Αμερικανική στροφή στη Μέση Ανατολή – Οι μυστικές επαφές

Η παρουσίαση του δόγματος της εξωτερικής πολιτικής του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν από το υπουργείο Εξωτερικών, συμπεριλάμβανε αποφάσεις για τον εμφύλιο της Υεμένης, ενώ για το Ιράν υπήρξε μόνο μία αναφορά σχετικά με την ασφάλεια της Σαουδικής Αραβίας. Αν και ο Μπάιντεν απογοήτευσε όσους ανέμεναν να ακούσουν και επίσημα πλέον, το πως θα κινηθεί με το Ιράν, οι ερμηνείες για την επιλογή του αυτή, αποκάλυψαν κάποιες από τις προθέσεις του.

Η σιωπή του Μπάιντεν για την Τεχεράνη έχει να κάνει, σύμφωνα με το CNN, με το ότι η κυβέρνησή του έχει ξεκινήσει παρασκηνιακές επαφές με το Ιράν, που αντικατοπτρίζουν τον επείγοντα χαρακτήρα, που κυβερνητικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι απαιτείται με στόχο την αντιμετώπιση: του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, της περιφερειακής δραστηριότητας της Τεχεράνης και το πως οι ΗΠΑ θα επιστρέψουν στη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν.

Ταυτόχρονα, ο νέος απεσταλμένος του Αμερικανού προέδρου για το Ιράν Ρόμπερτ Μάλει, σχηματίζει μια ομάδα συνεργατών με διαφορετικές απόψεις για την προσέγγιση με την Τεχεράνη, που αναμένεται να περιλαμβάνει μέχρι και γερουσιαστές. Ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν ο οποίος έχει κάνει επαφές με το Ιράν, έχει μιλήσει με τους ευρωπαίους συμμάχους για το συγκεκριμένο ζήτημα, ενώ το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας συγκάλεσε συνεδρίαση για να συζητήσει για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και για τα επόμενα βήματα που θα γίνουν.

Ο Μπάιντεν φαίνεται σύμφωνα με Αμερικανούς αναλυτές να διαθέτει τρεις επιλογές για την προσέγγιση με το Ιράν. Η πρώτη, αφορά τη δημιουργία εμπιστοσύνης στη λογική μιας «win-win» της συμφωνίας, ώστε να πείσει τους Ιρανούς αξιωματούχους ότι η νέα κυβέρνηση της Ουάσινγκτον είναι αξιόπιστη, με στόχο να εμπλακούν σε διαπραγματεύσεις.

Η δεύτερη είναι να υποστηρίξει το αίτημα δανείου του Ιράν για χρηματοδότηση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Το αίτημα του Ιράν έχει, όμως ξεχαστεί, παρά την εκτίμηση του ΔΝΤ, ότι πληροί τις προϋποθέσεις για οικονομική στήριξη. Το Ιράν έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμο να εκταμιευθούν αυτά τα κεφάλαια στους λογαριασμούς του εκτός της χώρας, για να χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή εισαγωγών που δεν υπόκεινται σε κυρώσεις.

Ιράν και ΗΠΑ

Μια τρίτη επιλογή, θεωρείται η διευκόλυνση της πρόσβασης του Ιράν στα υφιστάμενα συναλλαγματικά αποθεματικά του. Μέχρι στιγμής το Ιράν έχει πρόσβαση στο 10% των αποθεματικών του, μια κατάσταση που ασκεί έντονη πίεση στο ιρανικό νόμισμα και έχει προκαλέσει υψηλά επίπεδα πληθωρισμού, που έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην κοινωνία.

Ο Μπάιντεν έχει δηλώσει ότι οι ΗΠΑ θα επανενταχθούν στην πυρηνική συμφωνία για τα πυρηνικά, μόλις το Ιράν συμμορφωθεί πλήρως με τις αρχές που αυτή ορίζει. Η Τεχεράνη απάντησε ότι επειδή οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν τη συμφωνία, η Ουάσινγκτον θα πρέπει να κάνει την πρώτη κίνηση, αφαιρώντας τις σκληρές κυρώσεις που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ στο Ιράν.

Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ παρότρυνε, μάλιστα τον Τζο Μπάιντεν να επισπεύσει την επιστροφή των ΗΠΑ, στη συμφωνία για τα πυρηνικά. Επισήμανε ότι έχει ψηφιστεί νομοθεσία από το Κοινοβούλιο που ωθεί την κυβέρνηση της Τεχεράνης να σκληρύνει τη στάση της, αν οι αμερικανικές κυρώσεις δεν έχουν χαλαρώσει μέχρι την 21η Φεβρουαρίου. Ο Ζαρίφ αναφέρθηκε επίσης, στις εκλογές που θα διεξαχθούν τον Ιούνιο στο Ιράν. Επισημαίνεται, ότι αν εκλεγεί ένας σκληροπυρηνικός πρόεδρος, η συμφωνία για τα πυρηνικά, ενδέχεται να τεθεί σε κίνδυνο.

