Από την Γάζα μέχρι την Ουκρανία μια εκρηκτική κλιμάκωση δρόμος!

Η επιτυχία Τραμπ στη Γάζα, η μεγαλύτερη αν όχι η μόνη στους εννιά μήνες θητείας, δεν αφορά τόσο τη διακοπή της επιχείρησης εθνοκάθαρσης, στην οποία ο ίδιος είχε δώσει το πράσινο φως. Στο καλύτερο σενάριο το μέλλον θα έχει τα χαρακτηριστικά, της “εκεχειρίας” με Λίβανο, που ξεκινήσαμε να βλέπουμε την Κυριακή, δηλαδή μιας εκεχειρίας μετά βομβαρδισμών, ή στοχευμένων χτυπημάτων, εμποδίων στη βοήθεια, αποκλεισμών κλπ.

Το ίδιο το Σχέδιο Ειρήνης έχει προβλέψει για αυτό, με την απαίτηση μετατροπής της Γάζας σε «αποριζοσπαστικοποιημένη, ελεύθερη από τρομοκρατία ζώνη, που δεν θα αποτελεί απειλή», κάτι που εκτός απ’ όλα τα άλλα είναι ανεφάρμοστο και ο λόγος που θα επικαλείται στο εξής το Ισραήλ. Επιπλέον, δεν υπάρχει καμιά περίπτωση να δεχτεί το Ισραήλ να συνδιαχειριστεί την κατεχόμενη Γάζα με αραβικές δυνάμεις και πολύ περισσότερο με την Τουρκία.

Γάζα: Η πρώτη και μόνη επιτυχία Τραμπ

Η πολιτική και επικοινωνιακή επιτυχία Τραμπ αφορά κυρίως τη διεθνή διάσταση του Σχεδίου Ειρήνης και της συνάντησης κορυφής στο Σαρμ ελ Σέιχ. Αποκλείει από τη διαδικασία Ρωσία, Κίνα και Ιράν, αναγνωρίζει τυπικά το ρόλο αραβικών χωρών και της Τουρκίας στο Παλαιστινιακό, δεσμεύει την Ευρώπη, αναγορεύει σε συνομιλητές της Ουάσιγκτον για το ζήτημα μουσουλμανικές χώρες (Πακιστάν, Ινδονησία) και χώρες της ευρύτερης περιοχής.

Αν η πρώτη ανάπαυλα στη Γάζα είναι άγνωστο σε τι άλλο αποσκοπούσε, πλην της ασυννέφιαστης ορκωμοσίας, η τωρινή ανάπαυλα, εκτός της απελευθέρωσης των Ισραηλινών ομήρων και την απαλλαγή Νετανιάχου από ένα κτηνώδες σχέδιο που “δεν του έβγαινε”, συνοψίζει και ενισχύει όλες τις μέχρι τώρα διεθνείς πρωτοβουλίες Τραμπ. Μαζί με το Ισραήλ, εμφανίζει ως επιβάτες της αμερικανικής αρχιτεκτονικής για τη δυτική Ασία, δυτικά της Κίνας και νότια της Ρωσίας, τις χώρες του Κόλπου, την Τουρκία, τον Καύκασο, το Πακιστάν.

Η περιοδεία στον Κόλπο τον περασμένο Μάιο, η κατατρόπωση από το Ισραήλ των άμεσων απειλών του, το χτύπημα στο Ιράν, η νομιμοποίηση Σαραά στη Συρία, η προσέγγιση της Τουρκίας και η διαιτησία ανάμεσα σε Άγκυρα και Τελ Αβίβ, η συμφωνία στο Λευκό Οίκο Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν τον Αύγουστο, ο επαναπροσεταιρισμός του Πακιστάν με ταυτόχρονο μπούλινγκ στην Ινδία – και πιο πριν η καθυπόταξη της Ευρώπης – όλα μοιάζουν να επιβαίνουν τώρα σε ένα κοινό σχέδιο για τη Μέση Ανατολή. Γκραν σουξέ!

Η αρχιτεκτονική των ΗΠΑ ανατολικά της Μέσης Ανατολής, από την Υπερκαυκασία και Κεντρική Ασία στο Βορρά μέχρι την Ινδία στο Νότο, ευνοούνται από μια φαινομενικά ρυθμισμένη και με ρόλους (για όλους πλην Ιράν) Μέση Ανατολή. Η αποδοχή επί της αρχής ενός τέτοιου Σχεδίου Ειρήνης από Ιράν, Χαμάς, Ρωσία και Κίνα επιβεβαιώνουν ότι ο Τραμπ έβαλε γκολ.

