Η χημεία Τραμπ-Ερντογάν και το ανατολίτικο παζάρι…

Αυτό που σόκαρε περισσότερο τους παρατηρητές ήταν ότι οι δηλώσεις έγιναν ενώ δίπλα του καθόταν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου. Ο Νετανιάχου βρισκόταν στην Ουάσινγκτον για να συζητήσει για δασμούς, τον πόλεμο στη Γάζα και το Ιράν· όμως επιδίωκε επίσης τη στήριξη του Τραμπ ώστε να πείσει τον Ερντογάν να αλλάξει πορεία στη Συρία.

Σύμφωνα με τον Τούρκο δημοσιογράφο, Ragip Soylu, η Άγκυρα επιδιώκει να δημιουργήσει τρεις στρατιωτικές βάσεις στη χώρα, με μία από αυτές – τη βάση Τ4 κοντά στην Παλμύρα της ανατολικής Συρίας – να προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία στο Ισραήλ. Το Ισραήλ θέλει να διατηρήσει τον έλεγχο στον συριακό εναέριο χώρο και η ανάπτυξη τουρκικών δυνάμεων και συστημάτων αεράμυνας στη συγκεκριμένη βάση θα μπορούσε να εμποδίσει τον Νετανιάχου και τους συμμάχους του να επιχειρούν με μαχητικά στην περιοχή.

Ακόμη κι όταν ο Νετανιάχου ζήτησε τη βοήθειά του, ο Τραμπ απάντησε πως θα μπορούσε να παρέμβει μόνο αν οι απαιτήσεις του πρωθυπουργού ήταν λογικές. Ο Τραμπ πρόσθεσε ότι ο Ερντογάν είχε ουσιαστικά «καταλάβει» τη Συρία, αποκαλώντας τον «έξυπνο τύπο»: «Του είπα “Συγχαρητήρια, κατάφερες αυτό που κανείς δεν κατάφερε τα τελευταία 2.000 χρόνια”».

Αμοιβαίος σεβασμός Τραμπ-Ερντογάν

Παρόλο που ο Ερντογάν και ο Τραμπ έχουν περάσει από διάφορες φάσεις από την πρώτη θητεία του Αμερικανού προέδρου, φαίνεται πως οι δυο τους τρέφουν μεγάλο σεβασμό ο ένας για τον άλλο, επισημαίνει ο ίδιος δημοσιογράφος. Για όσους γνωρίζουν τον Τραμπ, ο Ερντογάν δεν διαφέρει πολύ από ορισμένες από τις ιδεολογικές του τάσεις.

Ο Τραμπ υποστηρίζει τον – “πρωτίστως η Αμερική” – εθνικισμό, δυσπιστεί προς τους διεθνείς οργανισμούς, είναι σκεπτικός απέναντι στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση και προτιμά να συνεργάζεται με αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας ή ο Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας. Ο Ερντογάν μοιράζεται παρόμοιες απόψεις. Και οι δύο ηγέτες προωθούν συντηρητικές αξίες, αντιτίθενται στις αμβλώσεις και στα δικαιώματα των τρανς, ενώ διεξάγουν λαϊκίστικες εκστρατείες με κεντρικά θέματα τις κρατικές δαπάνες και τα επιτόκια. Κανείς από τους δύο δεν θεωρείται “παραδοσιακός δημοκράτης”.

Φυσικά, οι δύο χώρες έχουν πολύ διαφορετικές ιστορίες, πολιτικά συστήματα και πλαίσια – όμως, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν πιστεύει ότι υπάρχουν σαφείς λόγοι για τους οποίους ο Τραμπ συμπαθεί τον Ερντογάν, ένας εκ των οποίων είναι η κοινή τους μάχη ενάντια στο κατεστημένο.

«Πιθανότατα βλέπει στον εαυτό του ομοιότητες με τον πρόεδρό μας – και οι δύο είναι ηγέτες που έφτασαν στη θέση τους και προσπαθούν να παραμείνουν εκεί, ξεπερνώντας πολλά προβλήματα και αντιστάσεις, τόσο σε εσωτερικό όσο και σε διεθνές επίπεδο», είπε ο Φιντάν.