Υεμένη και αντάρτες Χούθι

Ο Μπάιντεν αν και απέφυγε αναφορές στο Ιράν, στην ομιλία του αναφέρθηκε και στον εμφύλιο της Υεμένης, όπου οι σιίτες αντάρτες Χούθι υποστηρίζονται από την Τεχεράνη. Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε, ότι θα εντείνουμε τις διπλωματικές μας προσπάθειες για να βάλουμε τέλος στον πόλεμο. Επισήμανε, ότι οι ΗΠΑ σταματούν να παρέχουν υποστήριξη στις στρατιωτικές επιχειρήσεις εδάφους και διακόπτουν τις πωλήσεις όπλων στη Σαουδική Αραβία που ηγείται στρατιωτικού συνασπισμού, που πολεμά τους Χούθι.

Όμως, ο Μπάιντεν τόνισε θα ότι εξακολουθήσουν να βοηθούν τη Σαουδική Αραβία να υπερασπιστεί την εθνική της κυριαρχία και τα εδάφη της. Ωστόσο, δεν έχει αποσαφηνιστεί από τη νέα αμερικανική κυβέρνηση ποια θα είναι τα πυρομαχικά και τα όπλα που θα δεν θα παρέχονται στη Σαουδική Αραβία.

Η αμερικανική υποστήριξη προς τη Σαουδική Αραβία και τους συμμάχους της, επί προεδρίας Τραμπ εξόργισε ακόμη και πολλούς πολίτες της Υεμένης, οποίοι αντιτάχθηκαν στους Χούθι, καθώς οι αεροπορικές επιδρομές εναντίον των ανταρτών έχουν προκαλέσει το θάνατο σε χιλιάδες αμάχους. Ωστόσο, η απόφαση του Μπάιντεν δεν αναμένεται να οδηγήσει σε ένα τερματισμό του εμφυλίου πολέμου, τον οποίο τα Ηνωμένα Έθνη έχουν χαρακτηρίσει ως τη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο.

Η απόφαση του Μπάιντεν ερμηνεύεται και ως χειρονομία καλής θέλησης προς το Ιράν. Επιπλέον, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών γνωστοποίησε την πρόθεσή του να αφαιρέσει το κίνημα των ανταρτών Χούθι από τον κατάλογο των τρομοκρατικών οργανώσεων της Ουάσιγκτον. Το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών, εξέδωσε ανακοίνωση επισημαίνοντας ότι η απόφαση των ΗΠΑ για τερματισμό της υποστήριξης στον υπό τη Σαουδική Αραβία στρατιωτικό συνασπισμό στην Υεμένη «αν δεν είναι πολιτικός ελιγμός μπορεί να διορθώσει λάθη του παρελθόντος, αλλά δεν είναι λύση στον πόλεμο που πλήττει τη χώρα».

Ισραήλ και Παλαιστίνη

Η ομιλία Μπάιντεν που δεν περιλάμβανε αναφορές στην ιρανική απειλή καθώς και στις Συμφωνίες του Αβραάμ (τις συμφωνίες ειρήνης του Ισραήλ με Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Μπαχρέιν), φαίνεται να προβλημάτισαν το Ισραήλ, σύμφωνα με ισραηλινά δημοσιεύματα.

Στο πλαίσιο αυτό, αναλυτές επικρίνουν τον Μπάιντεν, ότι κάνει λάθος να μην έχει επικοινωνήσει ακόμη σε προσωπικό επίπεδο με Ισραηλινούς και Άραβες ηγέτες για να τους διαβεβαιώσει, ότι έχουν την υποστήριξή του, σε ενδεχόμενη ιρανική απειλή. Άλλοι,  επισημαίνουν, ότι προς το παρόν, οποιαδήποτε ισραηλινό-παλαιστινιακή πρωτοβουλία δεν πρόκειται να είναι σε επίπεδο προέδρου ή υπουργού. Σχετικά με το Παλαιστινιακό, η νέα αμερικανική κυβέρνηση αποκαθιστά τις διπλωματικές σχέσεις με την Παλαιστινιακή Αρχή και ανακοίνωσε ότι ανοίγει πάλι το γραφείο της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) στην Ουάσινγκτον.

Ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς έχει χαιρετήσει τις κινήσεις του Μπάιντεν, αλλά παραμένει επιφυλακτικός. Η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν έχει δείξει ότι θα αλλάξει ορισμένες αποφάσεις που έλαβε ο Τραμπ. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών έχει επιδοκιμάσει την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και έχει καλέσει για διεύρυνση των Συμφωνιών του Αβραάμ.