Προχωρούν μπροστά ή πίσω οι ΗΠΑ;

Το να βάλεις γκολ δεν σημαίνει ότι κέρδισες το ματς αν τρως περισσότερα. Δεν υπάρχει αμφιβολία το ότι σκοπός του Τραμπ, πριν ακόμη αναλάβει, ήταν να κλείσει μέτωπα για να ολοκληρώσει τη στροφή προς τον Ινδοειρηνικό. Όμως, τα πράγματα πηγαίνουν προς παρόν αντίθετα. Οι ΗΠΑ επιστρέφουν διαρκώς και εμπλέκονται όλο και περισσότερο σε δευτερεύοντα μέτωπα, ενίοτε με πολεμική διάθεση, σαν αποτέλεσμα μιας διπλής αδυναμίας.

Από τη μια ήταν υπερφίαλη η βεβαιότητα ότι θα κλείσουν μέτωπα με τρόπο εύκολο, με τον ντίλερ Τραμπ, με το βάρος της ηγεμονίας των ΗΠΑ κλπ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο πόλεμος στην Ουκρανία και η επίθεση στο Ιράν. Η δεύτερη και κυριότερη αδυναμία είναι ότι η Αμερική με δική της πρωτοβουλία απέναντι στην Κίνα εμετρήθη, εζυγίσθη και ευρέθη ελλιπής. Όχι μικρότερη ή πιο αδύναμη, αλλά ελλιπής να στριμώξει το νέο γίγαντα στο τερέν. Και βέβαια μια ήττα σε φέρνει πάντα σε χειρότερη θέση απ’ ότι αν δεν είχε ξεκινήσει η μάχη.

Η επιστροφή στα δευτερεύοντα απομακρύνει τις ΗΠΑ από τη στροφή στον Ινδοειρηνικό και εξασφαλίζει στην Κίνα χρόνο και απόσταση ασφαλείας από τις ΗΠΑ, παρέχοντας της μεγαλύτερη δυνατότητα παρέμβασης στα διεθνή πράγματα. Ο Κινέζος ΥΠΕΞ Γουάνγκ Γι δεν μπορούσε να το πει πιο καθαρά στην Κάλας: «Η Κίνα δεν μπορεί να δεχθεί να ηττηθεί η Ρωσία στον πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας, καθώς αυτό θα επέτρεπε στις ΗΠΑ να στρέψουν όλη την προσοχή τους στην Κίνα». Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι επιθυμεί μια καθαρή νίκη της Ρωσίας, αλλά για αυτό παρακάτω.

Η επιλογή να ακολουθήσουν τον μαξιμαλισμό του Ισραήλ απέναντι στο Ιράν αύξησε και δεν μείωσε την εμπλοκή των ΗΠΑ και κάθε άλλο παρά έκλεισε το πρόβλημα – ίσως δε υπάρξει δεύτερος γύρος. Ο πόλεμος κατά της “ναρκοτρομοκρατίας” στη Λατινική Αμερική (όχι πολύ πειστικό υβρίδιο του δήθεν Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας του Μπους, με το δήθεν Πόλεμο κατά των Ναρκωτικών του Ρέιγκαν) που ξεκίνησε στη Βενεζουέλα είναι σύμπτωμα αδυναμίας των ΗΠΑ να κουμαντάρουν τα του ημισφαιρίου τους απέναντι σε ανταγωνιστές (Κίνα) χωρίς εμπλοκή ακόμη και στην “πίσω αυλή” τους.

Η οικονομική εμπλοκή με την Ινδία δεν παύει να είναι και αυτή εμπλοκή. Παρά την ινδική διάψευση ότι υπήρξε επικοινωνία, που κατά Τραμπ ο Μόντι του υποσχέθηκε να πάψει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο, είναι βέβαιο ότι τέτοια σήματα εκπέμπονται από το Νέο Δελχί. Είναι άλλο θέμα τι θα γίνει στο τέλος. Η θεατρική συμμετοχή Μόντι μαζί με Πούτιν και Σι Πινγκ κατά τη σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης δεν ήταν αρκετή να πτοήσει τον Τραμπ.

