Γεωργία 2008 και Ουκρανία 2022 – Παράσταση με ίδιο σκηνοθέτη

Η ρητορική του Ζελένσκι αρχίζει να αποκτά ενδιαφέρον. Στις τελευταίες δηλώσεις του, εκφράζει δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ δεν υποστήριξε την Ουκρανία για να αντιμετωπίσει τη ρωσική επίθεση. Η στάση του θυμίζει τον ευσεβή πόθο του Γεωργιανού προέδρου Σαακασβίλι το 2008, την περίπτωση Γεωργία 2008, ότι θα τον συνδράμει στρατιωτικά η Δύση, όταν η χώρα του είχε εμπλακεί σε τοπική σύρραξη.

Μόλις δυο μήνες είχαν περάσει από την εκλογή Σαακασβίλι στην Προεδρία και έσυρε τη Γεωργία σε μία επιχείρηση ανάκτησης κάποιων εδαφών, με αποτέλεσμα τη στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας, την ήττα και τον ακρωτηριασμό της Γεωργίας. Η σύγκρουση εκείνη είχε γίνει κατά τους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου, ενώ η τωρινή στην Ουκρανία κατά τους χειμερινούς στην κινεζική πρωτεύουσα. Το γεγονός αυτό δεν υπονοεί κάποια ειδική σημασία στην ερμηνεία της σημερινής σύγκρουσης.

Απουσία στοιχείων που να δείχνουν κάτι διαφορετικό, το προαναφερθέν παραμένει “διαβολική” σύμπτωση. Όμως, εάν τα στοιχεία μπουν σε μια σειρά, η υπόθεση αρχίζει να μοιάζει σαν θέατρο σκιών, με κάποιον πίσω από το πανί να κρατά και να παίζει τις ίδιες φιγούρες. Με τη διαφορά ότι στην Ουκρανία διορθώθηκαν λάθη του σεναρίου που εφαρμόστηκε στη Γεωργία. Ας τα δούμε λοιπόν.

Γεωργία 2008

Η Γεωργία είχε χάσει την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία. Η Ουκρανία έχει ήδη χάσει την Κριμαία και δεν ελέγχει την επαρχία Ντονμπάς. Άλλη μια σύνδεση Γεωργίας και Ουκρανίας είναι ότι ο Σαακασβίλι κατέφυγε στο Κίεβο όταν στριμώχτηκε πολιτικά -ίσως ποινικά στη χώρα του.  Όχι μόνο μετέβη εκεί, αλλά και του δόθηκε η ουκρανική υπηκοότητα από τον φιλοδυτικό πρόεδρο Ποροσένκο. Τον διόρισε, μάλιστα, και κυβερνήτη της επαρχίας Οδησσού.

Ας θυμηθούμε τα λόγια του προέδρου Ποροσένκο. Παρουσιάζοντας τον Σαακασβίλι, ανέφερε ότι του ανέθεσε να «προασπίσει την εθνική κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα, την ανεξαρτησία και την ηρεμία» στην περιοχή της Οδησσού, τονίζοντας ότι ο πιο σημαντικός “πόλεμος” που πρέπει να διεξάγει είναι «εναντίον της διαφθοράς». Οι δηλώσεις Ποροσένκο ηχούν ειρωνικά για δυο λόγους.

Ο Σαακασβίλι –κόκκινο πανί για τους Ρώσους– τοποθετήθηκε κυβερνήτης σε μια πόλη που στις αρχές του ίδιου μήνα είχε ζήσει ένα τρομακτικό έγκλημα: Στις 2 Μαΐου είχε πραγματοποιηθεί ο εμπρησμός του «κτιρίου των Συνδικάτων», με αποτέλεσμα τον θάνατο 48 ανθρώπων, που στην μεγάλη τους πλειονότητα ήταν Ρωσόφωνοι. Το έγκλημα είχε χρεωθεί στις ουκρανικές αντιρωσικές-φιλοναζιστικές οργανώσεις, τις οποίες στηρίζουν οι φιλοδυτικές κυβερνήσεις στο Κίεβο. Η τύχη των δραστών του εμπρησμού δεν έχει γίνει γνωστή.

