Γέφυρα προς τις ΗΠΑ ρίχνει ο Ερντογάν μέσω Λιβύης

Σε όλη την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, Τουρκία και Ηνωμένες Πολιτείες ήταν στρατηγικοί σύμμαχοι, συμμαχία που η Ουάσιγκτον φυλούσε σαν “κόρη οφθαλμού”, παρά τις επιμέρους εντάσεις (με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το αμερικανικό εμπάργκο όπλων που επιβλήθηκε στην Τουρκία, μετά την εισβολή της στην Κύπρο το 1974).

Όμως από την άνοδο στην εξουσία του Ταγίπ Ερντογάν, οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις άρχισαν να περνούν σε μία φάση κρίσης. Ο τότε Τούρκος πρωθυπουργός αρνήθηκε να παραχωρήσει την βάση του Ιντσιρλίκ στους Αμερικανούς, κατά τον δεύτερο πόλεμο τους στο Ιράκ, το 2003. Ο Ερντογάν αν και φρόντιζε να αποφύγει την ολοκληρωτική σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, καλλιέργησε στενές σχέσεις με το Ιράν και τη Ρωσία, ενώ ήρθε σε ευθεία αντιπαράθεση με τον πιο στενό σύμμαχο των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή, το Ισραήλ.

Η ρητορική του κατά των ΗΠΑ έγινε σχεδόν πολεμική μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, πεπεισμένος πως ήταν η κυβέρνηση Ομπάμα πίσω από την προσπάθεια ανατροπής του. Ο Ερντογάν είδε μία νέα ευκαιρία επανεκκίνησης των σχέσεων του με τις ΗΠΑ, με την εκλογή στην προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ. Αν και επί προεδρίας του οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις είχαν πολλά σκαμπανεβάσματα, ο Ερντογάν πόνταρε πολλά στην προσωπική χημεία που κατάφερε να καλλιεργήσει με τον Αμερικανό ομόλογο του.

Η εισβολή στη Συρία

Ήταν αυτή η χημεία στις σχέσεις των δύο ανδρών που ουσιαστικά ενορχήστρωσε την τουρκική εισβολή στην βόρεια Συρία το 2019. Εισβολή που προκάλεσε οργισμένες αντιδράσεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ, καθώς ο Τραμπ κατηγορήθηκε πως εγκατέλειψε τους Κούρδους συμμάχους των Αμερικανών στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους, στο έλεος του Ερντογάν.

Το πράσινο φως για την τουρκική εισβολή είχε δώσει η τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ανδρών, στην οποία ο Ερντογάν φαίνεται να εξέφρασε μάλιστα τις διαμαρτυρίες του για την «αντιτουρκική στάση» μέρους του αμερικανικού κατεστημένου. Πλέον ο Ερντογάν, λόγω και της δεινής κατάστασης που βρίσκεται η τουρκική οικονομία, επιδιώκει ορισμένα “ανοίγματα” προς την πλευρά των ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο, η τελευταία συνομιλία που είχε με τον Αμερικανό ομόλογο του στις 9 Ιουνίου, θα αποτελέσει το έναυσμα για την «μεταμόρφωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων». Είναι φανερό πως ο Ερντογάν θα επιδιώξει να εκμεταλλευτεί την εσωτερική κατάσταση που διαμορφώνεται στο εσωτερικό των ΗΠΑ, μετά τις οργισμένες διαδηλώσεις για την δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ, προς όφελος του.

Είναι χαρακτηριστικό πως εξίσωσε τους Κούρδους του YPG με το αριστερό κίνημα Antifa, το οποίο ο Τραμπ χαρακτηρίζει πλέον «τρομοκρατική οργάνωση». Ο Ερντογάν υποστηρίζει πως είπε στον Τραμπ πως «αν ταίζετε την τρομοκρατία, θα σηκωθεί και θα σας χτυπήσει», ζητώντας ουσιαστικά την παύση της αμερικανικής υποστήριξης στο YPG. Όμως αν και το μέτωπο με τους Κούρδους παραμένει ανοιχτό, όπως έδειξε η τουρκική επίθεση στο βόρειο Ιράκ, η προτεραιότητα του Ερντογάν αυτή τη στιγμή είναι η Λιβύη.

Ρυθμιστής με τις ευλογίες των ΗΠΑ

Η Τουρκία, μετά τις πρόσφατες επιτυχίες του συμμάχου της πρωθυπουργού Σαράτζ, επιδιώκει ρόλο ρυθμιστή στην χώρα, ερχόμενη σε αντιπαράθεση με την Ρωσία που υποστηρίζει τον στρατηγό Χαφτάρ. Η πρόσφατη ακύρωση της επίσκεψης των Ρώσων υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας στην Τουρκία είναι ένα σημάδι της ρωσικής δυσαρέσκειας, καθώς η Άγκυρα δεν είναι διατεθειμένη να υποστηρίξει το παραμικρό σχέδιο εκεχειρίας, πριν ο Σαράτζ καταλάβει την Σύρτη και τις πολύτιμες πετρελαιοπηγές της.

Ο Ερντογάν εμφανίζει την επέμβαση του στη Λιβύη, ως ανάχωμα στην ρωσική διείσδυση. Ποντάρει πως τα αντιρωσικά συμπλέγματα του αμερικανικού κατεστημένου, είναι αρκετά για να διαλύσουν τις όποιες “σκιές” στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις (που έφτασαν στο απόγειο τους μετά την προμήθεια των ρωσικών S-400 που προχώρησε η τουρκική κυβέρνηση). Όμως η πολιτική του στη Λιβύη προκαλεί πλέον αντιδράσεις έτερων δυνάμεων, όπως η Γαλλία, που βλέπει τα νεοοθωμανικά σχέδια της Τουρκίας εμπόδιο για τα συμφέροντα της στη Μεσόγειο, αλλά και των αραβικών κρατών.

Ο Ερντογάν όμως είναι πεπεισμένος πως όλα τα εμπόδια θα ξεπεραστούν, αρκεί να έχει την εύνοια του Τραμπ, όπως την είχε τις κρίσιμες ώρες που αποφάσισε την εισβολή στη βόρεια Συρία. Με τον Αμερικανό πρόεδρο να είναι πλέον με την πλάτη στον τοίχο και να τον απασχολεί αποκλειστικά η επανεκλογή του, ο Ερντογάν βλέπει να δημιουργείται ένα γεωπολιτικό κενό και δεν έχει συνηθίσει να αφήνει καμία ευκαιρία να πάει χαμένη.

*Με πληροφορίες από το almonitor.com