«Go home Mrs Μέρκελ», «please come Mrs Μέρκελ», «go home Mrs Μέρκελ»…

Θλίβουν όσα εδώ και καιρό ακούγονται περί Γερμανίας και Μέρκελ, που κινούνται μεταξύ της εχθρότητας προς το Βερολίνο και της υποταγής-δουλικότητας, όπως την είδαμε με τα μνημόνια. Αυτά είναι ανορθολογικά. Εάν έτσι κινούμαστε ποτέ δεν θα δούμε άσπρη μέρα, ιδιαίτερα στους εξαιρετικά δύσκολους καιρούς που επέρχονται λόγω πανδημίας.

Εάν και όταν οι συζητήσεις και οι αποφάσεις για την εθνική στρατηγική στηρίζονται σε συναισθηματισμούς, άγνοια της διεθνούς πολιτικής, αλματώδεις εκλογικεύσεις και ιδεολογήματα, οι ζημιές είναι πάντα μοιραίες. Οι εσχατολογικές παρακρούσεις και οι φαντασιοπληξίες αγγέλων και δαιμόνων είναι επικίνδυνες για τα συμφέροντα ενός κράτους και την ασφάλειά του. Δεν υπάρχουν –συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας και της Τουρκίας– κοινωνίες δαιμονικές ή αγγελικές. Υπάρχουν κράτη διαφορετικής πολιτικής και πολιτισμικής ανθρωπολογίας, οι κοινωνίες των οποίων λειτουργούν κάτω από το πολιτικό σύστημα, όπως είναι και εξελίσσεται.

Ούτε μπορεί να αποδίδεται συλλογική ευθύνη στις κοινωνίες για τραγικά ιστορικά γεγονότα. Αυτό ακριβώς έκαναν οι ναζί με αποτέλεσμα εκατομμύρια νεκρούς που συμπεριλαμβάνουν όχι μόνο Εβραίους αλλά και δημοκρατικούς Γερμανούς, οι οποίοι ή εξοντώθηκαν ή μετανάστευσαν. Εξάλλου, αρκετοί Γερμανοί, όπως π.χ. οι Σρέντερ και Σμιτ, δεν συνηγορούσαν όλοι με τη μνημονιακή καταστολή της Ελλάδας.

Η εθνική στρατηγική οφείλει να εδράζεται σε ορθολογισμό και σωστές εκτιμήσεις της διεθνούς πολιτικής και όχι σε γνώμες ή προπαγανδιστικές υποβολές. Στον σύγχρονο κόσμο ένα κράτος οφείλει να λειτουργεί με τους όρους και τις προϋποθέσεις του ανελέητα ανταγωνιστικού κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος:

1. Όπως ορίστηκε στον ΟΗΕ το 1945 το καθεστώς των διεθνών σχέσεων είναι η κρατική κυριαρχία.
2. Έχουμε ιεραρχημένα εθνικά συμφέροντα εντός κάθε κράτους.
3. υπέρτατο εθνικό συμφέρον για όλους είναι η εθνική ασφάλεια και η κρατική επιβίωση με μακροπρόθεσμους όρους.
4. Η κατάκτηση ισχυρής θέσης και ρόλου στη διεθνή κατανομή ισχύος και συμφερόντων είναι ένα διαρκές άθλημα.
5. Γνώμονας αποφάσεων των βιώσιμων κρατών είναι: ισορροπία δυνάμεων = σταθερότητα και ανισορροπία δυνάμεων = αστάθεια.
6. Εντός κάθε κράτους έχουμε πολιτική ηθική και πολιτικές θέσεις που ενσαρκώνουν τις οικείες πολιτισμικές, πολιτικές και μεταφυσικές προϋποθέσεις.
7. Στη διεθνή πολιτική έχουμε ανταγωνιστικά εθνικά συμφέροντα, στη βάση των οποίων γίνονται ακόμη και οι συγκλίσεις ή και οι συνεργασίες.
8. Τα διλήμματα ασφαλείας είναι εγγενή με τον χαρακτήρα και τη δομή του διεθνούς συστήματος, το οποίο αποτελείται από κράτη άνισου μεγέθους, άνισης ισχύος και άνισης ανάπτυξης.

