Γιατί θύμωσε ο αγάς και έκοψε… Σουηδία-Φινλανδία

Ο πρόεδρος Ερντογάν έμεινε αυτή τη φορά αμανάτι με τον εκβιασμό που επιχείρησε προς όλες τις χώρες του ΝΑΤΟ για να επιτρέψει την ένταξη Φινλανδίας-Σουηδίας στο Σύμφωνο. Οι νατοϊκές χώρες δίνουν σε διμερές επίπεδο τις εγγυήσεις ασφάλειας που ορίζει συλλογικά το νατοϊκό πλαίσιο, αφήνοντας την Τουρκία να λέει ότι δεν πρόκειται να συναινέσει εάν δεν ικανοποιηθούν οι αξιώσεις της.

Η Σουηδία και η Φινλανδία σύμφωνα με την Τουρκία θα πρέπει να δώσουν διαβεβαιώσεις ή και να προχωρήσουν σε νομοθετικές ρυθμίσεις ούτως ώστε να μην ξαναμιλήσει κανείς κατά του τουρκικού καθεστώτος ενώ οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ να άρουν τους περιορισμούς στους εξοπλισμούς. ΗΠΑ, Βρετανία, Καναδάς, Ολλανδία, Γερμανία, Δανία, και άλλες θα πρέπει να υποσχεθούν πως θα δίνουν ότι όπλα και οπλικά εξαρτήματα που θέλει η τουρκική ηγεσία. Και η Ελλάδα να σταματήσει τις προκλήσεις….

Πιο ωμός εκβιασμός τόσων συμμαχικών χωρών από χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ, που θέλει να γίνει και εταίρος στην ΕΕ, δεν έχει γίνει ποτέ στο παρελθόν. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όμως, έχει η χρονική συγκυρία, στην κλιμάκωση της αντιπαράθεσης Δύσης-Ρωσίας στον πόλεμο στην Ουκρανία. Με τη Δύση να αντιδιαστέλλει στον αναθεωρητισμό, αξίες και δημοκρατικά ιδεώδη. Ποιες αξίες και δημοκρατικά ιδεώδη με έναν στυγνό εκβιαστή.

Το ερώτημα αν μπορεί να βασιστεί κανείς σε τέτοιο σύμμαχο ή εταίρο είναι εκ του περισσού στην προκειμένη περίπτωση. Το κρίσιμο είναι τι θα κάνουν οι χώρες του ΝΑΤΟ και κατόπιν η ΕΕ. Θα συζητήσουν τον ωμό εκβιασμό του Ερντογάν ή θα του στείλουν μήνυμα ότι οι όροι που θέτει είναι απαράδεκτοι, συνεπώς δεν τίθενται σε συζήτηση. Ούτε και προοπτική αναβάθμισης των σχέσεων με την ΕΕ, εφόσον η Άγκυρα παίζει πλέον ανοιχτά το παιχνίδι της Μόσχας.

Το πρόβλημα Ερντογάν

Ο Πούτιν δεν κατάφερε να προκαλέσει ρήγματα στην Ευρώπη, θα το καταφέρει ο Ερντογάν; Ποιο αντάλλαγμα μπορεί να έχει εξασφαλίσει για να πάρει πάνω του ένα τόσο μεγάλο ρίσκο; Τα ερωτήματα αυτά απασχολούν βεβαίως τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όσο κυνικά και αν στέκονταν έως τώρα στην περιβόητη τουρκική ιδιαιτερότητα. Καλές οι ιδιαιτερότητες (όταν μάλιστα εξυπηρετούν στενά συμφέροντα), αλλά το πλαίσιο στις σχέσεις με την Τουρκία έχει αλλάξει δραστικά. Δεν μιλάμε για αλισβερίσι αλλά για τερτίπι, σφόδρα επικίνδυνο για την Ευρώπη στις προκλήσεις που έχει μπροστά της στο νέο ασταθές περιβάλλον.

