Η πολιτική σχοινοβασία του Ερντογάν

Τα  σοβαρά εσωτερικά μέτωπα που αντιμετωπίζει ο Ταγίπ Ερντογάν τον αναγκάζουν να σχοινοβατεί σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο.  Οι Σύριοι πρόσφυγες, η οικονομία, το Κουρδικό και η διασφάλιση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου, απαιτούν ευαίσθητους χειρισμούς αλλά και συμβιβασμούς. Επιπλέον, το προφίλ του Ερντογάν έχει πληγεί σε μεγάλο βαθμό και το εθνικιστικό κρεσέντο κατά της Ελλάδας χρησιμοποιείται σαν στρατηγική αποπροσανατολισμού της τουρκικής γνώμης από τα σημαντικά προβλήματα που έχει προκαλέσει η κυβερνητική πολιτική.

Το μεταναστευτικό έχει πυροδοτήσει έντονες επικρίσεις από τα αντιπολιτευτικά κόμματα εναντίον του Ερντογάν με κάποια να διαμηνύουν ότι θα στείλουν πίσω τους πρόσφυγες στις χώρες τους, εφόσον έρθουν στην εξουσία. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έχει δηλώσει ότι «οι Σύριοι έχουν κάθε είδους προνόμια σε αντίθεση με τους Τούρκους».

Σύμφωνα με την τουρκική κυβέρνηση, περίπου 3,7 εκατ. Σύριοι πρόσφυγες –από τους συνολικά 5,5 εκατ. αλλοδαπούς– διαμένουν στην Τουρκία. Επιπλέον, 200.950 Σύριοι έχουν γίνει πολίτες της Τουρκίας από την έναρξη του πολέμου στη Συρία το 2011 –πέρασαν τα σύνορα. Η τουρκική Προεδρία επισημαίνει, ακόμα, ότι περίπου 320.000 άτομα άλλων εθνικοτήτων –κυρίως από το Αφγανιστάν– βρίσκονται επίσης υπό διεθνή προστασία στην Τουρκία.

Οι επίσημοι αριθμοί δείχνουν ότι ο συνολικός αριθμός προσφύγων που ζούνε στην Τουρκία, ανέρχεται σε περισσότερα από 4 εκατ. Η οικονομία είναι ακόμα ένα σημαντικό πεδίο που πλήττει θανάσιμα το προφίλ του Ερντογάν, καθώς η πολιτική του έχει σοβαρές επιπτώσεις στην κοινωνία  –το σύνολό της δεν έχει τη δυνατότητα πλέον να ανταπεξέλθει στις συνθήκες της καθημερινής διαβίωσης.

Η τουρκική λίρα παρουσίασε νέα πτώση κατά περίπου 1%, με την ισοτιμία του νομίσματος να σπάει πλέον το φράγμα των 18 λιρών προς ένα δολάριο, υποχωρώντας στις 18.14 λίρες ανά δολάριο. Όπως, επισημαίνει το Bloomberg, η νέα πτώση της λίρας είναι απόρροια του γεγονότος ότι η Τράπεζα της Τουρκίας, μείωσε τα επιτόκια της τουρκικής λίρας κατά 100 μονάδες βάσης, όταν ο πληθωρισμός καλπάζει με 80%.

Ερντογάν και Κουρδικό

Το μέτωπο με τους Κούρδους αποτελεί μια ακόμα πληγή για τον Ερντογάν που εμπεριέχει και σοβαρές διπλωματικές παραμέτρους εξαιτίας των Σύριων Κούρδων μαχητών. Η δαιμονοποίηση του Κούρδων μαχητών χρησιμοποιείται από τον Ερντογάν για τη συσπείρωση της εθνικιστικής εκλογικής του βάσης ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2023 και για τη διασφάλιση της κυβερνητικής συμμαχίας του με τον “Γκρίζο Λύκο” Ντεβλέτ Μπαχτσελί.

