξαρτώνται η μία από την άλλη, ιδίως όσον αφορά τις αλυσίδες εφοδιασμού, και ότι ο όγκος του εμπορίου μεταξύ των δύο πλευρών υπερβαίνει το 40%.

Αναφερόμενος στα πιθανά συγκεκριμένα βήματα που πρέπει να ληφθούν μετά την πρωτοβουλία, ο Vesterbye δήλωσε: «Την πρωτοβουλία αυτή θα πρέπει να ακολουθήσει ο συντονισμός στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας και η συνεργασία Ευρώπης-ΝΑΤΟ. Είναι σημαντικό οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας να λάβουν υπόψη την Τελωνειακή Ένωση και η Άγκυρα και οι Βρυξέλλες να επικεντρωθούν στη μείωση των υφιστάμενων διαχωρισμών».

Η Amanda Paul για την Τουρκία

Η Amanda Paul, ειδικός σε θέματα Τουρκίας στη δεξαμενή σκέψης European Policy Center (EPC) με έδρα τις Βρυξέλλες, επεσήμανε ότι η Τουρκία έχει αποκλειστεί εδώ και χρόνια από τη Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία (PESCO) της ΕΕ και δήλωσε: «Αυτό είναι ένα στρατηγικό λάθος, διότι η συμμετοχή της Τουρκίας θα αυξήσει την ασφάλεια της Ευρώπης. Η ΕΕ θα πρέπει να έχει μια πιο περιεκτική προσέγγιση στην αμυντική συνεργασία».

Αναφέροντας ότι υπό την πίεση του Tραμπ, η ΕΕ αναγκάστηκε να αποδεχθεί το γεγονός ότι η Τουρκία, την οποία αγνοούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι σημαντική για την άμυνα της Ευρώπης, η Paul δήλωσε ότι ορισμένα κράτη μέλη εντός της ΕΕ (η Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία) έχουν αντιρρήσεις για την ένταξη της Τουρκίας στις αμυντικές πρωτοβουλίες της ΕΕ, αλλά αυτό δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η Τουρκία να συμμετάσχει σε έναν πιθανό συνασπισμό για την Ουκρανία.