Γιατί το Ισραήλ δεν θέλει ανατροπές στο Καύκασο

Εάν και εκ πρώτης όψεως ο Καύκασος “κείται μακράν” για το Ισραήλ, το εβραϊκό κράτος παρακολουθεί με προσοχή τις συγκρούσεις που μαίνονται στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η περιοχή είναι ένα “νέο μεγάλο παιχνίδι” ανταγωνισμού της Ρωσίας, της Τουρκίας, αλλά και του Ιράν, η στάση ειδικά των δύο τελευταίων ενδιαφέρει ιδιαίτερα το Τελ Αβίβ. Ένα από τα γεωπολιτικά παράδοξα του Καυκάσου είναι πως, αν και οι Αζέροι είναι στην πλειονότητα τους σιίτες μουσουλμάνοι, το ομόδοξο τους Ιράν υποστήριξε τους Αρμενίους, στον πρώτο πόλεμο του ’90 και φέρεται σήμερα να τους εξοπλίζει.

Το Ισραήλ παρακολουθεί από απόσταση τις τωρινές συγκρούσεις μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, ενώ αντίστοιχη στάση είχε κρατήσει και στην ουκρανική κρίση, όπως και στη προσάρτηση της Κριμαίας. Το Τελ Αβίβ γνωρίζει πως αυτές οι συγκρούσεις έχουν ιστορικές ρίζες, ήδη από τα χρόνια της σοβιετική εποχής. Λαμβάνοντας πλέον υπ’ όψη (σε αντίθεση με τους Αμερικανούς) τους πολύπλοκους συσχετισμούς στο Καύκασο, τα τελευταία χρόνια επιθυμεί ισορροπημένες σχέσεις με όλα τα κράτη.

Βέβαια, να σημειώσουμε πως το Ισραήλ και το Αζερμπαϊτζάν έχουν στενές σχέσεις εδώ και πολλά χρόνια. Ένας από τους πιο ταλαντούχους διπλωμάτες του Ισραήλ, ο Τζορτζ Ντεκ, είναι ο νέος πρεσβευτής του Ισραήλ στο Αζερμπαϊτζάν. Επιπλέον, οι εμπορικοί και οι στρατιωτικοί δεσμοί των δύο χωρών είναι άκρως θετικοί. Μάλιστα, ουδόλως επηρεάζονται από την ένταση στις σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας, του “αδελφού έθνους” του Αζερμπαϊτζάν, που συνδράμει ανοιχτά τον αζέρικο στρατό.

Αρκεί να δούμε τη συχνότητα επισκέψεων υψηλόβαθμων αξιωματούχων της ισραηλινής κυβέρνησης στο Αζερμπαϊτζάν. Ο υπουργός Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν επισκέφτηκε το Ισραήλ το 2013 και ο Αζέρος υπουργός Άμυνας πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη το  2017. Ο τότε υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, ο Άβιγκντορ Λίμπερμαν, επισκέφτηκε το Αζερμπαϊτζάν το 2018, ο δε Νετανιάχου επισκέφτηκε το Μπακού το 2016. Όσον αφορά την Αρμενία, ανακοίνωσε ότι θα ανοίξει πρεσβεία στο Ισραήλ, μόλις το 2019.

“Μπλεγμένο” το Ισραήλ

Αν και τα τελευταία χρόνια το Αζερμπαϊτζάν εξισορρόπησε τις σχέσεις του με το Ιράν, σε σημείο που ο Ιρανός πρόεδρος πρότεινε (ανεπιτυχώς) να αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο στη σύγκρουση, το Μπακού “κλείνει το μάτι” στο Τελ Αβίβ, ισχυριζόμενο ότι «τρομοκράτες από τη Μέση Ανατολή πολεμούν στο πλευρό των Αρμενίων».

Η αζέρικη κυβέρνηση γνωρίζει πως όταν το Ισραήλ ακούει για «τρομοκράτες» από τη Μέση Ανατολή, το μυαλό του πηγαίνει στο Ιράν και στις σιιτικές οργανώσεις που εξοπλίζει (ορισμένες συνεργάζονται πολιτικά με αρμενικά κόμματα, όπως η Χεζμπολάχ). Στις μάχες που μαίνονται ο αζέρικος στρατός χρησιμοποιεί προηγμένο ισραηλινό πολεμικό εξοπλισμό, ενώ σύμφωνα με τη Jerusalem Post, το Τελ Αβίβ έχει πουλήσει drones SkyStriker στο Μπακού.

Από την άλλη, η Αρμενία έχει αναπτύξει στρατιωτικούς δεσμούς με το Ιράν, σε σημείο που να συμμετέχει σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με τη Τεχεράνη, τη Μόσχα, το Πεκίνο και το Ισλαμαμπάντ, που πραγματοποιήθηκαν λίγο πριν τη επίθεση. Όμως, το Ισραήλ  μοιάζει να μην θέλει να εμπλακεί ενεργά στον γεωπολιτικό “μίτο” του Καυκάσου. Αν και θέλει να διευρύνει τη σχέση του με την Αρμενία, δεν μπορεί να παραβλέψει τους στρατιωτικούς δεσμούς της με το Ιράν.

Όμως από την άλλη απεύχεται μία επικράτηση του Αζερμπαϊτζάν, καθώς θα έχει ως συνέπεια την ενίσχυση του περιφερειακού ρόλου του “αδελφού” των Αζέρων Ερντογάν, που αντιστρατεύεται τις συμφωνίες εξομάλυνσης που υπέγραψαν τα αραβικά κράτη με το Ισραήλ. Μάλλον η καλύτερη λύση για το Τελ Αβίβ είναι να παραμένει ως έχει το υφιστάμενο status quo, χωρίς να ενισχυθεί η επιρροή στο “γεωπολιτικό μίτο” του Καυκάσου, εχθρικών στα συμφέροντα του δυνάμεων..