Έχει ο Τραμπ αποτελεσματικούς μοχλούς πίεσης έναντι της Ρωσίας;

Πώς σκέφτεται να λύσει το πρόβλημα ο πρόεδρος Τραμπ; Το είπε ο ίδιος: «Εάν δεν κάνουμε μια συμφωνία και σύντομα, δεν έχω άλλη επιλογή από το να βάλω υψηλά επίπεδα φόρων, δασμών και κυρώσεων σε οτιδήποτε πωλείται από τη Ρωσία στις ΗΠΑ και σε άλλες συμμετέχουσες χώρες… Μπορούμε να το κάνουμε με τον εύκολο τρόπο ή με τον δύσκολο τρόπο». Ετοιμάζεται, λοιπόν, να κάνει μία προσφορά στον Ρώσο ομόλογό του, την οποία αυτός “δεν θα μπορεί να αρνηθεί”, επειδή εάν την αρνηθεί –  όπως πιστεύουν στην Ουάσινγκτον – θα έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις γι’ αυτόν.

Ο Τραμπ φαίνεται να πιστεύει ότι μπορεί να επιβάλει τη θέλησή του στον Πούτιν για τον τερματισμό του πολέμου με όρους, οι οποίοι απέχουν πολύ από τους ρωσικούς. Διαθέτει, όμως, τους μοχλούς πίεσης για να εκβιάσει τη Μόσχα; Ειδικά, όταν ο ρωσικός στρατός κερδίζει συνεχώς έδαφος, ενώ ο ουκρανικός είναι υπό κατάρρευση; Η απειλή των ΗΠΑ ότι θα δώσουν στο Κίεβο περισσότερα όπλα και χρήματα δεν συνιστά πειστικό εκβιασμό. Απλώς θα οδηγήσει σε νέα –και πιθανόν ανεξέλεγκτη– κλιμάκωση.

Το μείζον πρόβλημα των Ουκρανών, άλλωστε, δεν είναι τόσο η έλλειψη όπλων, όσο η έλλειψη στρατιωτών, λόγω των μεγάλων απωλειών. Η εικόνα που έχουν οι Αμερικανοί γενικά για τη Ρωσία είναι αρκούντως παραπλανητική. Κατά κανόνα την θεωρούν οικονομικά υπανάπτυκτη, τεχνολογικά καθυστερημένη, διεφθαρμένη και επιχειρησιακά ανίκανη. Με άλλα λόγια την υποτιμούν σε όλα τα επίπεδα, με αποτέλεσμα να πέφτουν έξω σε όλες τις εκτιμήσεις-προσδοκίες τους από την αρχή του πολέμου.

Στο στρατιωτικό επίπεδο, η Δύση δεν διαθέτει αποτελεσματικούς μοχλούς πίεσης. Σύμφωνα και με Αμερικανούς εμπειρογνώμονες, η Ρωσία έχει προφανώς προβλήματα, αλλά δεν είναι στρατιωτικά κατώτερη από τις ΗΠΑ, ειδικά όταν πρόκειται για πόλεμο στη γειτονιά της, ακόμα κι αν αφαιρέσουμε από το τραπέζι τα πυρηνικά. Οι ίδιοι επισημαίνουν ότι ο αμερικανικός στρατός έχει οικοδομηθεί τις τελευταίες δεκαετίες στη λογική του πολέμου εναντίον της τρομοκρατίας και ως εκ τούτου δεν είναι επαρκώς κατάλληλος για το νέο είδος πολέμου, όπως αυτός που διεξάγεται στην Ουκρανία.

Ο ρωσικός στρατός, αντιθέτως, έχει πλεονεκτήματα. Διαθέτει ενσωματωμένη αεράμυνα που καταρρίπτει σε υψηλό ποσοστό τους αμερικανικούς πυραύλους ATACMS. Επίσης, διαθέτει υπερ-υπερηχητικούς πυραύλους κρούσης, που δεν αντιμετωπίζονται από την αμερικανική αεράμυνα. Ακόμα, η Ρωσία –σε αντίθεση με τις ΗΠΑ– διαθέτει μια ισχυρή και ταχέως αναπτυσσόμενη βιομηχανική βάση, που παράγει περισσότερα και κυρίως πολύ φθηνότερα –σε σύγκριση με τα αντίστοιχα αμερικανικά– οπλικά συστήματα. Τέλος, ο ρωσικός στρατός, πολεμώντας σκληρά τα τελευταία χρόνια είναι απείρως πιο σκληραγωγημένος, ετοιμοπόλεμος και προσαρμοσμένος στην πρόκληση των drones.

Ο μόνος τρόπος για να αποτρέψει η Δύση τη ρωσική νίκη επί του πεδίου, είναι το ΝΑΤΟ να πραγματοποιήσει μαζική στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία για να πολεμήσει τους Ρώσους. Κάτι τέτοιο, όμως, θα οδηγήσει σε σύγκρουση ΗΠΑ-Ρωσίας και κατ’ επέκταση σε πυρηνική σύγκρουση. Για τη Μόσχα θα ήταν πλέον μονόδρομος η χρήση τακτικών πυρηνικών, πολύ περισσότερο εάν δυνάμεις του ΝΑΤΟ διάβαιναν τον Δνείπερο. Γι’ αυτόν τον λόγο αυτό το ενδεχόμενο συγκέντρωνε εξαρχής αμελητέες πιθανότητες.

