Η εξωτερική πολιτική του Σίσι στην μετά-Τραμπ εποχή

Σε περιφερειακή δύναμη της Μέσης Ανατολής επιδιώκει να εξελιχθεί η Αίγυπτος υπό την προεδρία του στρατηγού Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, ανταγωνιζόμενη την Τουρκία και κράτη του Περσικού Κόλπου. Η εξωτερική πολιτική του αλ-Σίσι ασκείται βάσει της αρχής του σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας, φοβούμενος κινήσεις ξένων κέντρων εξουσίας με σκοπό την υπονόμευση της εξουσίας του. Ο κίνδυνος των Αδελφών Μουσουλμάνων παραμένει πάντα μια σημαντική απειλή για τον Αιγύπτιο πρόεδρο, ο οποίος πλέον προβληματίζεται και από την εκλογή του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ.

Η αιγυπτιακή εξωτερική πολιτική δημιουργεί συμμαχίες στην ανατολική Μεσόγειο με στόχο το κοινό μέτωπο κατά της Τουρκίας. Παράλληλα, ενισχύει και τις σχέσεις με τη Ρωσία σε  στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο. Ο αλ-Σίσι επί προεδρίας του Ντόναλτ Τραμπ είχε τη δυνατότητα να ασκεί την εξωτερική πολιτική ανενόχλητος από προβλήματα, όπως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φυλάκιση πολιτικών κρατουμένων. Ο Τραμπ είχε αποκαλέσει τον Αιγύπτιο πρόεδρο “αγαπημένο του δικτάτορα”.

Όμως, τώρα τα δεδομένα άλλαξαν καθώς το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών προκάλεσε ανησυχία στον αλ-Σισι, καθώς ο νέος πρόεδρος Μπάιντεν ενδέχεται να υιοθετήσει διαφορετική προσέγγιση προς την Αίγυπτο. Η αιγυπτιακή κυβέρνηση κινήθηκε άμεσα μετά τη νίκη Μπάιντεν με στόχο να αποκτήσει πάτημα στο αμερικανικό πολιτικό μηχανισμό.

Στο πλαίσιο αυτό προσέλαβε μια δικομματική ομάδα λόμπι, που περιλαμβάνει το συνταξιούχο Ρεπουμπλικάνο γερουσιαστή Εντ Ρόις και το Ναντιάμ Ελσάμι πρώην προσωπάρχη της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, Νάνσι Πελόζι. Ο Αιγύπτιος πρέσβης Μοτάζ Ζαχράν, υπέγραψε, σύμφωνα με την ιστοσελίδα foreignlobby, σύμβαση 65.000 δολαρίων το μήνα, με την εταιρία νομικών υπηρεσιών και λόμπι Brownstein Hyatt Farber Schreck του Ντένβερ. Διευθυντής πολιτικών υποθέσεων της εταιρίας είναι ο Εντ Ρόις, οποίος ήταν και πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας από το 2013 έως το 2018

Ο αλ-Σίσι από τότε που ανέλαβε την εξουσία εφαρμόζει το δικό του δόγμα στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής. Σύμφωνα με το ιταλικό Ινστιτούτο Διεθνών και Πολιτικών Σπουδών, το δόγμα βασίζεται στην εξωτερική πολιτική του Νάσερ. Θεωρείται μια έξυπνη προσπάθεια του αλ-Σίσι να επαναπροσδιορίσει τις ίδιες στρατηγικές που υιοθετήθηκαν κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Nasser.

Δόγμα εξωτερικής πολιτικής 

Το δόγμα αλ-Σίσι περιλαμβάνει: ισορροπημένη σχέση με τις μεγάλες δυνάμεις, σεβασμό των παραδοσιακών εννοιών της εθνικής κυριαρχίας και της μη παρέμβασης και την προώθηση εθνικιστικών αρχών μέσω ελιγμών στην περιοχή. Μια προσέγγιση που προκάλεσε αλλαγές στην αιγυπτιακή εξωτερική πολιτική σε διεθνές επίπεδο και περιφερειακό επίπεδο.

Η Αίγυπτος σε διεθνές επίπεδο, προσπάθησε να έχει ισορροπημένες σχέσεις της με τις μεγάλες δυνάμεις, μετά από δεκαετίες μιας παραδοσιακά φίλο-αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. O αλ-Σίσι επιδίωξε να δημιουργήσει καλύτερες σχέσεις με Ρωσία, Κίνα, και άλλες ασιατικές δυνάμεις. Όμως, οι κινήσεις του αυτές δεν κατάφεραν να αντικαταστήσουν τη στρατηγική συμμαχία με τις ΗΠΑ.

Σε περιφερειακό επίπεδο η Αίγυπτος υπερασπίζεται την εθνική κυριαρχία και την περιφερειακή σταθερότητα στη Μέση Ανατολή, εγκαταλείποντας τη σεχταριστική ατζέντα που είχε κυριαρχήσει στην ευρύτερη περιοχή, μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003. Ωστόσο, αν οι εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής προκαλέσουν περιφερειακή ανάφλεξη ή επιδείνωση, ο Αιγύπτιος πρόεδρος δεν θα διστάσει να υιοθετήσει διπλωματικές και στρατιωτικές δράσεις, που ενδεχομένως θα φέρουν την εθνική ασφάλεια της χώρας αντιμέτωπη με σημαντικές απειλές. Ο αλ- Σίσι ήταν έτοιμος να εμπλακεί σε σύγκρουση με την Τουρκία για το θέμα της Λιβύης, όμως τελικά επικράτησε η διπλωματία.

Η Αίγυπτος του αλ-Σίσι εξαρτάται από την αμερικανική οικονομική βοήθεια που είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Το 2019, η Αίγυπτος έλαβε 1,42 δισ. δολάρια κυρίως από τον Οργανισμό Διεθνής Ανάπτυξης των ΗΠΑ (USAID). H κυβέρνηση του απερχόμενου προέδρου Τραμπ ζήτησε για τα έτη 2020-2021 να παρέχει στην Αίγυπτο βοήθεια 1,38 δις. δολάρια, με ποσοστό πάνω από το 90% να προέρχεται ως Εξωτερική Στρατιωτική Χρηματοδότηση (FMF).

Το ερώτημα που εγείρεται είναι εάν ο νέος Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα επιδιώξει να συνετίσει τον αλ-Σίσι για τις κακές του καταγραφές στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας της έκφρασης, περιορίζοντας την αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς το Κάιρο. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο ότι ο Μπάιντεν θα το πράξει όταν αναλάβει την εξουσία, καθώς πάνω από όλα άμεση προτεραιότητα έχουν τα αμερικανικά στρατηγικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή.