Γιατί ο Ερντογάν δεν μπορεί πια να το παίζει επιτήδειος ουδέτερος

Το καινούργιο και ανατρεπτικό στοιχείο στις σχέσεις της Τουρκίας με τον γύρω κόσμο δεν είναι οι αλλαγές στο υπουργείο Εξωτερικών, στην ηγεσία της ΜΙΤ και όπου αλλού κρίνει ο Ερντογάν. Το καινούργιο στοιχείο, που στην πορεία του θα είναι ανατρεπτικός παράγων στη διεθνή σκακιέρα, είναι η εμφάνιση της Κίνας στη γειτονιά μας. Η Τουρκία χρωστάει 200 δισ. και οι Κινέζοι μπορούν/θέλουν να τα προσφέρουν. Αν τα πάρει ο Ερντογάν είναι πρόκριμα πολιτικών επιλογών. Οι ΗΠΑ αντιδρούν αλλά τα λεφτά δεν τους περισσεύουν λόγω Ουκρανίας. Οι Ευρωπαίοι θα τα βρουν αλλά θα ζητήσουν, λογικά, από τις ΗΠΑ ελευθερία στις δουλειές τους με το Πεκίνο.

Συνοψίζουμε: Ο Ερντογάν, λένε τα ΜΜΕ, καταργεί τον κεμαλισμό αλλά τότε (δεν λένε τα ΜΜΕ) θα τελειώσει και ο χαρακτηριστικός ρόλος της Τουρκίας του “επιτήδειου ουδέτερου”. Ιδού εικόνες από το νέο τοπίο: Την ανατροπή των ισορροπιών πυροδοτεί η απόφαση του Πεκίνου να μην αφήνει αναπάντητες όποιες κινήσεις των ΗΠΑ θεωρεί άμεσα ή έμμεσα εχθρικές. Σε αντίθεση με τις έως τώρα “αργές” αντιδράσεις του Πεκίνου.

Οι αντιδράσεις “νέου τύπου” υποδηλώνουν αυξημένη αυτοπεποίθηση και αποκαλύπτουν την εκτίμηση του Πεκίνου ότι δεν θα χάσει στην αναμέτρηση. Έως τώρα η τακτική της Κίνας ήταν να κινείται με βάση το αρχαιοελληνικό “σπεύδε βραδέως”-αλλά ασφαλώς. Η ανατροπή οφείλεται στο Ουκρανικό που έχει φθάσει σε κρίσιμη, μάλλον τελική, φάση. Για το Πεκίνο, όπως και για την Ουάσιγκτον, δεν τίθεται θέμα ποιός επιτίθεται, ποιος αμύνεται, ποιος έχει δίκιο. Οι διεθνείς σχέσεις είναι αρένα και το ποιος έχει δίκιο το αποφασίζει στο τέλος ο νικητής. Για τους άλλους ισχύει το γνωστό “ουαί τοις ηττημένοις”.

Το πλεονέκτημα του Αιγαίου

Ως τώρα η ελληνική διπλωματία είχε περιορισμένα ενδιαφέροντα καθώς δεν διεκδικούσε τίποτα, ούτε καν τα συμφέροντα των Ελλήνων στην Αλβανία. Τώρα η κατάσταση ανατρέπεται ριζικά και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με μερικά Rafale ή F35. Το ένα διεθνές χαρτί κάποιας ισχύος που διαθέτει η Ελλάδα είναι η ναυτιλία της, με τη Γερμανία επίμονο αντίπαλο, ηττημένη ως τώρα. Το κορυφαίο χαρτί, όμως, είναι ο απόλυτος έλεγχος του Αιγαίου, νομίμως. Η γεωπολιτική του αξία είναι αναντικατάστατη έτσι ώστε αν αυτή χαθεί ο όποιος ορυκτός πλούτος του Αιγαίου να είναι στάχτη στα μάτια για όσους κυνηγούν πενταροδεκάρες.

Ως τώρα κάθε κυβέρνηση της Αθήνας έκανε προσευχές να μην ξεσπάσει η θύελλα των ελληνοτουρκικών επί των ημερών της. Φαίνεται ότι ο λαχνός κληρώνει στην “ώρα Μητσοτάκη” που παίζει χωρίς εσωτερικό πολιτικό αντίπαλο. Μόνος. Εδώ τώρα μπορούν να καταγραφούν οι πιο προφανείς επιπτώσεις από την ανάμιξη της Κίνας στα τουρκικά πράγματα, γενικότερα από την ενεργό παρουσία της στη Μεσόγειο.