Τι υπήρχε στην Ευρώπη 

Μόνο όσοι κάθονται πάνω σε ιδεολογήματα έβλεπαν κάτι άλλο στην Ευρώπη και όχι αυτό που υπάρχει:

1. Ένα κρατοκεντρικό διεθνές σύστημα που διαμορφώθηκε μέσα από το σύστημα ισορροπίας δυνάμεων μετά το 1648.
2. Αποσταθεροποίηση του συστήματος ισορροπίας δυνάμεων και δύο παγκόσμιους πολέμους που έκαναν την Ευρώπη σφαγείο.
3. Αποικιοκρατία και φασιστικές παρατάξεις. Δεν ήταν μόνο οι ναζί στην Γερμανία, που εξάλλου ποσοστιαία δεν ήταν το μεγαλύτερο κόμμα στην Ευρώπη, αλλά λόγω εκλογικού συστήματος άρπαξε την εξουσία.
4. Δύο παγκόσμιους πολέμους που δεν ήταν μεταξύ πολλών αγγέλων και ενός δαίμονα, αλλά μεταξύ ηγεμονικών δυνάμεων που στην ιστορία ξέρουμε πώς λειτουργούν.
5. Τη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που εκκολάφτηκε και αναπτύχθηκε μέσα σε ένα αμερικανικό στρατηγικό θερμοκήπιο, δημιουργώντας το νομικό και οικονομικό κεκτημένο, αλλά όχι μια συμμαχία ή κοινότητα άμυνας και ασφάλειας. Το κεκτημένο αυτό μετά το 1990 είναι επισφαλές και στα θεμέλιά του τοποθετήθηκε ίσως η πλέον ανορθολογική απόφαση της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας, δηλαδή η ΟΝΕ.
6. Το μεγαλύτερο ζήτημα στην Ευρώπη τους τελευταίους αιώνες είναι το “γερμανικό ζήτημα“. Δεν θα εισέλθουμε εδώ σε ανάλυση. Λέμε μόνο πως επειδή γεωπολιτικά η Γερμανία είναι μεγάλη και ισχυρή κοινωνία όποτε ήταν αδύναμη η Ευρώπη πτώχευε (οι Γερμανοί ήταν υποχείρια, τα πιόνια του συστήματος ισορροπίας δυνάμεων επί αιώνες) και όταν δυνάμωνε ακαριαία είχαμε αντί-γερμανικές συσπειρώσεις.
7. Σχετικά με αυτό, ο κατά τα άλλα στρατηγικά επιδέξιος καγκελάριος Μπίσμαρκ κράτησε τις ισορροπίες και ταυτόχρονα δήλωνε «δεν με αφήνουν να κοιμηθώ οι εφιάλτες των αντί-γερμανικών συσπειρώσεων». Βασικά ένωσε τα γερμανικά κρατίδια, αλλά όταν έφυγε η ισχυρή πλέον Γερμανία προκάλεσε ανατροπή της ισορροπίας, αντί-γερμανική συσπείρωση και πόλεμο.

Ιδεολογική παράκρουση

Πολλά που ακούμε για την ΕΕ τις τελευταίες τρεις δεκαετίες οφείλονται σε ξεκάθαρη άγνοια ή ιδεολογική παράκρουση. Για παράδειγμα: Μέσα της δεκαετίας του 1950 και αφού συζητούσαν όλοι τη διάλυση της Γερμανίας και την μετατροπή της σε αγροτική χώρα, η δημιουργία του σημερινού κράτους (μέχρι το 1990 διαιρεμένου) έγινε εφικτή, γιατί όρισαν να μην έχει πυρηνικά όπλα.

Αυτό, μάλιστα, προσαρμόστηκε στο γερμανικό μεταπολεμικό Σύνταγμα. Στις συμφωνίες αυτές περιλαμβανόταν και η ένταξη της Γερμανίας στο ΝΑΤΟ και πολλά άλλα που δεν είναι του παρόντος. Ανατριχίλα προκάλεσαν πρόσφατες πομπώδεις δημόσιες θέσεις υπέρ της Χάγης που συνοδεύτηκαν με την πρόταση «να κάνουμε με την Τουρκία ό,τι έκαναν οι Γερμανοί με τους Γάλλους».

Συμφωνίες όπως αυτές του 1963 με τη Γαλλία περιγράφονται πλήρως αν αναφερθεί η γνωστή φράση του Ντε Γκολ για τον σκοπό τους: «τους αγαπώ (τους Γερμανούς) τόσο πολύ που θα τους κρατώ αγκαλιασμένους, αν λακτίσουν θα τους σφίξω και πνίξω». Ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου: «τους αγαπώ τόσο πολύ που θέλω να είναι δύο», δηλαδή διαιρεμένη. Για τον ρόλο της στη συζητούμενη ευρωπαϊκή άμυνα, ο ίδιος είπε: «την θέλω τόσο αδύναμη όσο το Λουξεμβούργο και τόσο δυνατή όσο η Σοβιετική Ένωση». Διαλέξτε και πάρτε και η κατάσταση σήμερα είναι ακριβώς η ίδια.