Δίπλα σε όλα αυτά, οι αρχιτεκτονικές των ΗΠΑ είναι ως συνήθως εύθραυστες και αντιφατικές. Στην Ελλάδα το γνωρίζουμε καλά από το αμερικανικό φιάσκο στην Κύπρο το 1974. Πόσο δύσκολο είναι να ξεφύγουν οι αντιθέσεις Ισραήλ-Τουρκίας, ή το μπούλινγκ στην Ινδία να πετύχει μεν πρόσκαιρα, αλλά γεννώντας άλλα προβλήματα κοκ;

Αποδοχή των ρωσικών όρων ή εκρηκτικό φινάλε

Δευτερεύον ως προς την Κίνα είναι για τον Τραμπ και το μέτωπο στην Ουκρανία. Όταν δηλώνει πως επιθυμεί να παγώσει η σύγκρουση το εννοεί, όπως και τη διάθεση για μπίζνες. Αλλά, όπως και με τα άλλα δευτερεύοντα μέτωπα, οι ΗΠΑ κάνουν ότι μπορούν να στριμώξουν τον προς συμμόρφωση. Η αμερικανική πίεση της περικύκλωσης συνεχίζεται αμείωτη από την περίοδο Μπάιντεν, από Ευρώπη, Καύκασο και Κεντρική Ασία, ή ενάντια σε εταίρους της Μόσχας όπως η Ινδία. Η συζήτηση για Τόμαχοκ είναι τμήμα αυτής της πίεσης, ενώ οι Financial Times επιβεβαίωσαν το γνωστό και αυτονόητο ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται πίσω από τα πρόσφατα ουκρανικά χτυπήματα στην ενεργειακή υποδομή της Ρωσίας.

Για πρώτη φορά διαγράφεται πλέον στο ορατό μέλλον, πιθανώς εντός του 2026, η διάσπαση από το ρωσικό στρατό του μετώπου στο Ντονμπάς σε επιχειρησιακό βάθος για περικύκλωση-εξουδετέρωση της βασικής μάζας των μάχιμων μονάδων του ουκρανικού στρατού. Αυτό, εφόσον δεν έχει προηγηθεί η κατάρρευση της Ουκρανίας.

Η πλεονεκτική θέση στο σκάκι, επιτρέπει το μέσο της παρτίδας να καταλήξει σε ένα φινάλε νίκης και όχι ισοπαλίας. Αντίστροφα, ο μειονεκτών προσπαθεί να καταλήξει η παρτίδα ισόπαλη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ουκρανία είναι ότι ένα ρωσικό φινάλε (endgame) μπορεί να γίνει πιο επικίνδυνο και εκρηκτικό στις σχέσεις Ρωσίας-Δύσης και από τον ίδιο τον πόλεμο.

Ο Πούτιν μεταβαίνει στη Βουδαπέστη με το ισχυρό χαρτί ότι μπορεί να τελειώσει την παρτίδα νικηφόρα. Θέλει να διατηρήσει τον Τραμπ “ζεστό” στην προοπτική να εξευρεθεί μια νίκη χωρίς φινάλε, που τύποις θα μπορεί να επικοινωνηθεί στη Δύση ως ισοπαλία. Οι Ρώσοι θα ήθελαν και αυτοί να αποφύγουν ένα επικίνδυνο φινάλε, αλλά δεν θα αρκεστούν σε μια πραγματική ισοπαλία που θα προκαλέσει νέες παρτίδες στο μέλλον. Προσπαθούν να διατηρήσουν ζωντανή την Αλάσκα, όπου ο Τραμπ αποδέχτηκε επί της αρχής μια ειρηνευτική συμφωνία αντί της απλής εκεχειρίας, ενώ απειλούν τις ΗΠΑ πως κινήσεις όπως οι Τόμαχοκ θα τους αναγκάσει να πάνε για φινάλε, ή και πόλεμο με το ΝΑΤΟ.

Ο Τραμπ επιδιώκει από τη δική του πλευρά να κρατά “ζεστούς” τους Ρώσους ότι μπορεί να τους δώσει μια ικανοποιητική ισοπαλία. Αλλά η ισοπαλία που είναι μέχρι σήμερα διατεθειμένος να επιβάλει σε Ζελένσκι και Ευρώπη απέχει πολύ από αυτό που μπορούν να κερδίσουν οι Ρώσοι, τελειώνοντας την παρτίδα.

