Ο καυτός Δεκέμβριος της γαλλικής μεσαίας τάξης

Γράφει ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου –

Πόσο μικρή είναι στις μέρες μας η απόσταση ανάμεσα στη δόξα και στην πτώση! Στις 11 Νοεμβρίου, ο Εμανουέλ Μακρόν εκφώνησε βαρύγδουπη ομιλία για τα 100 χρόνια από το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Αψίδα του Θριάμβου, ενώπιον των Τραμπ, Πούτιν, Μέρκελ, Μέι και άλλων ηγετών. Την περασμένη Κυριακή, επιθεωρούσε στο ίδιο σημείο τους βανδαλισμούς ύστερα από τις χειρότερες ταραχές που γνώρισε το Παρίσι εδώ και πενήντα χρόνια. Το γκράφιτι έγραφε: «Μακρόν παραιτήσου».

Αρκετοί έσπευσαν να κηρύξουν τη Γαλλία σε προεπαναστατική κατάσταση, παρομοιάζοντας τα «Κίτρινα Γιλέκα» με τον Μάη του ’68. Ωστόσο, οι ομοιότητες ωχριούν μπροστά στις διαφορές. Το ’68 είχαμε να κάνουμε με μια εξέγερση φοιτητών και εργατών, κατά κύριο λόγο στο Παρίσι, με αριστερό ιδεολογικό πρόσημο και ενεργό ρόλο πολιτικών οργανώσεων.

Πενήντα χρόνια αργότερα, ξεσηκώνεται η «βαθιά Γαλλία» των μεσαίων στρωμάτων της υπαίθρου και των περιαστικών περιοχών, που καίγονται από την τιμή της βενζίνης και τη συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμης. Τα «Κίτρινα Γιλέκα» είναι άνθρωποι κατά κανόνα χωρίς παρελθόν κοινωνικής στράτευσης, με συμπάθειες από το ένα άκρο του πολιτικού φάσματος μέχρι το άλλο.

Ο Μάης του ’68 σημαδεύτηκε από τεράστια συλλαλητήρια και απεργίες. Το περασμένο Σάββατο κινητοποιήθηκαν περίπου 150.000 άνθρωποι σε όλη τη χώρα, ενώ στο Παρίσι δεν ξεπερνούσαν τις 10.000. Ωστόσο, αυτό το σχετικά περιορισμένο κίνημα είχε τεράστια πολιτική «μόχλευση», αφού εξασφαλίζει σταθερά την υποστήριξη του 75% των Γάλλων, ενώ η δημοτικότητα του Μακρόν έπεσε στο 21%.

Τεράστια «μόχλευση»

Αυτός ήταν ο βασικός λόγος που ανάγκασε την κυβέρνηση να υποχωρήσει, αρχικά αναστέλλοντας και τελικά ακυρώνοντας τις αυξήσεις σε καύσιμα και ενέργεια. Ηταν μια σοβαρή πολιτική ήττα για τον Μακρόν, ο οποίος μέχρι πρότινος διεμήνυε, τόσο στο εσωτερικό όσο και στους Ευρωπαίους εταίρους του, ότι θα εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που θεωρεί αναγκαίες, ανεξάρτητα από την πίεση του δρόμου. Τώρα πλέον, φιγουράρει ως άλλος ένας «φυσιολογικός» Γάλλος πρόεδρος.

Το χειρότερο είναι ότι έδειξε πολύ φτωχά πολιτικά αντανακλαστικά. Αρχικά υποτίμησε τη δυναμική τού κινήματος. Οταν τα πράγματα άρχισαν να βγαίνουν εκτός ελέγχου, έδωσε εντολή στον πρωθυπουργό Εντουάρ Φιλίπ να κάνει ένα βήμα πίσω, ύστερα άλλο ένα, ενώ η κοινωνική αναταραχή είχε προχωρήσει έτη φωτός. Από αυτή την εβδομάδα άρχισαν να μπαίνουν στον χορό συνδικάτα, αγρότες και –κάτι που αποτελεί εφιάλτη για κάθε κυβέρνηση– μαθητές και φοιτητές.

Στα 42 αιτήματα που διαβίβασαν στην Εθνοσυνέλευση περιλαμβάνονται αυξήσεις στον κατώτατο μισθό, εθνικοποίηση επιχειρήσεων, απλή αναλογική, άμεση δημοκρατία και πάει λέγοντας. Αυτό το Σαββατοκύριακο θα φανεί αν το κίνημα βαίνει προς εκτόνωση ή αν η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο. Η κυβέρνηση φοβόταν επεισόδια ανάλογα με εκείνα του προηγούμενου Σαββατοκύριακου και είχε κινητοποιήσει μεγάλο όγκο αστυνομικών για να αποτρέψει τα χειρότερα. Σε κάθε περίπτωση, η δύσκολη δοκιμασία αποτελεί σημείο καμπής για την προεδρία Μακρόν. Οι υποχωρήσεις του άνοιξαν την όρεξη και σε άλλες κοινωνικές ομάδες, ενώ δεν είναι σαφές με ποιο τρόπο θα καλύψει την τρύπα στα δημόσια οικονομικά.

Η πλειονότητα των Γάλλων, αλλά και ακραιφνώς φιλελεύθερα έντυπα εκτός Γαλλίας, όπως οι Financial Times, τον βλέπουν πλέον ως «πρόεδρο των πλουσίων», αποσπασμένο από τον σφυγμό των λαϊκών στρωμάτων και χαρακτηρίζουν «προπατορικό του αμάρτημα» τη συρρίκνωση του φόρου επί της περιουσίας (ISF), ζητώντας αλλαγή πορείας.