Ωστόσο, ο Ερντογάν εμφανίζεται εγκλωβισμένος στην αντιμετώπιση των Σύριων Κούρδων μαχητών, καθώς είναι πρακτικά αδύνατον να πετύχει το στόχο του, δηλαδή την εξόντωση τους. Οι τουρκικές επιθέσεις εναντίον των Σύριων Κούρδων δεν φέρνουν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα και το σχέδιο του Ερντογάν για μια νέα στρατιωτική εισβολή στη Συρία προσκρούει στην αντίδραση του στενού συμμάχου του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ιράν. Επιπλέον και η Ουάσιγκτον έχει προειδοποιήσει τον Ερντογάν να μην προχωρήσει σε εισβολή.

Επισημαίνεται, ότι οι συριακές κουρδικές Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), έχουν την υποστήριξη των ΗΠΑ στις οποίες και βασίστηκαν στον πόλεμο εναντίον Ισλαμικού Κράτους. Ο Ερντογάν στην απόγνωσή του στρέφεται και προς τον βασικό εχθρό του, το καθεστώς της Δαμασκού, καθώς έχει δηλώσει ότι ο διάλογος και η διπλωματία με τη συριακή κυβέρνηση δεν μπορούν να αποκλειστούν.

Το τουρκολιβυκό μνημόνιο

Σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να διασφαλίσει το παράνομο μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων στην μεταπολεμική Λιβύη. Η Άγκυρα ασκεί επιρροή στην κυβέρνηση της Τρίπολης του πρωθυπουργού Αμντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά και επιδιώκει να μην υπάρχουν δύο παράλληλες κυβερνήσεις στη Λιβύη.

Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν έχει ανοίξει διαύλους επικοινωνίας και με την Ανατολική Λιβύη, ειδικά με τον Ακίλα Σαλέχ πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων που έχει έδρα το Τομπρούκ, προκειμένου να διαφοροποιήσει την επιρροή του στη Λιβύη. Η Άγκυρα δεν περιορίζει την επιρροή της  αποκλειστικά σε ομάδες που σχετίζονται με την Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Ο Ερντογάν συναντήθηκε στις 3 Αυγούστου στην Άγκυρα με τον Σαλέχ και με τον αναπληρωτή επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης Αμπντουλάχ Αλ Λάφι. Ο Σαλέχ είχε προηγουμένως επιβεβαιώσει την προσέγγιση με την Τουρκία, η οποία, σύμφωνα με ξένα δημοσιεύματα, δήλωσε ότι είναι έτοιμη να συνομιλήσει με τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος κυβερνά την Ανατολική Λιβύη. Επισημαίνεται, ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων στο Τομπρούκ όρισε το δικό της πρωθυπουργό στη Λιβύη, τον Φάτχι Μπασάγκα.

Οι προκλήσεις στο Αιγαίο

Τα μέτωπα του Ερντογάν αναζητούν βαλβίδα εκτόνωσης και η εμπρηστική του ρητορική και οι τουρκικές προκλήσεις εναντίον της Ελλάδας εξυπηρετούν αυτόν το στόχο. Ο Τούρκος πρόεδρος ακολουθεί μια πάγια τακτική αμφισβήτηση της ελληνικής εδαφικής κυριαρχίας με πολλαπλές προσκλήσεις. Ο απόπλους του τουρκικού γεωτρύπανου “Αμπντούλ Χαμίντ Χαν” εξυπηρετεί την εθνικιστική προπαγάνδα του Ερντογάν καθώς σύμφωνα με δημοσιεύματα μετά την γεώτρηση στο “Γιορουκλέρ 1”, η επόμενη πορεία θα είναι εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Τα σενάρια κάνουν λόγο και για έρευνες μεταξύ Ρόδου, Κρήτης και Καρπάθου, ενδεχόμενο που θα επιφέρει κλιμάκωση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ο Ερντογάν θα θέσει σε εφαρμογή τον παράνομο το τουρκολυβικό μνημόνιο για  να προωθήσει το αφήγημα της “Γαλάζιας Πατρίδας”. Το ζητούμενο είναι κατά πόσο ο Ερντογάν είναι διατεθειμένος να φέρει στα άκρα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δηλαδή να προκαλέσει “θερμό επεισόδιο” στο Αιγαίο.

