Η μονοπολική δυτική ηγεμονία απέναντι στον ευρασιατικό πολυπολισμό

Μεταψυχροπολεμικά, οι ΗΠΑ επικράτησαν πλήρως και προώθησαν διφορούμενες αντιλήψεις περί “ανθρωπίνων δικαιωμάτων” και “δημοκρατίας”. Εάν ένα κράτος δεν υιοθετεί αυτές τις αντιλήψεις, τότε η ηγεμονία έχει το δικαίωμα αλλά και την ευθύνη να επέμβει! Αυτή είναι η περίφημη ρητορική του “Κήπου και της Ζούγκλας” που επικαλέσθηκε ο επίτροπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ. Οι πολιτισμένοι ανήκουν στον “κήπο” και είναι δικαίωμα και καθήκον τους να επεμβαίνουν στη “ζούγκλα” των υπανάπτυκτων. Είναι μια ρητορική που έχει τις ρίζες της στην αποικιοκρατία.

Ο ΝΑΤΟϊκός επεκτατισμός υπήρξε ένα σημαντικό συστατικό της αμερικανικής ηγεμονίας, η εδραίωση της οποίας αποτελούσε το θεμέλιο για μια νεοφιλελεύθερη δημοκρατική ειρήνη, όπως τη φαντάζονταν οι ελίτ της Ουάσιγκτον. Οι ΗΠΑ είναι το κέντρο εξουσίας που ηγείται της συλλογικής Δύσης. Η παγκόσμια τάξη είναι κάτι για το οποίο υπάρχει συναίνεση: όλοι (ΗΠΑ, ΕΕ, ΝΑΤΟ) τονίζουν την ανάγκη τήρησης της “διεθνούς τάξης βασισμένης σε κανόνες.” Βέβαια, η βασική επιδίωξή τους είναι η εξασφάλιση του “στρατηγικού πλεονεκτήματος” που σιγουρεύει την επιτυχία των στόχων τους σε μια αντιπαράθεση, έχοντας προηγουμένως επηρεάσει προς όφελός τους την δυναμική της αντιπαράθεσης και μεγιστοποιήσει τα πλεονεκτήματά τους σε όλα τα επίπεδα.

Τις ημέρες μας, η αδυναμία αποτελεσματικής ανάμειξης των ΗΠΑ σε πολλαπλά πολεμικά μέτωπα, και η διαμόρφωση εξισορροπητικών συμμαχιών εναντίον τους (βλέπε αμερικανικές εμπειρίες σε Συρία, Ουκρανία, Αφγανιστάν κλπ.) έρχονται σε αντίθεση με τον γεωπολιτικό ορισμό μιας ηγεμονικής δύναμης ως «του μοναδικού δρώντος σε ένα παγκόσμιο μονοπολικό σύστημα, στο οποίο επικρατεί κατά αποφασιστικό τρόπο, αποκλείοντας τη διαμόρφωση κάθε αντίπαλης εξισορροπητικής συμμαχίας».

Η “βιβλική μάχη”

Η μονοπολική αμερικανική ηγεμονία φαίνεται να πλησιάζει στο τέλος της, ενώ αυξάνεται η φιλοδοξία της παγκόσμιας πλειονότητας για μια τάξη πραγμάτων που βασίζεται στην πολυπολικότητα και την κυριαρχική ισότητα. Αυτή η αναδυόμενη παγκόσμια τάξη δεν έχει ακόμη πάρει τη τελική της μορφή, αφήνοντας τον κόσμο σε μια περίοδο “μεσοβασιλείας.” Είναι σαν να έχει προκύψει ένα “νομικό κενό,” μέσα στο οποίο οι αντιμαχόμενες πλευρές ανταγωνίζονται για να καθορίσουν τη μελλοντική τάξη.

Εν όψει αυτού του κενού, το ΝΑΤΟ, όπως συνηθίζει, παρουσίασε τον πόλεμο κατά της Ρωσίας σαν μια “βιβλική μάχη του καλού εναντίον του κακού”. Άλλωστε, η τυπική παθολογία τoυ νεοφιλελεύθερου ηγεμονισμού είναι ότι εάν κάποιος δεν υπακούει στις εντολές του, τότε αυτός δεν είναι απλώς εχθρός, δεν είναι ούτε άνθρωπος! Ο τελευταίος χαρακτηρισμός χρειάζεται το νεοφιλελευθερισμό για να δικαιολογήσει ηθικά όλη τη σκληρότητα που θα ασκήσει εναντίον του ανυπάκουου, ενώ θα μπορεί να υποκρίνεται ότι έχει τη συνείδησή του ήσυχη.

