Η Επίτροπος Βεστάγκερ, ο άπειρος Βέμπερ και ο σταθερός Μπαρνιέ

Η επίσημη έναρξη της κούρσας για την διαδοχή του Γιούνκερ στην προεδρία της Κομισιόν, η οποία έγινε στην χθεσινή άτυπη συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών σημαδεύτηκε από την σύγκρουση του Μακρόν με την Μέρκελ. Αν και η συζήτηση αφορούσε την διαδικασία και όχι τα ονόματα, στο παρασκήνιο μετατράπηκε σε μια σύγκρουση για τις υποψηφιότητες του κεντροδεξιού Βέμπερ και της φιλελεύθερης  Βεστάγκερ, η οποία δείχνει να κερδίζει έδαφος.

Οι πρώτες συνομιλίες στις Βρυξέλλες δεν ήταν μυστικές. Έγιναν όμως κάτω από αυστηρά μέτρα αποφυγής των διαρροών και με θεματικούς περιορισμούς. Σε ό,τι αφορά το πρώτο, στην συνάντηση δεν παρέστησαν σύμβουλοι και οι ηγέτες είχαν τα κινητά τους κλειστά, ενώ σχετικά με το δεύτερο η οδηγία ήταν «καμία συζήτηση για ονόματα».

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποτίμησαν το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και συζήτησαν για την διαδικασία που θα ακολουθηθεί σε ό,τι αφορά την πλήρωση των θέσεων των  επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμών. Για το πώς θα οριστεί δηλαδή ο διάδοχος του Γιούνκερ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν), του Τουσκ στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, του Ταγιάνι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, του Ντράγκε στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και της Μογκερίνι στην ευρωπαϊκή διπλωματία.

Πολύπλοκη διαδικασία

Η διαδικασία δεν είναι εύκολη, καθώς υπόκειται σε περιορισμούς και πρέπει να λαμβάνει υπόψη, εκτός από τις γεωγραφικές και δημογραφικές επιταγές, τις πολιτικές και κομματικές ισορροπίες στην Ευρώπη, αλλά και την αναλογική συμμετοχή των γυναικών. Πρόκειται για μια δαιδαλώδη διαδικασία που περιπλέκεται και από άλλους παράγοντες, τους οποίους ανέδειξαν οι πρόσφατες ευρωεκλογές.

Ειδικά για τον πρόεδρο της Κομισιόν το 2014 είχε εφαρμοστεί η διαδικασία του Spitzenkandidat (κορυφαίου υποψηφίου), σύμφωνα με την οποία ο επικεφαλής της μεγαλύτερης κοινοβουλευτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ορίζεται αυτομάτως πρόεδρος της Επιτροπής. Αυτός ο αυτοματισμός ωστόσο, ο οποίος πρακτικά σημαίνει τον διορισμό του επικεφαλής του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ, είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στην παρούσα φάση.

Βασικός αντίπαλος αυτού του συστήματος είναι ο Μακρόν, ο οποίος λανσάροντας το προφίλ του αναμορφωτή της Ευρώπης, έχει ταχθεί υπέρ του εκσυγχρονισμού και του εκδημοκρατισμού των ευρωπαϊκών θεσμών. Υπάρχουν ωστόσο και άλλες παράμετροι που καθιστούν δύσκολη την υποψηφιότητα Βέμπερ και ένας από αυτούς είναι ότι το ΕΛΚ, αν και παραμένει η μεγαλύτερη ομάδα του Ευρωκοινοβουλίου, έχει χάσει αρκετές έδρες.

Από την άλλη, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν είναι υποχρεωμένοι να επιλέξουν μεταξύ των επικεφαλής των ΚΟ, παρά την σχετική εισήγηση της πλειοψηφίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μπορούν να στραφούν και σε άλλα πρόσωπα και στο πλαίσιο αυτό, ο Μακρόν βάζει στο τραπέζι και τον Ευρωπαίο διαπραγματευτή για το Brexit, τον Γάλλο κεντροδεξιό πολιτικό Μισέλ Μπαρνιέ.

Στον αέρα ο Βέμπερ

Σε αυτές τις ευρωεκλογές όμως ήταν αυξημένη η συμμετοχή των πολιτών και μια παράκαμψη της νέας Ευρωβουλής θα μπορούσε να  εκληφθεί και ως προσβολή προς τους ψηφοφόρους που την ανέδειξαν. Το θέμα αυτό έθεσε στους Ευρωπαίους ηγέτες και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Τουσκ, υπενθυμίζοντας ωστόσο ότι δεν είναι υποχρεωμένοι να επιλέξουν νέο πρόεδρο της Κομισιόν, μόνον μεταξύ των «κορυφαίων υποψηφίων».