«Η εκτίμηση του Τραμπ προς τον πρόεδρό μας είναι στην πραγματικότητα ένδειξη σεβασμού και θαυμασμού για την επιτυχία. Ο πρόεδρός μας επίσης τον θαυμάζει – υποστηρίζει κάποιες από τις προσπάθειές του, τους αγώνες του και ιδιαίτερα τη στάση του στα εσωτερικά θέματα, όπως η οικογένεια και η πνευματικότητα», πρόσθεσε.

Η χημεία Τραμπ-Ερντογάν

Πολλοί παρατηρητές επισημαίνουν ότι ο Τραμπ και ο Ερντογάν, παρά τον αμοιβαίο θαυμασμό, έχουν έρθει σε σύγκρουση στο παρελθόν – για παράδειγμα το 2019, όταν ο Ερντογάν αρνήθηκε να παραδώσει τον πάστορα Άντριου Μπράνσον, Αμερικανό πολίτη. «Όπως έχω δηλώσει έντονα στο παρελθόν, και για να το επαναλάβω: Αν η Τουρκία κάνει κάτι που, με τη μεγάλη και ασύγκριτη σοφία μου, θεωρήσω ότι ξεπερνά τα όρια, θα καταστρέψω και θα αφανίσω πλήρως την τουρκική οικονομία (το έχω ξανακάνει!). Πρέπει, μαζί με την Ευρώπη και άλλους, να παρακολουθούν», είχε πει τότε ο Τραμπ.

Όμως, πέρα από όλα τα άλλα, πολλοί πιστεύουν ότι ο κύριος λόγος που ο Τραμπ συμπαθεί τον Ερντογάν είναι γιατί τον θεωρεί άτομο με το οποίο μπορεί να “κλείνει συμφωνίες”. Στο παρελθόν, ο Ερντογάν χρησιμοποίησε διάφορους ενδιάμεσους για να ασκήσει επιρροή στον Λευκό Οίκο επί Τραμπ, συμπεριλαμβανομένου του επιχειρηματικού εταίρου του Τραμπ στην Τουρκία, Μεχμέτ Αλί Γιαλτσίννταγ. Έστειλε επίσης τον γαμπρό του, τότε υπουργό Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ, για να οικοδομήσει σχέσεις με τον γαμπρό του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, που είχε τεράστια επιρροή κατά την πρώτη θητεία του.

Η “τέχνη της συμφωνίας”

Σύμφωνα με δύο ξεχωριστές πηγές, τόσο ο Κούσνερ, όσο και ο Τραμπ, πίεσαν αξιωματούχους της κυβέρνησης – όπως τον Ειδικό Απεσταλμένο Ρίτσαρντ Γκρενέλ και τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο – να αλλάξουν στάση έναντι του Ερντογάν, λέγοντάς τους:
«Ο Ερντογάν είναι ο δικός μας άνθρωπος». Γιατί; «Επειδή μπορείς να κάνεις συμφωνία με τον Ερντογάν, και θα την αποδεχτεί, θα την τηρήσει και θα την υλοποιήσει», είπε μία από τις πηγές, που επικαλείται ο Soylu.

Καθόλου περίεργο, αν αναλογιστεί κανείς ότι η βασική “πώληση” του Τραμπ είναι αυτό που λέει και ο διάσημος τίτλος του βιβλίου του: “Η τέχνη της συμφωνίας”.

Πράγματι, ο Ερντογάν κατανοεί τη σημασία του πολιτικού θεάματος. Δεν δίστασε να εκφράσει την στήριξη του, όταν έγινε η απόπειρα δολοφονίας κατά του Τραμπ το 2024. Και κατά την πρώτη τους τηλεφωνική συνομιλία τον περασμένο μήνα, ο Ερντογάν δεν ανέφερε καν το Ισραήλ, για να μην τον εξοργίσει – παρά το γεγονός ότι η Άγκυρα έχει δημοσίως κατηγορήσει τον Νετανιάχου για γενοκτονία στη Γάζα.

Πάντα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για ενδεχόμενες διπλωματικές συγκρούσεις στο μέλλον, όμως προς το παρόν, φαίνεται πως ο Ερντογάν ξέρει ακριβώς πώς να προσεγγίσει τον “καλό του φίλο” στον Λευκό Οίκο.