Επισημαίνεται, ότι ο Ερντογάν θέλει από την Ουάσινγκτον την πώληση αμερικανικών μαχητικών F-16 στην Τουρκία και ότι προχώρησε σε διπλωματική επαναπροσέγγιση με το Ισραήλ (άνοιγμα πρεσβειών). Ένα “θερμό επεισόδιο” με την Ελλάδα δεν φαίνεται να συμφέρει την παρούσα στιγμή τον Τούρκο πρόεδρο, ο οποίος κάθε άλλο παρά απομονωμένος είναι από τη διεθνή κοινότητα.

Η απειλή του μεταναστευτικού

Το μεταναστευτικό αποτελεί ένα ακόμα εργαλείο του τουρκικού υβριδικού πολέμου εναντίον της Ελλάδας αλλά και ταυτόχρονα μοχλός πίεσης προς τις Βρυξέλλες. Οι προσφυγικές εισροές προς την Ευρώπη ελέγχονται από την Τουρκία και το γεγονός ότι ο Ερντογάν έχει πρόβλημα με το δικό του μεταναστευτικό, προμηνύει ότι θα επιδιώξει να στείλει και άλλους Σύριους πρόσφυγές στα ελληνικά παράλια και τον Έβρο.

Το μεταναστευτικό εμπεριέχει και κινδύνους για την ελληνική εθνική ασφάλεια από την στιγμή που δεν υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας για την ταυτοποίηση των προσφύγων. Τούρκοι πράκτορες και ισλαμιστές εξτρεμιστές μαχητές έχουν δυνατότητα  διείσδυσης σε ελληνικό έδαφος υπό την κάλυψη του πρόσφυγα, με την αποστολή, μεταξύ άλλων, να προκαλέσουν εστίες έντασης, όταν τους ζητηθεί.

Ωστόσο, το πρόσφατο επεισόδιο στον Έβρο (παράνομοι μετανάστες, νησίδα) δείχνει την έλλειψη άμεσης αντίδρασης από το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και το συντονισμό με τις αρμόδιες αρχές ασφαλείας. Το αποτέλεσμα είναι το ζήτημα να εξελιχθεί σε κόντρα κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης, που δείχνει την έλλειψη σοβαρότητας για την αντιμετώπιση ενός τόσο σοβαρού θέματος, του μεταναστευτικού.

Η διείσδυση στη Θράκη

Ο έλεγχος της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης είναι ακόμα ένα πεδίο δράσης του Ερντογάν που χρησιμοποιεί το τουρκικό Προξενείο στη Κομοτηνή για να πετύχει τους στόχους του. Η τουρκική διείσδυση στη Θράκη έχει δημιουργήσει παράλληλες δομές και έχει σε διατεταγμένη υπηρεσία, πρόθυμους, από τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, για να προωθήσουν τα συμφέροντά της “μητέρας πατρίδας Τουρκίας”.

Η “βάφτιση” της μουσουλμανικής μειονότητας σε “τουρκική” και οι επαναλαμβανόμενοι ανυπόστατοι ισχυρισμοί για “παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων” της “τουρκικής” μειονότητας, αποτελούν γνωστά “επιχειρήματα” της τουρκικής προπαγάνδας, που υιοθετούνται και από ελληνικούς εθνομηδενιστικούς κύκλους.

Η ελληνική πολιτεία φαίνεται να είναι εδώ και καιρό απούσα από τις εξελίξεις στην Θράκη και να μην προστατεύει την ελληνική μουσουλμανική μειονότητα από την Άγκυρα. Ο Ερντογάν επιδιώκει να ελέγξει τις μουσουλμανικές ψήφους για να αποκτήσει πολιτικά ερείσματα και να προωθήσει το πολιτικό-θρησκευτικό Ισλάμ. Να κατευθύνει την εκλογική συμπεριφορά της μουσουλμανικής μειονότητας σε τοπικό επίπεδο.