Από την «φτωχή» Σόφια στο «αμφίβολο» Βουκουρέστι

Πριν έναν χρόνο, όταν η Βουλγαρία αναλάμβανε την προεδρία της ΕΕ, όλοι στην Ευρώπη μιλούσαν για μια «φτωχή» προεδρία. Στην σημερινή ανάληψη της ευρωπαϊκής προεδρίας από το Βουκουρέστι προστέθηκε όμως και το επίθετο «αμφίβολη».

Η Ρουμανία αναλαμβάνει για πρώτη φορά την προεδρία της ΕΕ από τότε που έγινε μέλος της Ένωσης, το 2007, μαζί με τη γειτονική της Βουλγαρία. Και οι δύο χώρες εξακολουθούν ωστόσο να παρακολουθούνται στενά από τις Βρυξέλλες, κυρίως λόγω της ανεπαρκούς λειτουργίας του κράτους δικαίου, αλλά και λόγο της εκτεταμένης διαφθοράς.

Σε αυτό το παρθενικό του εγχείρημα το Βουκουρέστι καλείται να πέσει κατ’ ευθείαν στα βαθιά, καθώς θα έχει να αντιμετωπίσει την πρωτοφανή πρόκληση της βρετανικής αποχώρησης. Ένα ζήτημα που είναι σε εξέλιξη και έχει προκαλέσει αρκετές αναταράξεις στις δύο πλευρές, αλλά και πολλές έκτακτες Συνόδους.

Τα καρφιά του Γιούνκερ

Στις Βρυξέλλες, όπως και σε πολλά άλλα ευρωπαϊκά κέντρα, οι περισσότεροι αξιωματούχοι βλέπουν με σκεπτικισμό, αλλά και με αρκετή δόση δυσφορίας την ανάληψη της ηγεσίας της ΕΕ, για το επόμενο εξάμηνο, από την Ρουμανία.

Αυτήν την δυσαρέσκεια την εξέφρασε, με τον πλέον επίσημο τρόπο, ο ίδιος ο Γιούνκερ, ο οποίος σε συνέντευξή του στην γερμανική εφημερίδα «Die Welt», υποστήριξε ότι το Βουκουρέστι «δεν έχει αντιληφθεί σε όλο το φάσμα, τι σημαίνει να προεδρεύει στην ΕΕ». Αν και ανέφερε ότι η Ρουμανία είναι από τεχνικής πλευράς καλά προετοιμασμένη, σημείωσε ότι «για μια συνετή δράση χρειάζεται ετοιμότητα να ακούει κανείς προσεκτικά τους άλλους και να έχει την σταθερή διάθεση να μην θέτει ως προτεραιότητα τις δικές του υποθέσεις».

Ο  Γιούνκερ αναφερόταν στην γνωστή διαμάχη ανάμεσα στην κυβέρνηση της πρωθυπουργού Βιορίτσα Ντατσίλα με τον φιλοευρωπαίο πρόεδρο Κλάους Γιοχάνις. Το σχόλιό του πάντως, ότι η Ρουμανία «δεν μπορεί να εμφανίζεται στην Ευρώπη ως μια συμπαγής ενότητα», προκάλεσε αντιδράσεις στο Βουκουρέστι.

Ρουμανική αντεπίθεση

Η ρουμανική κυβέρνηση απάντησε άμεσα με μια κοινή ανακοίνωση του υπουργού Εξωτερικών Τέοντορ Μαλεσκάνου και του υπουργού για Ευρωπαϊκά Θέματα Τζορτζ Τσιάμπα. Οι δύο Ρουμάνοι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι «το Βουκουρέστι είναι πρόθυμο να συνεργαστεί με όλους τους θεσμούς, χωρίς να μεταφέρει προς τα έξω τις διαφορές απόψεων στην εσωτερική πολιτική της χώρας».

Πρόσθεσαν μάλιστα ότι η ρουμανική κυβέρνηση γνωρίζει πολύ καλά τον ρόλο της «ως ουδέτερου διαμεσολαβητή», ενώ σημείωσαν ότι «η προεδρία στην Ε.Ε δεν θα πρέπει να πολιτικοποιείται». Αντιδράσεις υπήρξαν και από αρκετούς Ρουμάνους πολιτικούς και ευρωβουλευτές, οι οποίοι κατηγόρησαν κάποιους αξιωματούχους της ΕΕ ότι εξακολουθούν να θεωρούν την Ρουμανία «έθνος δεύτερης κατηγορίας».