Εκλεκτικές συγγένειες

Ο δεύτερος λόγος είναι ο πρόεδρος Ποροσένκο είχε αναθέσει στον Σαακασβίλι την καταπολέμηση της διαφθοράς, παρ’ ότι στη Γεωργία ο πρώην πρόεδρός της διώκεται για κατάχρηση δημοσίου πλούτου. Η Οδησσός, λοιπόν, έπαιζε τον ρόλο της “Κολυμβήθρας του Σιλωάμ” τουλάχιστον για το δυτικό ακροατήριο. Στη Γεωργία καταδικάστηκε, μάλιστα, με τους φιλοδυτικούς να υποστηρίζουν ότι υπάρχουν πολιτικά κίνητρα πίσω από τη δίωξη.

Ο Σαακασβίλι επέστρεψε στη Γεωργία τον Οκτώβριο του 2021 και συνελήφθη. Με πρόσχημα την ουκρανική υπηκοότητά του, αντέδρασε η κυβέρνηση Ζελένσκι. Ταυτόχρονα όμως, δημοσιεύτηκε μεγάλο άρθρο στην βρετανική εφημερίδα Guardian το οποίο ενέπλεκε αυτή τη φορά τον Ζελένσκι σε υποθέσεις οικονομικής διαφθοράς. Το άρθρο αυτό σήμερα έχει ξεχαστεί. Ο Ουκρανός πρώην κωμικός και νυν πρόεδρος της χώρας, φέρεται μαζί με στενό κύκλο φίλων του ως ο ιδιοκτήτης ενός δαιδαλώδους πλέγματος υπεράκτιων εταιριών με έσοδα που προφανώς δεν φορολογήθηκαν στην Ουκρανία.

Ας δούμε όμως την πολιτική κατάσταση σε Ρωσία και ΗΠΑ στους δυο πολέμους. Στις ΗΠΑ, το 2008 πρόεδρος ήταν ο Ρεπουμπλικάνος Μπους Jr, με αντιπρόεδρο το “γεράκι” Τσέινι. Σήμερα πρόεδρος είναι είναι ο Δημοκρατικός Τζο Μπάιντεν. Τα σενάρια σε Γεωργία και Ουκρανία δεν επηρεάστηκαν. Για τη Γεωργία του Σαακασβίλι, το 2008 δεν άνοιξε μύτη, παρά τις γενικόλογες δυτικές ρητορικές καταδίκες της Ρωσίας. Καμία σχέση με τον σημερινό παγκόσμιο παροξυσμό κατά της Ρωσίας.

Ουκρανία 2022

Και τότε η Ρωσία είχε βρεθεί στο στόχαστρο, αλλά καμία σύγκριση με το σήμερα. Ίσως επειδή είχαν αρχίσει τη σύρραξη οι Γεωργιανοί, ενώ τώρα οι Ρώσοι. Ίσως λόγω του γεγονότος ότι η Ουκρανία γειτνιάζει με την ΕΕ. Η Γεωργία πέφτει μακριά. Η Ουκρανία ξυπνάει μνήμες Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι παραδοσιακές ευρωπαϊκές ελίτ είχαν την τάση να θεωρούν ότι ο πόλεμος ανήκει στο παρελθόν. Οι ιδεοληψίες τους επηρέασαν την πολιτική της ΕΕ, δημιουργώντας ενίοτε και μία απόσταση ανάμεσα στις δυο πλευρές του Ατλαντικού.

Έρχεται σήμερα η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία να αναδείξει το πραγματικό γεωπολιτικό μέγεθος της ΕΕ και την εξάρτησή της στο επίπεδο της ασφάλειας. Είχε αποδειχθεί ανίκανη να κατανοήσει, συλλογικά, ότι στον πραγματικό κόσμο (όχι στο ευρωπαϊκό “συννεφάκι”) η ενεργειακή εξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες επιβάλει περιορισμούς, ακόμα και στην περίφημη «πράσινη μετάβαση» που είχε ως σύμβολο την μικρή Γκρέτα.