Ο Τουσκ ζήτησε ωστόσο να μην συζητηθούν ονόματα στην πρώτη συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών και αυτό γιατί ήταν σχεδόν σίγουρο ότι το άνοιγμα της ονοματολογίας θα έθετε αυτομάτως εκτός τον εκλεκτό της Μέρκελ, Μάνφρεντ Βέμπερ. Και αυτό γιατί, εκτός από τον Μακρόν, που το έχει πάρει προσωπικά, και τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα που απορρίπτει δημόσια τον Βέμπερ, αντίθετες είναι και οι ομάδες των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, των Φιλελευθέρων και των Πρασίνων.

Ο Τουσκ έσωσε έτσι προσωρινά το γόητρο της Μέρκελ, ωστόσο το μόνο σίγουρο είναι ότι η υποψηφιότητα Βέμπερ είναι πλέον σαν να μην υπάρχει, αφού χωρίς την, ελλειπή πλέον, πλειοψηφία ΕΛΚ- Σοσιαλδημοκράτων και την στήριξη των Πρασίνων δεν μπορεί να περάσει από το Ευρωκοινοβούλιο.

Οι Ευρωπαϊοι ηγέτες εξουσιοδότησαν βεβαίως τον Τουσκ να ηγηθεί των διαβουλεύσεων, όπως επιτάσσουν οι συνθήκες, η εκτίμηση ωστόσο είναι ότι θα επιστρέψει για να τους πληροφορήσει ότι τα “κουκιά” δεν βγαίνουν για τον Βέμπερ. Και αυτό γιατί το ΕΛΚ διαθέτει 178 από τις 751 έδρες του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενώ οι Σοσιαλιστές, οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι 320. Για την έγκριση ωστόσο του νέου προέδρου της Κομισιόν απαιτούνται 376 ψήφοι.

Οι αδυναμίες της Βεστάγκερ

Ο Μακρόν, αλλά και άλλοι ηγέτες της ομάδας των Φιλελεύθερων, προσάπτουν στον Βέμπερ ότι είναι άπειρος, καθώς δεν έχει στο ιστορικό του κυβερνητική εμπειρία. Από την άλλη η Επίτροπος Ανταγωνισμού Μαργκρέτε Βεστάγκερ διαθέτει εμπειρία και μάλιστα ιδιαίτερα χρήσιμη την ώρα που μαίνεται ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας και δοκιμάζονται οι εμπορικές σχέσεις Ουάσινγκτον-Βρυξελλών.

Έχει όμως και η δική της υποψηφιότητα αδυναμίες και η πλέον προφανής είναι η καταγωγή της. Η Βεστάγκερ είναι Δανή και το γεγονός ότι η Δανία δεν ανήκει στην Ευρωζώνη δυσκολεύει την αποδοχή της υποψηφιότητάς της. Υπάρχουν ωστόσο και άλλοι λόγοι.

Εφαρμόζοντας την ευρωπαϊκή νομοθεσία κατά των καρτέλ, ως αρμόδια Επίτροπος, η Βεστάγκερ έχει αποκτήσει την εχθρότητα κάποιων μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Το βέτο που έβαλε στην  συγχώνευση της γαλλικής Alsthom με την γερμανική Siemens προκάλεσε αντιδράσεις στο Παρίσι και το Βερολίνο, αν και η ίδια έσωσε το προφίλ της με το πρόστιμο μαμούθ που επέβαλε στην Apple.

Η Βεστάγκερ έχει εχθρούς και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, εξαιτίας των κατηγοριών και των προστίμων για παράνομες επιδοτήσεις. Η υποψηφιότητά της ενισχύεται μεν από την εκφρασμένη βούληση να αναλάβουν δύο γυναίκες στις κορυφαίες ευρωπαϊκές θέσεις, η ηγεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκτιμάται όμως ότι θα καταλήξει στο συμπέρασμα πως κανείς από τους κορυφαίους υποψηφίους δεν μπορεί να εξασφαλίσει πλειοψηφία.

Μια τέτοια εκτίμηση, ωστόσο, θα στρέψει αυτομάτως τους Ευρωπαίους ηγέτες σε πρόσωπα που δεν είναι κορυφαίοι υποψήφιοι και σε αυτήν την περίπτωση δεν αποκλείεται να βρεθεί φαβορί ο σκληρός Ευρωπαίος διαπραγματευτής του Brexit, Μισέλ Μπαρνιέ. Έχει υπερασπιστεί άλλωστε τα ευρωπαϊκά συμφέροντα στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με το Λονδίνο και τον έχει ήδη προτείνει ο Μακρόν.