Η Κίνα στη Μεσόγειο

• Το πρώτο και οφθαλμοφανές είναι ότι η άφιξη τη Κίνας στη Μεσόγειο, με τη μορφή προσέγγισης της Τουρκίας, είναι απάντηση στην ανάμιξη των ΗΠΑ στη θαλάσσια περιοχή της Κίνας με αφορμή την Ταϊβάν. Δηλαδή τους Κινέζους που έχασαν από τον Μάο στον κινεζικό εμφύλιο και κατέφυγαν στο νησί που τότε, το 1949, το έλεγαν Φορμόζα και ήταν κινεζικό έδαφος όπως πχ η Κρήτη είναι τμήμα της Ελλάδας.
• Η Ελλάδα είχε την ευκαιρία (COSCO) μιας διεθνούς παρουσίας αλλά την άφησε να περάσει.
• Το σημαντικό, αλλά όχι άμεσα οφθαλμοφανές, είναι ότι η Τουρκία θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει το πλεονέκτημα του μπαλαντέρ ανάμεσα στην Αμερική και τη Ρωσία. Η αναπόφευκτη επιλογή θα είναι μεταξύ BRICS και Δύσης:

Η Κίνα αρχικά δίστασε να πάρει σαφή θέση υπέρ της Ρωσίας. Μετά προσφέρθηκε ως μεσολαβητής υπέρ της Ειρήνης. Αλλά σε λιγότερο από δυο μήνες συντάχθηκε σαφώς υπέρ της Ρωσίας και το μόνο που δεν κάνει (ακόμα) είναι να στέλνει όπλα κάτι που το Κρεμλίνο δεν φαίνεται να έχει (άμεσα) τόσο ανάγκη όσο χρειάζεται διαμεσολαβητή για την ανελέητη διαμάχη εξουσίας Πριγκόζιν-Σοϊγκού και άλλων στην Αυλή του Πούτιν.

Οι επιλογές της Τουρκίας

Ο Ερντογάν επιχείρησε ήδη να καιροσκοπήσει για να κερδίσει χρόνο αλλά έφαγε πόρτα. Ο Ερντογαν, θυμίζω, ζήτησε ένταξη της Τουρκίας στους BRICS και ο Πούτιν απαίτησε να φύγει πρώτα η Τουρκία από το ΝΑΤΟ. Η σύγκρουση Δύσης-BRICS δεν αφήνει κενά για καιροσκόπους και “επιτήδειους ουδέτερους”. Η εναλλαγή των φάσεων θα είναι σύντομη και γι’ αυτό η πίεση στην Ελλάδα είναι άμεση και έντονη.

Ο Ερντογάν θα ήθελε να μην εγκαταλείψει τον ρόλο του “επιτήδειου ουδέτερου” ώστε σίγουρα να πάει με τον νικητή, όπως έκανε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά δεν θα του το επιτρέψουν. Αν κινηθεί έγκαιρα και σωστά θα ανοίξει πράγματι νέο κεφάλαιο για την Τουρκία και η Ελλάδα θα μείνει φτωχός συγγενής επειδή τέτοιου είδους σύμμαχος επέχει θέση υπηρέτη για κλωτσιές Αν ο Ερντογάν δεν υπολογίσει σωστά, η Τουρκία θα ζήσει πιθανόν το δικό της ’22 και ίσως -αλλά μόνο ίσως- τότε η Ελλάδα έχει μικρές ελπίδες να διασώσει την επικράτειά της. Αν ήδη δεν την έχει χάσει.

---

ΥΓ. Αρθρογράφος της RAND (δεξαμενή σκέψης του Πενταγώνου) διαπιστώνει μεν “αμοιβαία αδυναμία” επικράτησης στην Ουκρανία αλλά θεωρεί “εξαιρετικά προβληματική” για τη Δύση κάθε παράταση του πολέμου, οικονομικά και στρατιωτικά. Προτείνει για την Ουκρανία λύση Βόρειας/Νότιας Κορέας. Είναι ένας οδηγός ερμηνείας του μέλλοντος.