Ερντογάν και κεμαλιστές αποκαθηλώνουν τον Κεμάλ!

Μπορούμε να ισχυριστούμε πως φτάσαμε στο σημείο να μνημονεύει η διεθνής κοινότητα περισσότερο τον Μουσταφά Κεμάλ, από τους ίδιους τους κεμαλιστές στην Τουρκία! «Η Αγία Σοφία είναι τζαμί στην συνείδηση μου», δήλωσε ο Εκρέμ Ιμάμογλου, το αστέρι της κεμαλικής αντιπολίτευσης, που είχε πετύχει μία μεγάλη νίκη έναντι του Ερντογάν, “αλώνοντας” τον δήμο της Κωνσταντινούπολης.

Είναι αλήθεια πως ο Ιμάμογλου δεν έφτασε στο σημείο να πει πως «θα είναι ο πρώτος που θα προσκυνήσει στην Αγία Σοφία», όπως δήλωσε ο Μουχαρέμ Ιντζέ, ο υποψήφιος των “κοσμικών” κεμαλιστών για την προεδρία στις εκλογές του 2018! Ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης εστίασε την (μάλλον υποτονική κριτική του), αποκλειστικά στις οικονομικές συνέπειες από την απόφαση του Τούρκου προέδρου να μετατρέψει σε τζαμί την Αγία Σοφία.

Ιμάμογλου και Ιντζέ ανήκουν στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, που έχει ως έμβλημα του έξι βέλη. Είναι “τα έξι βέλη του Ατατούρκ”, οι θεμελιώδεις αρχές του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, με τις οποίες όφειλαν να πορεύονται οι επίγονοι του. Μία από αυτές τις αρχές, που τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε σημείο αναφοράς για τους κεμαλιστές, ήταν η αρχή της “εκκοσμίκευσης”.

Πάντως ο κεμαλισμός δεν υπήρξε ένα μονολιθικό δόγμα, καθώς οι θεμελιώδεις αρχές του προσαρμοζόντουσαν ανάλογα με την εποχή και την συγκυρία. Ένα από τα “έξι βέλη του Κεμάλ”, υπήρξε και ο “κρατισμός”, ο οποίος έχει ήδη εγκαταλειφθεί εδώ και δεκαετίες, καθώς η Τουρκία έχει πλέον προσαρμοστεί στους ρυθμούς της ελεύθερης αγοράς.

Από την μαντίλα στην Αγία Σοφία

Στην πραγματικότητα, αυτοί που υπέσκαψαν τα θεμέλια του κοσμικού κράτους ήταν εκείνοι που έπρεπε να ομνύουν περισσότερο στα “έξι βέλη του Ατατούρκ”, δηλαδή οι ίδιοι οι Τούρκοι αξιωματικοί! Τα περισσότερα τζαμιά στην Τουρκία χτίστηκαν την δεκαετία του ’80, τα χρόνια της δικτατορίας του στρατηγού Κενάν Εβρέν, που εισήγαγε την θεωρία της “τουρκοϊσλαμικής σύνθεσης”.

Για τον Τούρκο στρατηγό, το Ισλάμ ήταν ένα ιδανικό αντίβαρο έναντι της επιρροής της κομμουνιστικής αριστεράς. Πολύ πριν τον Ερντογάν, ήταν ο ίδιος ο Εβρέν που παρέθετε στις ομιλίες του αποσπάσματα από το Κοράνι. Στην πραγματικότητα, οι θιασώτες του κοσμικού κράτους ήταν πάντοτε μειοψηφία στην Τουρκία, απλώς έλεγχαν “τα κλειδιά της εξουσίας”. Τα έχασαν οριστικά με την μακροχρόνια κυριαρχία του Ερντογάν, ο οποίος κατάφερε και άλωσε τα τελευταία “τοτέμ” του κοσμικού κράτους.