Εξ΄ αρχής, το ΝΑΤΟϊκό αφήγημα της “βιβλικής μάχης” βασιζόταν σε ψευδείς ισχυρισμούς: υπερασπίζουμε τη δημοκρατία στην Ουκρανία, η νίκη κατά της Ρωσίας είναι εξασφαλισμένη, η οικονομική κατάρρευσή της δεδομένη, ο Πούτιν πεθαίνει ή αναπόφευκτη θα ανατραπεί. Αφήνοντας τη προπαγάνδα κατά μέρος, όποιος σοβαρός παρατηρητής παρακολουθεί με νηφαλιότητα τις εξελίξεις και αξιολογεί με αντικειμενικότητα τα δεδομένα, γνωρίζει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία αντανακλά τον εν εξελίξει ευρύτερο ανταγωνισμό για την παγκόσμια τάξη.

Αντιμέτωποι είναι ο μεταψυχροπολεμικός μονοπολισμός (με κέντρο εξουσίας τις ΗΠΑ που ηγούνται της συλλογικής Δύσης) και ο ευρασιανικός πολυπολισμός (με κέντρα τις Κίνα, Ρωσία, Ινδία κλπ.). Η συνέχιση του πολέμου ευνοεί τα σχέδια των Βρυξελλών να καθιερώσουν ένα κεντρικό φορολογικό μηχανισμό με τη δικαιολογία εξυπηρέτησης των ομολόγων που υποτίθεται θα στηρίξουν την Ουκρανία. Για αρχή, η ΕΕ θέλει να εκδώσει 110 δισ. ευρώ σε ομόλογα για τη δημιουργία ευρωστρατού.

Επιδιώκοντας την ήττα της Ρωσίας

Η μάχη μεταξύ της μονοπολικής δυτικής ηγεμονίας και του πολυπολικού ευρασιανισμού ήταν σε εξέλιξη από την εποχή που Ρωσία και Κίνα δημιουργούσαν μια μεγάλη ευρασιατική άτυπη συμμαχία. Το δίλημμα που αντιμετώπιζαν ήταν προφανές: Είτε θα μπορέσουν να λύσουν τις διαφορές τους με τη δυτική ηγεμονία μέσω της διπλωματίας, ή θα καταλήξουν σε πόλεμο. Με αυτή την προοπτική και δεδομένου ότι η διπλωματία δεν λειτούργησε, αργά ή γρήγορα ο πόλεμος μοιραία θα ξεκινούσε κάπου, όπως και έγινε.

Η πεποίθηση των ΝΑΤΟϊκών ήταν ότι μια ήττα της Ρωσίας από τη Δύση θα αποκαθιστούσε την κυριαρχία της μονοπολικής παγκόσμιας τάξης, ενώ υπήρχε ο φόβος ότι μια ρωσική νίκη θα συνέβαλε στην παγίωση μιας πολυπολικής παγκόσμιας τάξης. Στη πράξη, τα γεγονότα στην Ουκρανία αποκάλυψαν τη δυσλειτουργία της μονοπολικής ηγεμονίας, η οποία πυροδότησε τον πόλεμο, αντί να διασφαλίσει την ειρήνη που υποτίθεται ότι είναι η πηγή της νομιμότητάς της. Το αιματοκύλισμα του ουκρανικού λαού μέσω του “πολέμου δι’ αντιπροσώπων”, οι άνευ προηγουμένου κυρώσεις, οι προσπάθειες απομόνωσης της Ρωσίας και το σαμποτάρισμα κάθε ειρηνευτικής προσπάθειας, συνέβαλαν στη διάβρωση του μονοπολισμού, αντί να επιτύχουν την αναβίωσή του.

Ο υπόλοιπος –εκτός Δύσης– κόσμος παρατηρεί με αποστροφή τους αποκλεισμούς Ρώσων πολιτών (διανοουμένων, καλλιτεχνών, εμπόρων, σπουδαστών), τις κατασχέσεις των περιουσιών τους, και τις αποστολές όπλων σε δεδηλωμένους ναζί. Δικαιολογημένα φοβάται ότι αν το ΝΑΤΟ καταφέρει να διαλύσει τη Ρωσία, τότε η κατάσταση θα γίνει αφόρητη για τους υπόλοιπους λαούς που επιδιώκουν την παγκόσμια πολυπολικότητα.

