Κερδισμένοι και χαμένοι στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς

Η νέα σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ από την μία, της Χαμάς, του Ισλαμικού Τζιχάντ και των παραφυάδων τους από την άλλη, έληξε, για την ώρα. Από την στιγμή όμως που οι αιτίες που προκάλεσαν αυτή την σύγκρουση (όπως και τις προηγούμενες) παραμένουν, είναι καθαρά θέμα χρόνου να οδηγηθούμε στην επόμενη. Το όλο θέμα ξεκίνησε στην Ιερουσαλήμ που αποτελεί πεδίο τριβής των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών, εδώ και πολλούς αιώνες.

«Ήταν παλαιστινιακή πριν τον Δαβίδ», λένε οι μεν, «είναι εβραϊκή από το 1.000 π.Χ. τουλάχιστον και οι σύγχρονοι Παλαιστίνοι δεν έχουν σχέση με τους Χαναναίους» λένε οι δε. «Είναι αραβική κατακτητικό δικαίω», λένε, τέλος, οι απανταχού μουσουλμάνοι. Αυτά είναι θέματα που θα εξετάσει η ιστορία. Το θέμα είναι ότι η τριβή για την Ιερουσαλήμ και όχι μόνο, δεν θα πάψει εφόσον υπάρχουν δύο διεκδικητές, δικαίως ή αδίκως, των ίδιων εδαφών.

Ας έρθουμε όμως στο σήμερα. Η σύγκρουση ξέσπασε με αφορμή την Ιερουσαλήμ, που ήταν η αφορμή, όχι η αιτία. Οι αιτίες της νέας σύγκρουσης έχουν πέντε πρωταγωνιστές, την Χαμάς, την Φατάχ, την Τουρκία, το Ιράν και τον Νετανιάχου. Η Χαμάς, με την ηγεσία της να ζει με ασφάλεια στο Ντουμπάι και στην Τουρκία, αφήνει κάθε τόσο μερικούς Παλαιστίνιους να γίνονται “μάρτυρες” για να κερδίζει η ίδια πολιτικούς πόντους ως βασικός εκπρόσωπος της “παλαιστινιακής αντίστασης” στη Γάζα κατ’ αρχήν (στη Δυτική Όχθη, σε δεύτερο χρόνο) με στόχο την κατάκτηση της παλαιστινιακής ηγεσίας. Άλλωστε ήταν να γίνουν εκλογές στα παλαιστινιακά εδάφη, τις οποίες ανέβαλε ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής.

Η Φατάχ, του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς, από την πλευρά της, είχε κάθε συμφέρον για τη νέα σύγκρουση. Κατ’ αρχήν στη Δυτική Όχθη δεν υπήρχαν εχθροπραξίες, παρά μόνο διαμαρτυρίες με ορισμένους “μάρτυρες” Παλαιστίνιους. Ο Αμπάς δεν ήθελε τις εκλογές, διότι πιθανόν να τις έχανε. Οι δε κακές γλώσσες λένε πως πολύ χρήμα, από αυτό που αφειδώς ισλαμικές χώρες και ΟΗΕ δίνουν στους Παλαιστίνιους, έχει κάνει φτερά και ο πρόεδρος έχει ελαφρώς έως βαρέως “λερωμένη τη φωλιά” του…

Συγκρατημένο το Ιράν

Από την άλλη πλευρά η Τουρκία τάχθηκε ξεκάθαρα υπέρ της Χαμάς, με μια ρητορική, μάλιστα, που θύμιζε 2010 και Μαβί Μαρμαρά, την ώρα που “σοβαροί” αναλυτές έβλεπαν έως και επαναπροσέγγιση της Άγκυρας με το Ισραήλ. Είναι μόνο θέμα τουρκικής εσωτερικής πολιτικής; Είναι μόνο για να ξαναεμφανιστεί ο Ερντογάν σαν χαλίφης και υπερασπιστής των απανταχού μουσουλμάνων; Είναι γιατί ο Ερντογάν ήθελε να κάνει επίδειξη δύναμης στο Ισραήλ, δείχνοντάς του τι φωτιά μπορεί να του ανάψει και πόσο το συμφέρει να τα ξαναβρεί μαζί του; Πιθανώς είναι όλα αυτά μαζί, αλλά πιθανώς είναι και η φιλοδοξία του Ερντογάν να υπερκεράσει την ισραηλινή ισχύ στη Μέση Ανατολή, σε βάθος χρόνου.

Το Ιράν είναι παγίως κατά του Ισραήλ. Έχει ενισχύσει ποικιλοτρόπως την Χαμάς και η πυραυλική τεχνολογία της παλαιστινιακής τρομοκρατικής οργάνωσης είναι “παιδί” της Τεχεράνης. Ωστόσο στην σύγκρουση που μόλις έληξε κράτησε μάλλον χαμηλούς τόνους, αντίθετα με τον Ερντογάν. Φυσικά ήταν κατά του Ισραήλ, αλλά πιο συγκρατημένα από ότι θα περίμενε κανείς. Αυτό ίσως έχει να κάνει με τον φόβο του Ιράν για εναντίον του ισραηλινά πλήγματα, αν και εφόσον καταστεί πυρηνική απειλή… Μπορεί, ωστόσο, ο λόγος να είναι ότι θέλει να δώσει περιθώριο στον πρόεδρο Μπάιντεν.