Από την εισαγωγή της μαντίλας στα πανεπιστήμια, στην εκλογή του πρώτου ισλαμιστή (τότε συμμάχου του) Αμπντουλάχ Γκιουλ στην προεδρία της Δημοκρατίας και τώρα στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Η πρόθεση του Ερντογάν να εκλέξει πρόεδρο τον Γκιουλ είχε προκαλέσει πολεμικές αντιδράσεις στους κοσμικούς κύκλους, τις οποίες δεν είδαμε στο ζήτημα της Αγίας Σοφίας.

Αντιθέτως, σήμερα οι αντιδράσεις περιορίστηκαν σε ορισμένες δηλώσεις Τούρκων διανοουμένων, οι οποίοι ουδόλως εκφράζουν τον μέσο Τούρκο. Στην πραγματικότητα το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα έχει κάνει σημαντικά ανοίγματα στο πολιτικό Ισλάμ, γνωρίζοντας πως έχει πλεόν αποκτήσει την ιδεολογική ηγεμονία στην ερντογανική Τουρκία.

Ορόσημο το πραξικόπημα

Εξάλλου ο ίδιος ο Ερντογάν έχει συμμαχήσει με ένα σημαντικό τμήμα του κεμαλικού κατεστημένου. Ορόσημο για αυτήν την σύμπραξη υπήρξε η απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 (που έχει μέχρι και σήμερα πολλά αναπάντητα ερωτήματα). Ο Ερντογάν δεν κατηγόρησε για το πραξικόπημα τους κεμαλιστές, αλλά το δίκτυο του πρώην συμμάχου του ιμάμη Γκιουλέν, ενός ορκισμένου εχθρού του κεμαλικού βαθέος κράτους.

Ο Γκιουλέν είχε στήσει το δικό του “βαθύ κράτος” στην δικαιοσύνη, τα μέσα ενημέρωσης και τα σώματα ασφαλείας. Ήταν αυτό το “βαθύ κράτος” που είχε οδηγήσει εκατοντάδες Τούρκους αξιωματικούς στις φυλακές, τα χρόνια τις πρωθυπουργίας του Ερντογάν. Όμως, πλέον για τον Τούρκο πρόεδρο οι διώξεις αυτές του παρελθόντος αποτελούν μία «δικαστική σκευωρία», εις βάρος «έντιμων αξιωματικών» του τουρκικού στρατού.

Επομένως μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος, από κοινού ο Ερντογάν με ένα σημαντικό τμήμα των κεμαλιστών, συμμάχησαν έναντι του κοινού τους εχθρού, του δικτύου Γκιουλέν. Μοιάζει παράδοξο αλλά αναφερόμαστε στους ίδιους Τούρκους αξιωματικούς και πολιτικούς που είχαν διωχθεί τα χρόνια της πρωθυπουργίας του Ερντογάν, με τις υποθέσεις Εργκένεγκον και Βαριοπούλα.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις, ο θεωρητικός της “Γαλάζιας Πατρίδας”, ο απόστρατος πλέον ναύαρχος Τζεμ Γκιουρντενίζ και μία “σκοτεινή” φιγούρα της τουρκικής αριστεράς, ο Ντογκού Πέριντσεκ, που υπήρξε ο μεσολαβητής για την αναθέρμανση των ρωσοτουρκικών σχέσεων. Αμφότεροι είχαν συλληφθεί για τις υποθέσεις Εργκένεγκον και Βαριοπούλα (ο Πέριντσεκ μάλιστα είχε καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη).

Είναι χαρακτηριστικό πως πολλοί από τους κατηγορούμενους δήλωναν τότε πως ήταν έτοιμοι «να πεθάνουν για την αρχή του κοσμικού κράτους» και τώρα είναι σύμμαχοι με τον Τούρκο πρόεδρο που το αποκαθηλώνει! Αν και μπορούμε να εντοπίσουμε στοιχεία οπορτουνισμού σε αυτήν την συμμαχία, οι συγκεκριμένες ομάδες των κεμαλιστών εμφορούνται από έντονα αντιδυτικά αισθήματα. Για αυτό συμπλέουν απόλυτα με τον Ερντογάν, όχι μόνο στην εξωτερική πολιτική, αλλά και στην αποκαθήλωση του τελευταίου “τοτέμ” του κεμαλισμού.