Αναπόφευκτα, λοιπόν, μεγάλο μέρος του υπόλοιπου αυτού κόσμου απάντησε στον πόλεμο, εντείνοντας τις προσπάθειες μετάβασης σε μια παγκόσμια τάξη που απορρίπτει την μονοπολική ηγεμονία και το νεοφιλελεύθερο οικουμενισμό. Η παγκόσμια οικονομική αρχιτεκτονική αναδιοργανώνεται, καθώς ο κόσμος διαφοροποιείται μακριά από την υπερβολική εξάρτηση από τις δυτικές τεχνολογίες, τις βιομηχανίες, τους διαδρόμους μεταφορών, τις τράπεζες, τα συστήματα πληρωμών, τα ασφαλιστικά συστήματα και τα νομίσματα.

Στην πιο επικίνδυνη φάση

Ο οικουμενισμός που βασίζεται στις δυτικές αξίες αντικαθίσταται από την πολιτισμική ιδιαιτερότητα, η κυρίαρχη ανισότητα ανταλλάσσεται με κυρίαρχη ισότητα, η εκμετάλλευση αυτών που οι νεοφιλελεύθερες ελίτ θεωρούσαν κατώτερούς της, αντικαθίσταται από διαπραγματεύσεις. Και κυρίως, η “διεθνής τάξη βασισμένη σε κανόνες” απορρίπτεται υπέρ του διεθνούς δικαίου. Μια βεστφαλική παγκόσμια τάξη επαναβεβαιώνεται, αλλά αυτή τη φορά με ευρασιατικά χαρακτηριστικά.

Στην Ευρώπη, που μαστίζεται από την ενδημική ανεπάρκεια των πολιτικών ηγεσιών της, μάταια αναζητείται η “κρίσιμη μάζα” ανθρώπινου δυναμικού που θα κατανοήσει σε βάθος και θα διαχειριστεί ανάλογα τις επιπτώσεις των μεγάλων αλλαγών στην παγκόσμια κατανομή ισχύος. Ο ΝΑΤΟϊκός επεκτατισμός ουσιαστικά διέλυσε τα σχέδια για πανευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλεια και οδήγησε την Ευρώπη στον δρόμο του πολέμου, χωρίς τη δυνατότητα διόρθωσης πορείας.

Αναπόφευκτα, όσοι πολίτες είναι συνηθισμένοι σε γραμμικές κοινωνικές μεταβολές, δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τις εκθετικές αλλαγές που συμβαίνουν γύρω τους. Μην αφήνοντας καμία κρίση να περάσει ανεκμετάλλευτη, το ιερατείο της ΕΕ ετοιμάζεται να αυξήσει περαιτέρω την συγκέντρωση εξουσιών στις Βρυξέλλες σε βάρος των κρατών-εθνών με δικαιολογία-πρόσχημα τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Κάποιοι πιστεύουν ότι το διεθνές σύστημα βρίσκεται πλέον στην πιο επικίνδυνη φάση του. Τόσο το ΝΑΤΟ (υπό την  καθοδήγηση των ΗΠΑ) όσο και η Ρωσία (με τη στήριξη της Κίνας και άλλων κρατών) είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν μεγάλους κινδύνους και να κλιμακώσουν την αντιπαράθεση, καθιστώντας την πυρηνική καταστροφή όλο και πιο πιθανή. Η απουσία κάθε προοπτικής συμβιβασμού, σημαίνει ότι “ο νικητής θα τα πάρει όλα”.

Κάποιοι άλλοι ελπίζουν σε μια ειρηνική μετάβαση, όπου η αναδυόμενη παγκόσμια τάξη με το πολυπολικό σύστημα που διαμορφώνει θα έχει τη δυνατότητα να είναι πολύ πιο ειρηνική από τη δυτική ηγεμονία που προηγήθηκε. Δυστυχώς, ο πόλεμος της Ουκρανίας, που είναι μια κληρονομιά της NATOΐκής πολιτικής κατά τη διάρκεια της μονοπολικής παγκόσμιας τάξης, έχει δηλητηριάσει τη διεθνή πολιτική και θα δυσκολέψει πολύ τη μετάβαση σε μια πιο αρμονική παγκόσμια τάξη.