Η τακτική Ερντογάν, να παζαρεύει πάνω στα προβλήματα που ο ίδιος προκαλεί, αποδίδει, κατά τους θαυμαστές του, αποτελέσματα. Ακόμα και έτσι, καμία πολιτική πρακτική που κινείται στα όρια της πρόκλησης ή και πέραν αυτών των ορίων, δεν διαρκεί εσαεί. Η επιλογή Ερντογάν να συγκρουστεί με όλη τη Δύση, με βάζοντας προσκόμματα στην ένταξη Φινλανδίας-Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, φέρνει την Ευρώπη αντιμέτωπη με το τουρκικό πρόβλημα. Η Τουρκία, έτσι όπως έχει διαρθρωθεί πολιτικά τα τελευταία χρόνια μόνο σε καταστάσεις κρίσεων αναζητεί ρόλο. Και πάλι όχι ξεκάθαρο και σταθερό.

Ακόμη και οι έννοιες της μεγάλης αγοράς και της φθηνής παραγωγής υπό το πρίσμα των νέων προβλημάτων της ΕΕ, αναθεωρούνται. Για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται, τί θα αγοράσει από την ΕΕ η Τουρκία και τί θα πουλήσει η Τουρκία στην ΕΕ σε συνθήκες εντεινόμενης κρίσης χωρίς ρυθμιστική συμφωνία σε πολιτικό επίπεδο;

Πέρα από Φινλανδία-Σουηδία

Η σύγκρουση που επέλεξε ο Ερντογάν με το ΝΑΤΟ για τη Φινλανδία και τη Σουηδία, δεν μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα νατοϊκής συνοχής όσο και αν τρενάρει τη διαδικασία ένταξης. Εάν όμως ο στόχος του πράγματι είναι το ΝΑΤΟ, ούτως ώστε να περιοριστεί το βάθος της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία, τότε το πρόβλημα ξαναγυρίζει στα καθ΄ ημάς. Και οι δηλώσεις Τσαβούσογλου μετά την συνάντηση που είχε με τον Μπλίνκεν στην Ουάσιγκτον, με επιθετικές αναφορές και πάλι κατά της Ελλάδας, είναι τουλάχιστον περίεργες τη στιγμή κατά την οποία η αμερικανο-τουρκική ατζέντα είναι γεμάτη με άλλα τουρκικά προβλήματα.

Το χρονικό διάστημα μέχρι τη νατοϊκή σύνοδο στην Ισπανία, τον Ιούνιο, χαρακτηρίζεται κρίσιμο διπλωματικά για την σχέση Δύσης-Ερντογάν αλλά και για τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας. Ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν δίστασε να ανοίξει φασαρία στην άλλη άκρη της Ευρώπης. Εάν δεν του βγει, γιατί να μην επιδιώξει την επαναφορά του σκηνικού έντασης σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, του προπερασμένου καλοκαιριού. Ειδάλλως, τι θα μπορεί να λέει προεκλογικά στο εσωτερικό για τη θέση της Τουρκίας.

O,τι απέφερε ή δεν απέφερε η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον δεν θα κριθεί οπαδικά, με υπερθέσεις και αφορισμούς, likes και unlikes. Θα φανεί στην πορεία των εξελίξεων και σύντομα. Ο χρόνος δεν τρέχει πλέον υπέρ του Ερντογάν και αυτό το αντιλαμβάνεται καλύτερα από όλους ο πρόεδρος της Τουρκίας. Το ζήτημα είναι εάν θα αποδεχθεί εν τέλει μία ομαλή πορεία προς τις προεδρικές εκλογές ή θα ρισκάρει τα πάντα προκειμένου να σταματήσει την αποδρομή. Εκεί θα κριθεί και η πολιτική της Αθήνας και η ικανότητα της Δύσης (των ΗΠΑ κατά βάση) απέναντι στην τουρκική απειλή.