Ανάλογες δηλώσεις με τον Γιούνκερ είχε κάνει πάντως, τον περασμένο μήνα, και ο φιλοευρωπαίος πρόεδρος της Ρουμανίας, Κλάους Γιοχάνις, λέγοντας και ο ίδιος ότι η χώρα του δεν είναι έτοιμη να αναλάβει την προεδρία της ΕΕ. Ο Γιοχάνις αναφερόταν στην ρήξη με τον επικεφαλής του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, Λίβιου Ντραγκνέα, ο οποίος, αν και είναι ο ισχυρότερος πολιτικός της χώρας, δεν μπορεί να γίνει πρωθυπουργός, αφού έχει καταδικαστεί για εκλογική νοθεία. Στο πλαίσιο αυτό, η πρωθυπουργός Βιόριτσα Ντάντσιλα θεωρείται υποχείριο του Ντραγκνέα, που εφαρμόζει την δική του πολιτική και συγκρούεται με τον πρόεδρο.

Η «αμφίρροπη» Βιέννη

Αρκετοί αναλυτές θεωρούν ωστόσο, ότι οι διαφωνίες ανάμεσα στη κυβέρνηση και τον πρόεδρο της Ρουμανίας δεν θα επηρεάσουν την άσκηση της ευρωπαϊκής προεδρίας από την χώρα. Αναφέρουν μάλιστα ότι οι εντάσεις με τις Βρυξέλλες ευνοούν τους επικριτές της ΕΕ και φέρνουν ως παράδειγμα την Ουγγαρία και την Πολωνία.

Προβληματισμός υπήρξε όμως και κατά το προηγούμενο εξάμηνο, όταν την προεδρία της ΕΕ είχε η Αυστρία. Οι ενστάσεις αφορούσαν κυρίως την στάση που θα κρατούσε σε σημαντικά ευρωπαϊκά ζητήματα το ακροδεξιό εθνικιστικό Κόμμα των Ελευθέρων, του οποίου ηγείται ο αντικαγκελάριος Στράχε. Συνολικά άλλωστε η κυβέρνηση διαφωνούμε με τις ευρωπαϊκές θέσεις για το μεταναστευτικό, κάτι που εκφράστηκε με την απόρριψη του Συμφώνου  του ΟΗΕ για την Μετανάστευση.

Το γεγονός είχε ενοχλήσει τότε τις Βρυξέλλες και ακόμη και σήμερα η αυστριακή προεδρία δέχεται επικρίσεις για καθυστερήσεις σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Στο θέμα αναφέρθηκε και ο ομοσπονδιακός Πρόεδρος της Αυστρίας Αλεξάντερ Βαν ντερ Μπέλεν, ο οποίος, σε πρόσφατη συνέντευξή του, αν και έδωσε «αμφίρροπο πιστοποιητικό» στην αυστριακή προεδρία της ΕΕ της πίστωσε συνολικά «φιλοευρωπαϊκή στάση».

Ο φόβος των Βρυξελλών

Αυστρία και Ρουμανία δεν διαθέτουν βεβαίως την ίδια κοινοβουλευτική παράδοση, ούτε φυσικά την ίδια ευρωπαϊκή εμπειρία. Στις ευρωπαϊκές υποθέσεις ωστόσο, ο γραφειοκρατικός μηχανισμός των Βρυξελλών δεν επιτρέπει και ιδιαίτερα μεγάλη ευελιξία στην χώρα που ασκεί την προεδρία, να επιβάλλει το δικό της στίγμα. Εκτός και αν πρόκειται για το Βερολίνο, και λιγότερο το Παρίσι, όποτε εκεί τα πράγματα αλλάζουν.

Ο ουσιαστικός φόβος των Βρυξελλών δεν δείχνει να είναι η εσωτερική δημοκρατία των χωρών μελών, η οποία θεωρητικά αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξη μιας χώρας στην ΕΕ. Στο πλαίσιο των μνημονίων άλλωστε, οι Βρυξέλλες αποδέχθηκαν μια χαρά τον περιορισμό των δημοκρατικών ελευθεριών, και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ακόμη, σε χώρες μέλη. Αρκεί η λιτότητα να έβγαζε τα επιθυμητά για το ιερατείο νούμερα.

Ο πραγματικός φόβος των Βρυξελλών είναι η διατύπωση αντιρρήσεων από τα κράτη μέλη. Το είδαμε στην Πολωνία και την Ουγγαρία και ακόμη πιο έντονα στην αντιπαράθεση με την Ρώμη για τον ιταλικό προϋπολογισμό. Το ευρωιερατείο δεν είναι συνηθισμένο όμως στην έκφραση αντιρρήσεων, κάτι που πιθανότατα θα μπορούσε να φανεί αρκετά χρήσιμο, ειδικά μετά τις ευρωεκλογές.