Το παράλληλο σύμπαν της Ευρώπης, η Κίνα και ο Ζελένσκι

Οι θλιβερές ευρωπαϊκές ηγεσίες για άλλη μια φορά δεν συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις. Δεν είναι μόνο η Μόσχα που δεν θέλει, αλλά και ο Τραμπ. Στο Ριάντ γκρίνιαξαν, στην Κωνσταντινούπολη απαίτησαν, στην Αλάσκα χειροκροτούσαν απρόθυμα και τώρα στη Βουδαπέστη ούτε που σχολιάζουν τον αποκλεισμό τους, αν και άμεσα αναμεμιγμένες στη σύγκρουση. Βάζουν χέρι στα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία, εν γνώσει τους ότι ναρκοθετούν έτσι τις σχέσεις και επόμενων ευρωπαϊκών ηγεσιών με Ρωσία, ως αυτο-εκπληρούμενη προφητεία.

«Οι εξελίξεις στο πολεμικό πεδίο δείχνουν ότι η Ουκρανία αμύνεται με επιτυχία», δήλωσε πριν λίγες μέρες ο Γερμανός υπουργός Άμυνας Πιστόριους. Έχοντας χτίσει ένα παράλληλο σύμπαν, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες επιδιώκουν τη νίκη στην παρτίδα υπέρ Δύσης. Δεν έχει σημασία αν πιστεύουν αυτά που λένε. Απορρίπτουν κάθε συζήτηση ισοπαλίας, ακόμη και όπως την εννοεί ο Τραμπ, και του υποδεικνύουν να μην έχει αμφιβολίες πως μόνος στόχος της Ρωσίας είναι ένα νικηφόρο φινάλε. Επιθυμούν τη συνέχιση της παρτίδας που κρατά τις ΗΠΑ εμπλεκόμενες σε Ουκρανία και Ευρώπη και τη βιομηχανία να ελπίζει σε παραγγελίες. Για τα πιο αρρωστημένα μυαλά, από μια ταπεινωτική για την Ευρώπη συμφωνία Πούτιν-Τραμπ κοντά στους ρωσικούς όρους, είναι προτιμότερη μια πορεία ρωσικής νίκης που θα αναγκάσει ίσως τις ΗΠΑ με κάποιο τρόπο να επέμβουν.

Για τους Κινέζους, το βέλτιστο σενάριο θα ήταν επίσης η παράταση της παρτίδας. Αλλά σε αντίθεση με την Ευρώπη, το δεύτερο χειρότερο για την Κίνα από μια ρωσική ήττα θα ήταν μια ανεξέλεγκτη κλιμάκωση ανάμεσα σε Ρωσία και Δύση που θα αναστατώσει το παγκόσμιο στάτους κβο με απρόβλεπτες συνέπειες. Στο Πεκίνο θα προτιμούσαν κάποιας μορφής ισοπαλία που θα διατηρήσει τη δυτική πίεση στη Ρωσία. Βασικός παράγοντας της ρωσικής υπομονής και επιλογών στο μέτωπο μέχρι σήμερα ήταν να παίρνουν υπόψη τους τις ευαισθησίες του Πεκίνου, ώστε να διατηρήσουν τη στήριξή του. Αυτό τους μετρά περισσότερο στο πόσο και πώς κλιμακώνουν από το αν θα εκνευριστεί ο Τραμπ.

Τέλος, ο Ζελένσκι μπορεί να μετανιώσει που έσπευσε μετά την επιτυχία Τραμπ στη Γάζα να ευχηθεί την επανάληψή της στον πόλεμο της Ουκρανίας. Αν πραγματικά επιχειρήσει ο Τραμπ να λύσει το αδιέξοδο, η θέση που θα είχε ο Ζελένσκι σε ένα αμερικανικό σχέδιο θα ήταν περισσότερο αντίστοιχη της Χαμάς, όχι του Ισραήλ. Αν Αμερικανοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι λένε, σύμφωνα με τον πρώην υφυπουργό Άμυνας Stephen Bryen, πως ο Τραμπ επιθυμεί «εκεχειρία οποιουδήποτε είδους», αυτή θα υπάρξει μόνο με αποδοχή ρωσικών όρων. Κάτι σαν την Αλάσκα. Διαφορετικά η Βουδαπέστη θα αποβεί πιο άκαρπη και από την Αλάσκα…