Συμφραζόμενα της επίσκεψης Τσίπρα στην Τουρκία

Στην επίσκεψη που από σήμερα πραγματοποιεί ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στην Τουρκία το “μήνυμα” είναι η διατήρηση του ίδιου του “καναλιού επικοινωνίας”. Με άλλα λόγια, το κρίσιμο δεν είναι τόσο να καταγράψουν συγκλίσεις οι δύο πλευρές, όσο το να εξασφαλίσουν τη δυνατότητα ειλικρινούς διατύπωσης των θέσεών τους, χωρίς “θορύβους” και “παρεμβολές” τρίτων.

Η συγκυρία το καθιστά αυτό αναγκαίο, καθώς διάχυτη είναι η φοβία στους ηγετικούς κύκλους της Άγκυρας ότι η Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον αμερικανικό παράγοντα για την δημιουργία προβλημάτων που θα πιέσουν την Τουρκία από δυσμών. Το να θεωρήσουμε αυτές τις πεποιθήσεις παρανοειδείς σημαίνει ότι δεν έχουμε αντιληφθεί το βάθος και την πολυπλοκότητα των τουρκοαμερικανικών τριβών σε ό,τι αφορά τα τεκταινόμενα στα νοτιοανατολικά σύνορα της γείτονος.

Εξ ού και ο ένοικος του Μαξίμου αναλαμβάνει το ρίσκο αυτής της επίσκεψης σε ασαφείς συνθήκες, προκειμένου η απευθείας επικοινωνία να διασκεδάσει τις υποψίες “κρυφής ατζέντας”. Από εκεί και πέρα, σε όσα ζητήματα (ιδίως “χαμηλής πολιτικής”, όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, ο τουρισμός κτλ.) καταστεί δυνατό να σημειωθεί πρόοδος , αυτή θα είναι ευπρόσδεκτη.

Ξεχωριστή σημασία έχει η επαναβεβαίωση της συνεργασίας στο μεταναστευτικό και προσφυγικό πρόβλημα, στο πλαίσιο της ευρωτουρκικής συμφωνίας του Μαρτίου 2016, καθώς το τελευταίο διάστημα έχει παρατηρηθεί αύξηση των εισροών στον Έβρο. Η παρουσία στην πρωθυπουργική συνοδεία της καθ’ ύλην αρμόδιας αντιστρατήγου Τσιριγώτη της ΕΛΑΣ είναι χαρακτηριστική.

Οι Τούρκοι σχολιαστές αντιδρούν, θετικά αλλά τοποθετούν χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών. Λ.χ. ο Σερκάν Ντεμίρτας της Hurriyet Daily News εκτιμά ότι στο πρακτικό πεδίο το περισσότερο που μπορεί να αναμένει κανείς είναι η ανακοίνωση της επανάληψης των γύρων διερευνητικών διαπραγματεύσεων για το Αιγαίο, που έχουν να πραγματοποιηθούν από το 2016.

Το timing της επίσκεψης

Δεν διαφεύγει όμως στην Άγκυρα το timing της επίσκεψης Τσίπρα, στον απόηχο των εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων της Ελλάδας. Όπως η επίσκεψη στη Μόσχα αποτέλεσε προσπάθεια επανεκκίνησης των ελληνορωσικών σχέσεων μετά την αποπομπή Κοτζιά, έτσι και η συνάντηση με τον Ταγίπ Ερντογάν αποτελεί και μια απόπειρα του πρωθυπουργού να “εξαργυρώσει” εκτός συνόρων την έξοδο του Πάνου Καμμένου από την κυβέρνηση, καθώς ο πρώην υπουργός Άμυνας χαρακτηριζόταν από την Άγκυρα ως αυτουργός “προκλήσεων”.

Οι Τούρκοι ιθύνοντες σημειώνουν με ενδιαφέρον το ότι ο Αλέξης Τσίπρας κατόρθωσε να περάσει την Συμφωνία των Πρεσπών και να επιβιώσει πολιτικά. Ενδεχομένως αυτό να ενισχύει την διάθεσή τους να διαπραγματευτούν, όμως από την άλλη πλευρά το γεγονός ότι η Ελλάδα διανύει εκλογική χρονιά, δεν ενθαρρύνει μεγάλες δεσμεύσεις.

Η αναβάθμιση του ταξιδιού του Αλέξη Τσίπρα από επίσκεψη εργασίας σε επίσημη επίσκεψη και η μεταφορά της συνάντησης με τον Ταγίπ Ερντογάν από την Κωνσταντινούπολη στην Άγκυρα πρόσθεσε στο πρόγραμμα και μία δεύτερη ημέρα, η οποία θα αφιερωθεί σε κινήσεις υψηλού συμβολισμού.

Επαναλειτουργία της Χάλκης

Η προβλεπόμενη σε τέτοιες περιστάσεις συνάντηση του Πρωθυπουργού με τον Οικουμενικό Πατριάρχη δεν θα πραγματοποιηθεί στο Φανάρι, αλλά στην Ι. Μονή της Αγ. Τριάδας στη νήσο Χάλκη, η οποία θα πανηγυρίζει την Τετάρτη λόγω της μνήμης του ιδρυτή της, ιερού Φωτίου. Θα είναι η πρώτη φορά που Έλληνας πρωθυπουργός θα μεταβαίνει στον χώρο της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, μετά την αντίστοιχη επίσκεψη που πραγματοποίησε, ως ιδιώτης πλέον, ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1933.

Προηγουμένως, ο πρωθυπουργός, και αποτελεί και αυτό μία πρωτιά, θα έχει επισκεφθεί στην Πόλη την Αγία Σοφία (οι προκάτοχοί του είχαν αποφύγει παρόμοια κίνηση, πιθανότατα για να μην φέρουν σε λεπτή θέση τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος όμως εν προκειμένω δεν θα βρίσκεται στην έδρα του), ενώ το απόγευμα της Τετάρτης θα συναντηθεί με εκπροσώπους της ομογένειας στο Σισμανόγλειο Μέγαρο στο Πέραν, όπου στεγάζεται το ελληνικό προξενείο.

Σε μία συγκυρία κατά την οποία η μεν κυβέρνηση της Τουρκία εμφανίζει ως αενάως επικείμενη την επαναλειτουργία της κλειστής από το 1971 Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, οι δε ισλαμιστικοί κύκλοι πιέζουν για εκ νέου μετατροπή του μνημείου της Αγίας Σοφίας σε τέμενος, οι κινήσεις αυτές έχουν ισχυρό συμβολισμό.