Τέλος ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου επίσης δεν στέκεται καλά στην καρέκλα του πολιτικά και η Χαμάς του έδωσε πολιτικό χρόνο και εν μέρει στρατιωτική “δόξα”, αφού αντέδρασε δυναμικά, αλλά και προσεγμένα, στις παλαιστινιακές επιθέσεις.

Και ερχόμαστε στο διά ταύτα. Θα μπορούσε το Ισραήλ να εξουδετερώσει διά παντός την Χαμάς; Η απάντηση είναι –κατά την εκτίμησή μου– απολύτως καταφατική, αλλά εμπεριέχει και ορισμένες παραμέτρους που την περιπλέκουν. Ναι το Ισραήλ μπορούσε να εισβάλει στη Γάζα, αφού πρώτα η αεροπορία του θα την είχε συντρίψει. Ωστόσο οι δυνάμεις του θα έπρεπε, εξ ορισμού, να εμπλακούν σε οδομαχίες, όπου ο κάθε φανατικός θα μπορούσε να γίνει μάρτυρας, παίρνοντας μαζί του και καμπόσους Ισραηλινούς.

Γιατί όχι χερσαία επιχείρηση;

Η προοπτική φέρετρων καλυμμένων με την ισραηλινή σημαία προφανώς δεν θα χαροποιούσε κανέναν στο Ισραήλ και φυσικά όχι τους πολίτες που θα κληθούν, όπως όλα δείχνουν, και πάλι στις κάλπες σε λίγο. Το Ισραήλ θα είχε απώλειες σε μια χερσαία εισβολή που δεν θα μπορούσε, πολιτικά, να διαχειριστεί. Το παράδειγμα της εισβολής στον Λίβανο το 2006 διδάσκει…

Από την άλλη τυχόν ισραηλινή εισβολή θα προκαλούσε πραγματικά πολλά θύματα μεταξύ των αμάχων, ή των λιγότερο αμάχων, στη Γάζα. Το αποτέλεσμα όμως για το Ισραήλ θα ήταν το ίδιο: η παγκόσμια κατακραυγή. Τώρα που τα πλήγματα των Ισραηλινών ήταν “χειρουργικά” και πάλι υπήρξαν αντιδράσεις. Τι θα γινόταν αν αρχίζαμε να μιλάμε για χιλιάδες νεκρούς, δεδομένου και του γεγονότος ότι η Χαμάς και οι σύμμαχοί της δεν υπολογίζουν ιδιαίτερα την αξία της ανθρώπινης ζωής;

Και πέραν της κατακραυγής τι θα συνέβαινε, υποχρεωτικά πλέον, στις σχέσεις του Ισραήλ με αραβικές χώρες, σχέσεις που η Ιερουσαλήμ αγωνίστηκε να αποκαταστήσει τελευταία; Ακόμα και αν οι Άραβες ηγέτες αδιαφορούσαν, όπως πραγματικά αδιαφορούν, για την Χαμάς και τους Παλαιστινίους, θα μπορούσαν να συγκρατήσουν την κοινή γνώμη στις χώρες τους; Δεν θα αναγκάζονταν να διακόψουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ;

Και το Ιράν; Και η Τουρκία; Δεν θα αντιδρούσαν; Κι αν ο Ερντογάν έστελνε στη Γάζα τους χιλιάδες μεταφερόμενους μισθοφόρους του, αυτούς που χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί σε Συρία, Λιβύη και Ναγκόρνο Καραμπάχ; Και αν άνοιγε η Χεζμπολάχ νέο μέτωπο κατά του Ισραήλ στο Βορρά; Κι αν το Ιράν χτύπαγε μέσω Συρίας το Ισραήλ, δεν θα πηγαίναμε, κυριολεκτικά, για Αρμαγεδώνα;

Ποιος νίκησε;

Το ερώτημα ποιος νίκησε είναι μάλλον δύσκολο να απαντηθεί, στην συγκεκριμένη περίπτωση. Τακτικά το Ισραήλ σημείωσε περισσότερες επιτυχίες, σκότωσε περισσότερους αντιπάλους και δεν απειλήθηκε ζωτικά. Ωστόσο δεν νίκησε, εκτός κι αν δεν είχε θέσει κανέναν αντικειμενικό σκοπό και πολεμούσε απλώς, αντιδρώντας στην Χαμάς. Ο αντικειμενικός σκοπός του Ισραήλ ήταν η εξάρθρωση, αν όχι η εξαφάνιση της Χαμάς, σύμφωνα με αυτά που είχαν πει Ισραηλινοί αξιωματούχοι.

Η Χαμάς έριξε 4.000 πυραύλους στο Ισραήλ, σκοτώνοντας μόνο 12 άτομα, χάρη στο αντιαεροπορικό σύστημα Iron Dome και τα λοιπά συστήματα. Δεν ηττήθηκε, όμως, ούτε καν συμβολικά. Η κατάπαυση του πυρός, όχι άδικα χαιρετίστηκε ως νίκη τόσο στη Γάζα, όσο και από την Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Η Χαμάς μπορεί σε λίγο χρόνο να αναπληρώσει το απόθεμα πυραύλων της και στην επόμενη σύγκρουση να εκτοξεύσει ακόμα περισσότερους πυραύλους στο Ισραήλ, “τρελαίνοντας” την ισραηλινή αεράμυνα. Από την στιγμή που δεν επλήγησαν βασικές υποδομές της συμμάχου του Ερντογάν Χαμάς, όλα δείχνουν ότι η επόμενη σύγκρουση θα είναι πιο δύσκολη για το Ισραήλ.