Η επικείμενη καταστροφή λόγω μόλυνσης ήταν η τρέχουσα ρητορική, ενώ κανείς δεν φαινόταν να ασχολείται με την ενεργειακή ασφάλεια. Έτσι, φτάσαμε σήμερα η ΕΕ να αναζητά ξανά σωτηρία από τις ΗΠΑ. Προσπαθεί να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της από το πανάκριβο αμερικανικό σχιστολιθικό LNG. Η άνοδος της τιμής είναι “χορηγία” των στρατηγικών πρωτοβουλιών των Ρώσων. Η δε απαγόρευση του ρωσικού αερίου θα εκτοξεύσει περαιτέρω, τις ήδη πολύ υψηλές τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι Ρώσοι θα στραφούν προς Ανατολάς. Τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες θα τους απορροφήσουν οι μεγάλες ασιατικές αγορές, η Κίνα και η Ινδία. Η δε ΕΕ, θα εξαρτηθεί και ενεργειακά από τις ΗΠΑ.

Προοπτικές διευθέτησης

Η δυσαρέσκεια Ζελένσκι για την μη στρατιωτική υποστήριξη της Ουκρανίας από το ΝΑΤΟ, θα μπορούσε υπό όρους να αποτελεί την έναρξη μιας διαδικασίας στρατιωτικής αποκλιμάκωσης και διπλωματικής διευθέτησης. Από τη στιγμή που είναι πλέον διατεθειμένος να συζητήσει τη δέσμευση της Ουκρανίας να μην ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, ενώ αφήνει ανοικτό να αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας και την απόσχιση του Ντονμπάς, δημιουργείται ένα περιθώριο ουσιαστικής διαπραγμάτευσης.

Από τη στιγμή που έστειλε στρατιωτικές δυνάμεις στην Ουκρανία, η Ρωσία δεν υπάρχει περίπτωση να μην πάρει όσα επιθυμούσε, πληρώνοντας και βαρύ κόστος αίματος, όπως φαίνεται. Αυτή είναι η λογική των μεγάλων δυνάμεων. Καλές και οι οικονομικές κυρώσεις, αλλά το αίμα έχει διαχρονικά άλλη αξία στο γεωπολιτικό χρηματιστήριο. Από τη στιγμή που η όποια διαπραγμάτευση και ενδεχόμενη συμφωνία συναφθεί μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών, η Δύση αποφεύγει το κόστος να εμφανιστεί δημόσια ότι υποχωρεί απέναντι στη Ρωσία. Σε κάτι που θα μοιάζει σαν μια νέα άτυπη Γιάλτα.

Η ευρωπαϊκή ήπειρος, λοιπόν, θα χωριστεί και πάλι, με τους Ευρωπαίους να αναλαμβάνουν μεγάλο μέρος του κόστους για την άμυνά τους. Η “στρατηγική αυτονόμηση” της ΕΕ από τις ΗΠΑ παραπέμπεται στις “καλένδες” και επανερχόμαστε κανονικότατα σ’ έναν –ελπίζουμε– ελεγχόμενο Ψυχρό Πόλεμο. Στο ανώτατο επίπεδο, πίσω από κλειστές πόρτες, οι πραγματικά ισχυροί αυτού του κόσμου ξέρουν τελικά να συνεννοούνται. Όσον αφορά τον ενθουσιασμό των επιλεκτικά ευαίσθητων ψυχών, σταδιακά θα υποχωρήσει. Ο ρόλος τους στον επικοινωνιακό-προπαγανδιστικό πόλεμο θα έχει ολοκληρωθεί. Εξάλλου, δεν πρόκειται ποτέ να αντιληφθούν ότι σε τέτοιους καιρούς η δημιουργία συγκεκριμένου κλίματος, είναι μέρος του πολέμου σε τακτικό επίπεδο.