Τί θα κάνει ο Τραμπ 

Ήταν εξαρχής ξεκάθαρο ότι ο πρόεδρος Τραμπ το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε είναι να εμπλακεί σε μία θερμή σύγκρουση με τη Ρωσία. Μία τέτοια εξέλιξη θα τον μετέτρεπε σε όμηρο του αμερικανικού βαθέως κράτους και θα τον εξέτρεπε πλήρως από τη δεδηλωμένη ατζέντα του. Από την άλλη πλευρά, όμως, το ταμπεραμέντο, η υπερχειλίζουσα αυτοπεποίθησή του και η μάλλον πλασματική εικόνα που έχει για τις αντοχές της Ρωσίας (όπως φάνηκε από δηλώσεις του για τις ρωσικές απώλειες και τη ρωσική οικονομία) δεν αποκλείεται να τον εξωθήσει στην κατεύθυνση που τον σπρώχνει το βαθύ κράτος και αρκετοί συνεργάτες του. Εάν προσκρούσει σε ρωσική άρνηση, ενδεχομένως να προσχωρήσει στη γραμμή “ας δώσουμε στους Ρώσους ένα μάθημα για να λογικευτούν”! Είναι μάλλον αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «δύσκολο τρόπο».

Όπως έχει διαφανεί, όμως, το “μάθημα” που σκοπεύει να δώσει ο πρόεδρος Τραμπ εάν η Μόσχα αρνηθεί την πρότασή του, θα είναι οικονομικού χαρακτήρα: πρόσθετες κυρώσεις, δασμοί και κυρίως μέτρα για τη μείωση της τιμής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Αναφορικά με τις κυρώσεις, μετά και την τελευταία δέσμη που είχε επιβάλει η κυβέρνηση Μπάιντεν, λίγα πρόσθετα μπορεί να κάνει η κυβέρνηση Τραμπ. Το πολύ να προκαλέσει κάποιες ακόμα γρατζουνιές στη Ρωσία, αλλά όχι να την τραυματίσει. Οι προηγηθείσες κυρώσεις, άλλωστε, έχουν αποδείξει ότι η ρωσική οικονομία προσαρμόζεται γρήγορα και χωρίς μεγάλο κόστος.

Η απειλή για επιβολή δασμών στις ρωσικές εξαγωγές στις ΗΠΑ δεν είναι σοβαρή, επειδή αυτές είναι ελάχιστες – μόλις 2,9 δισ. δολάρια τους πρώτους 11 μήνες του 2024. Κυρίως είναι εξαγωγές ουρανίου, το οποίο έχει ζωτική ανάγκη η αμερικανική πυρηνική βιομηχανία. Από αυτή θα λείψει, όχι από τους Ρώσους τα τρία δισ. Αλλά και ο υπαινιγμός του Αμερικανού προέδρου ότι μπορεί να επιβάλει κυρώσεις κατά τρίτων χωρών που προμηθεύονται ρωσικό πετρέλαιο –προειδοποίηση σε Κίνα και Ινδία– είναι εύκολο να το λες και δύσκολο να το κάνεις.

Το “όπλο” του πετρελαίου

Ο πρόεδρος Τραμπ δείχνει να θεωρεί υπερόπλο εναντίον της Ρωσίας τη μείωση της τιμής του πετρελαίου. Η εντατικοποίηση των εξορύξεων στις ΗΠΑ (drill baby drill), όμως, μπορεί να προκαλέσει πτώση της τιμής; Η λεκάνη Permian στο Τέξας, αντιπροσωπεύει όλη σχεδόν την αύξηση της παραγωγής πετρελαίου στις ΗΠΑ από το 2020. Το 2024, οι εκεί νέες γεωτρήσεις είχαν κόστος εξόρυξης 62 δολάρια, ενώ για τα υπάρχοντα πηγάδια, το κόστος ήταν περίπου 38 δολάρια. Εάν σταματούσαν οι γεωτρήσεις στη λεκάνη Permian, όμως, η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ θα μειωνόταν κατά 30% τα επόμενα δύο χρόνια.

Ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι θα πιέσει τη Σαουδική Αραβία να αυξήσει τόσο πολύ την παραγωγή της, ώστε να προκαλέσει μεγάλη πτώση της τιμής. Για να εξισορροπεί τον προϋπολογισμό της, όμως, η Σαουδική Αραβία χρειάζεται τιμή περίπου στα 85 δολάρια, αν και το κόστος εξόρυξης είναι περίπου 10 δολάρια. Ποιο κίνητρο έχει το Ριάντ να αυτοκτονήσει οικονομικά; Αλλά ακόμα κι αν ο Τραμπ κατάφερνε να ρίξει δραστικά την τιμή του βαρελιού, ναι μεν θα προκαλούσε δημοσιονομικό πρόβλημα στη Ρωσία (έχει κόστος εξόρυξης 41 δολάρια), αλλά ταυτοχρόνως θα κατέστρεφε την αμερικανική πετρελαϊκή βιομηχανία. Το drill baby drill θα γινόταν άσφαιρη ατάκα, με αποτέλεσμα τη μείωση της προσφοράς και την εκ νέου άνοδο της τιμής.

Ο εκπρόσωπος του προέδρου για το Ουκρανικό, Κιθ Κέλογκ, μίλησε για μείωση του πλαφόν στις πωλήσεις ρωσικού πετρελαίου από τα 60 στα 45 δολάρια. Όταν, όμως, η Ρωσία έχει καταφέρει και με διάφορους τρόπους παραβιάζει το τωρινό όριο των 60 δολαρίων, γιατί δεν θα παραβιάσει το όριο των 45; Από τα παραπάνω προκύπτει ότι στην πραγματικότητα, οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν αποτελεσματικούς μοχλούς πίεσης του Κρεμλίνου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η ειρηνευτική πρότασή τους πρέπει να είναι δελεαστική. Γι’ αυτό, όμως, θα μιλήσουμε σε επόμενο άρθρο.