Γιατί ο Μπάιντεν πατάει τους κάλους του Ερντογάν

Σε μια νέα φάση εισέρχονται οι σχέσεις Ουάσινγκτον και Άγκυρας μετά την απόφαση του προέδρου Τζο Μπάιντεν να αναγνωρίσει την Αρμενική Γενοκτονία, γεγονός που εξόργισε τον Ταγίπ Ερντογάν. Η κίνηση του Μπάιντεν στέλνει μηνύματα στον Ερντογάν για την πορεία των σχέσεων τους, που είναι ήδη τεταμένες από το “μέτωπο” των ρωσικών αντιβαλλιστικών συστοιχιών S-400, που έχει αποκτήσει η Τουρκία. Αν και οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας χαρακτηρίζονται από ένταση και παρατηρείται αμερικανική στροφή προς την Ελλάδα, αυτό δεν σημαίνει ότι η Ουάσινγκτον θα εγκαταλείψει την Τουρκία.

Η κυβέρνηση της Άγκυρας συνεχίζει να αντιδράει στην αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας και στο πλαίσιο αυτό ο εκπρόσωπος της Τουρκικής Προεδρίας Ιμπραήμ Καλίν χαρακτήρισε ανήθικη την στάση του Μπάιντεν. Επισήμανε, ότι ο Ερντογάν ζήτησε να συσταθεί μια κοινή ιστορική επιτροπή για να ερευνήσει τα γεγονότα του 1915. Προηγουμένως, το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας ανακοίνωσε ότι κάλεσε τον Αμερικανό πρέσβη στην Άγκυρα εκφραζοντάς του,  την έντονη αντίδραση της κυβέρνησης της Άγκυρας.

Σε πρώτη ανάγνωση η κίνηση της Ουάσιγκτον επέφερε ισχυρό πλήγμα στο τουρκικό λόμπι της Ουάσινγκτον, που ο Ερντογάν χρησιμοποιούσε για να αποφεύγει τις επιπτώσεις των πολιτικών του. Η Τουρκία έχει αφιερώσει δεκαετίες και έχει ξοδέψει εκατομμύρια δολάρια σε ομάδες λόμπι για να αποτρέψει το Κογκρέσο και τον πρόεδρο των ΗΠΑ να αναφερθούν επίσημα στον όρο γενοκτονία για την εξόντωση των Αρμενίων από τους Οθωμανούς το 1915.  Όμως, η μάχη στο Κογκρέσο χάθηκε για την Τουρκία το 2019 και ο Μπάιντεν έγινε ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που χρησιμοποίησε τον όρο σε επίσημη δήλωσή του για να τιμήσει τη συγκεκριμένη επέτειο.

Οι ΗΠΑ ανήκουν πλέον στην ομάδα των 30 κρατών, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο της Αρμενίας, που έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων. Ο Ερντογάν έχει χάσει τον πρώην σύμμαχό του Ντόναλντ Τραμπ και κατά επέκταση όλα τα ερείσματα του στον Λευκό Οίκο. Το Κογκρέσο εμφανίζεται πιο σκληροπυρηνικό από το Πεντάγωνο και τον Μπάιντεν απέναντι στην Τουρκία.  Πολλά μέλη του εκπροσωπούν αρμενικές κοινότητες, που έχουν πιέσει έντονα για την αναγνώριση της  Αρμενικής γενοκτονίας.

Το Κογκρέσο έχει ήδη επιβάλει κυρώσεις για την αγορά των ρωσικών S-400 στην Άγκυρα και επιδιώκει να τιμωρήσει την Τουρκία και για άλλες πολιτικές του Ερντογάν. Η κυβέρνηση της Άγκυρας που συνεργάζεται με δικηγορικά γραφεία και πρώην Αμερικανούς αξιωματούχους στο πλαίσιο της στρατηγικής επικοινωνίας για την προώθηση του προφίλ της Τουρκίας στις ΗΠΑ, θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα δύσκολο έργο σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια.

Μοχλός πίεσης

Σε δεύτερη ανάγνωση, ο Μπάιντεν εκτιμά ότι για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια, ο Ερντογάν χρειάζεται τις ΗΠΑ περισσότερο από ότι τον χρειάζονται αυτές. Η αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας από τον Μπάιντεν, χρησιμοποιείται στο πλαίσιο, ενός μοχλού πίεσης ως προς τον Ερντογάν για τον συνετίσει και του καταστήσει σαφές πόσο τον επηρεάζουν σε εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο οι σχέσεις του με τον Λευκό Οίκο.

Το γεγονός ότι ο Μπάιντεν στην επίσημη ανακοίνωσή για την Αρμενική Γενοκτονία αναφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και όχι στην Ιστανμπούλ, θεωρείται ότι έγινε για να διαχωρίσει την Οθωμανική Τουρκία από την σύγχρονη Τουρκία. Ο Λευκός Οίκος ασκεί μια εξωτερική πολιτική προς την Τουρκία για να πιέσει τον Ερντογάν να αποσυνδεθεί από το άρμα του Βλαντιμίρ Πούτιν και να επανέλθει σε δυτική τροχιά, σεβόμενος και τις δημοκρατικές αξίες της Δύσης, όπως σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων –ο Μπάιντεν επιδεικνύει ιδιαίτερη ευαισθησία και τον επηρεάζουν και άσκησης της εξωτερικής πολιτικής του.

Ωστόσο, ο Ερντογάν ενδέχεται να βρεθεί σε δίλλημα. Εάν ο Ερντογάν επιστρέψει τα S-400 στη Ρωσία,  τότε ο  Πούτιν έχει τη δυνατότητα να επιβάλει εμπορικές κυρώσεις στην Τουρκία, υπονομεύοντας τις πολιτικές του Ερντογάν. Επισημαίνεται, από την άλλη πλευρά, ότι οι τεταμένες σχέσεις Ουάσινγκτον και Άγκυρας επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την τουρκική λίρα, η οποία κατέγραψε την χειρότερη επίδοση μέσα στον Απρίλιο.

Η τουρκική λίρα έπεσε από τη στιγμή που οι ΗΠΑ κοινοποίησαν επίσημα στην Τουρκία τον αποκλεισμό της από το πρόγραμμα ανάπτυξης και απόκτησης του μαχητικού αεροσκάφους F-35. Η Τουρκία αποτελεί γεωστρατηγικό σύμμαχο για τις ΗΠΑ και δεν προτίθενται να την εγκαταλείψουν. Τα εθνικά συμφέροντα είναι αυτά που υπαγορεύουν τις επιλογές του Μπάιντεν προς τον Ερντογάν και ο στόχος είναι να τον επαναφέρει στο “δυτικό μαντρί”.