Το 1989-1991, όταν έγινε η επανένωση μόνο πόλεμο δεν είχαμε, ενώ τα άλλα κράτη συζητούσαν για στρατιωτική συνεργασία αντιμετώπισής της. Σκοπός των απελπισμένων και σπασμωδικών κινήσεων των Γάλλων, όπως έλεγαν, ήταν να «δέσουν τη Γερμανία με νομισματικά δεσμά» για να εισπράξουν απαντήσεις από άλλους Γάλλους ότι «τα νομισματικά δεσμά είναι σαν να δένετε ένα γίγαντα με κλωστές».

Η ΟΝΕ ήταν μια απελπισμένη κίνηση επιβολής δεσμεύσεων επί της Γερμανίας που (Μιττεράν) «θα δημιουργούσε πολλά προβλήματα και θα τα αντιμετωπίζουμε όπως θα επέρχονται». Τίποτα από όλα αυτά δεν έγινε. Οι νομισματικές και οικονομικές αποφάσεις οδήγησαν στην υπερίσχυση του οικονομικά ισχυρότερου, δηλαδή της Γερμανίας. Η Ελλάδα έπεσε απροετοίμαστη στον λάκκο των λεόντων της ΟΝΕ και μοιραία κατέληξε εκεί που είναι σήμερα.

Μέρκελ και ελληνική στάση

Η πανδημία προκαλεί μεγάλες ανακατατάξεις με καταιγιστικούς ρυθμούς. Ό,τι και να γίνει με τα ευρωομόλογα η ΕΕ δεν μπορεί να είναι αυτή που ήταν πριν. Η επισφαλής μεταβατική διαδρομή της μετά το 1990 ολοκληρώθηκε και βρισκόμαστε σε μετάβαση. Το Brexit είναι μια ισχυρή ένδειξη ότι η Βρετανία και οι ΗΠΑ, ως εξωτερικοί εξισορροπητές, θα παίρνουν αποφάσεις σε σχέση με το τρίγωνο Παρίσι-Βερολίνο-Μόσχα και με θέαση του ευρύτερου πολυπολικού διεθνούς συστήματος, κυρίως με κριτήριο πώς θα εξελιχθεί η κινεζική στρατηγική.

Η Ελλάδα, οφείλει να λειτουργήσει ορθολογιστικά. Οι αποφάσεις πρέπει να κινηθούν εντός των ακόλουθων προσανατολισμών: Εκτός κράτους οι “δεξαμενές κακών προτάσεων πολιτικής”, άρτια επιτελεία κρατικών λειτουργών άμεσα ενισχυμένων με τους άριστους, σιδερένια αποτρεπτική στρατηγική απέναντι στην Τουρκία, πρωτοβουλίες στην Ευρώπη που θα βελτιώσουν τη μίζερη θέση και ρόλο που οι καθισμένοι σε ιδεολογήματα κατάφεραν να οδηγήσουν την Ελλάδα.

Σε παρεμβάσεις για την διαπραγματευτική στρατηγική της Ελλάδας είχαμε υποστηρίξει από το 2012: Άρνηση των εκβιασμών των τεχνοκρατών, των γραφειοκρατών και των κερδοσκόπων. Η κυβέρνηση να οργώσει την Ευρώπη με άρτιες προτάσεις μεταρρύθμισης της ΕΕ, προσπαθώντας να πείσει όχι μόνο τις άλλες κυβερνήσεις, αλλά και τις κοινωνίες. Τέλος, συγκρότηση αντιγερμανικών συσπειρώσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η ουσία βέβαια είναι στις ποιοτικές διαφορές, εξ ου κι αυτή η θέση συνοδευόταν με την επισήμανση ότι οι πιο σκληροί υποστηρικτές θα ήταν Γερμανοί που, ορθολογιστικά σκεπτόμενοι, λένε την προαναφερθείσα ρήση του Μπίσμαρκ για τον φόβο των αντί-γερμανικών συσπειρώσεων. Τι είχαμε; Είχαμε αλληλουχία «go home Mrs Merkel», «please come Mrs Merkel», «go home Mrs Merkel» και τούμπαλιν.

Υστερόγραφο: Πριν λίγες μέρες δημοσιεύτηκε αγγλικό δοκίμιο για τα ευρωστρατηγικά ζητήματα υπό ένα ευρύτερο πρίσμα. Η πρόσβαση και απόκτηση είναι ελεύθερη στο Civitas Gentium και ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ανατρέξει εδώ. Περιγράφει τους κύριους μεταψυχροπολεμικούς στρατηγικούς άξονες και τον τρόπο που με επίκεντρο το “γερμανικό ζήτημα” προσανατολίζονται οι στρατηγικές των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων.