Κουζίνα Ρωσίας-Κίνας με κυρίως “πιάτο” τις ΗΠΑ

Η μεγαλοπρεπής στρατιωτική άσκηση Vostok-2018, που πραγματοποιεί η Ρωσία θυμίζει άλλες εποχές. Συμμετέχουν 300.000 στρατιώτες, χιλιάδες πολεμικά αεροσκάφη και άρματα μάχης. Είναι η μεγαλύτερη επίδειξη ισχύος της Μόσχας, από την εποχή της ΕΣΣΔ. Προφανώς, είναι μία καλή ευκαιρία για τον πρόεδρο Πούτιν, προκειμένου να ενισχύσει το προφίλ του στο εσωτερικό. Η άσκηση, όμως, δεν υπηρετεί μόνο επικοινωνιακούς σκοπούς. Έχει και απτά γεωπολιτικά αποτελέσματα.

Συγκεκριμένα βλέπουμε την συμμετοχή της Κίνας σε μια στρατιωτική άσκηση της Ρωσίας, για πρώτη φορά στην νεότερη ιστορία. Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου δήλωσε πρόθυμος για νέα στρατιωτικά γυμνάσια με τον κινεζικό στρατό. Ο Ρώσος πρόεδρος έχει πολύ καλή χημεία με τον Κινέζο ομόλογο του Σι Τζινπίνγκ, όπως έδειξε η συνάντηση τους στο Βλαδιβοστόκ. Οι δύο πρόεδροι ντυμένοι με ποδιές κουζίνας, μαγείρεψαν ρωσικά εδέσματα ενώπιον των έκπληκτων δημοσιογράφων. Συμφώνησαν πως “η φιλία των δύο χωρών ενδυναμώνεται περισσότερο“.

Τίποτα δεν θυμίζει τον ανταγωνισμό Πεκίνου-Μόσχας των προηγούμενων δεκαετιών. Ξεκίνησε με αφορμή την αποσταλινοποίηση που επιχείρησε ο Νικήτα Χρουτσόφ. Η μαοϊκή Κίνα αμφισβήτησε τότε την ιδεολογική πρωτοκαθεδρία της ΕΣΣΔ στο κομμουνιστικό στρατόπεδο. Το 1969 οι δύο χώρες έφτασαν ένα βήμα πριν την πολεμική αναμέτρηση. Η αντιπαράθεση των δύο κομμουνιστικών καθεστώτων οδήγησε τον Ρίτσαρντ Νίξον στο ιστορικό του “άνοιγμα” προς την μαοϊκή Κίνα, το 1972.

Η επιλογή του Αμερικανού προέδρου δικαιώθηκε ιστορικά. Η “κομμουνιστική Κίνα” βρέθηκε στο ίδιο στρατόπεδο με τις “ιμπεριαλιστικές” ΗΠΑ σε μία σειρά από διεθνή ζητήματα. Από κοινού υποστήριζαν τους ίδιους “μαχητές της ελευθερίας”, όπως τους αντικομμουνιστές πολέμαρχους στην Ανγκόλα και τους ισλαμιστές μουτζαχεντίν στο Αφγανιστάν.

Η Κίνα δεν είχε την μοίρα των κομμουνιστικών καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης. Απέδειξε πως μπορεί να συνδυαστεί επιτυχημένα η ελεύθερη οικονομία της αγοράς, με την αυταρχική εξουσία του κομμουνιστικού κόμματος. Ανταγωνίζεται τις ΗΠΑ στο οικονομικό πεδίο, όχι μόνο σε στρατιωτικό, όπως η Ρωσία.

Όνειρο θερινής νυχτός

Για τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ η Κίνα είναι ο πιο επικίνδυνος ανταγωνιστής των ΗΠΑ. Αυτή είναι η ακλόνητη πεποίθηση του, όπως απέδειξε η επιβολή δρακόντειων εμπορικών δασμών σε κινεζικά προϊόντα. Διακηρυγμένος στόχος του ήταν να προσεγγίσει την Ρωσία, ως αντίβαρο στην επερχόμενη σύγκρουση του με την Κίνα. Έψαχνε διαρκώς διαύλους επικοινωνίας με τον Ρώσο ομόλογο του.

Ο ίδιος ο Πούτιν συχνά διαχώριζε τον Τραμπ από την παραδοσιακή εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Όμως, ο Αμερικανός πρόεδρος βρίσκεται υπό μία ιδιότυπη “ομηρεία”, λόγω των εκκρεμοτήτων του με την αμερικανική Δικαιοσύνη. Με δεδομένη την αντιρωσική υστερία του αμερικανικού κατεστημένου, μοιάζει όνειρο θερινής νυχτός μία προσέγγιση ΗΠΑ-Ρωσίας.

Ο Τραμπ δύσκολα θα αναλάβει τέτοια πρωτοβουλία, όταν συζητείται ανοιχτά το ενδεχόμενο καθαίρεσης του. Είναι αναγκασμένος να ακολουθήσει την αντιρωσική πολιτική των προκατόχων του. Υποστηρίζει την επέκταση του ΝΑΤΟ, ακόμα και στην Γεωργία, το “μαλακό υπογάστριο” της Ρωσίας. Έχει ψηφίσει μία σειρά οικονομικών κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας. Συνεχώς επιτίθεται ρητορικά στην Μόσχα, πότε για την δηλητηρίαση του κατασκόπου Σκριπάλ, πότε για την στάση της στην Συρία.

Ολική επαναφορά της Ρωσίας

Επομένως Κίνα και Ρωσία έχουν έναν κοινό αντίπαλο, τον Τραμπ. Ο απομονωτισμός του Αμερικανού πρόεδρου έχει αποξενώσει την Ουάσιγκτον ακόμα και από τους παραδοσιακούς συμμάχους της στην Ασία. Ο Ρώσος πρόεδρος σπεύδει επιδέξια να εκμεταλλευτεί τις περιστάσεις. Αυτό έδειξε η θαραλλέα πρόταση του στον Ιάπωνα πρωθυπουργό για υπογραφή συνθήκης ειρήνης Ρωσίας-Ιαπωνίας.

Ο Πούτιν μοιάζει να θέλει να δώσει ένα οριστικό τέλος σε μία εκκρεμότητα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Έχει ως απώτερο σκοπό να περιορίσει την εξάρτηση της Ιαπωνίας από τις ΗΠΑ. Γνωρίζει πως η κυβέρνηση του Σίνζο Άμπε είναι ιδιαίτερα δυσαρεστημένη με την επιβολή δασμών σε ιαπωνικά προϊόντα που έχει επιβάλλει η κυβέρνηση Τραμπ.

Η Μόσχα μοιάζει πρόθυμη να αναλάβει διπλωματικές πρωτοβουλίες και για το βορειοκορεατικό ζήτημα. Ο Ρώσος πρόεδρος θεωρεί πως έχει “διαβάσει” τον μυστικοπαθή Βορειοκορεάτη ηγέτη. Γνωρίζει πως κατά βάθος δυσπιστεί για τις προθέσεις των ΗΠΑ. Γι’ αυτό και απηύθυνε πρόσκληση στον Κιμ Γιονγκ Ουν να επισκεφτεί τη Ρωσία και ζήτησε διεθνείς εγγυήσεις για να εγκαταλείψει η Πιονγιάνγκ το πυρηνικό της πρόγραμμα.

Ο Τραμπ και η συμμαχία Κίνας-Ρωσίας

Ο Τραμπ ουσιαστικά συνεχίζει με πιο καουμπόϊκο τρόπο την πολιτική Ομπάμα. Ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος από το 2012 είχε χαρακτηρίσει την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού ως “κέντρο παγκόσμιου οικονομικού δυναμισμού“. Περιόρισε την στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή και έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στον Ειρηνικό. Όμως, ο Ομπάμα ήταν σε ρητορικό επίπεδο ιδιαίτερα προσεκτικός και απέφευγε να προκαλέσει ευθέως την Κίνα.

Στον αντίποδα ο Τραμπ λειτουργεί σχεδόν προβοκατόρικα, με τις συνεχιζόμενες ρητορικές του επιθέσεις κατά της Κίνας. Πρόσφατα κατηγόρησε το Πεκίνο, ότι αναμίχθηκε στις αμερικανικές εκλογές του 2016. Η τακτική του είναι ακατανόητη. Διαρκώς ανοίγει διάφορα μέτωπα σε διεθνές επίπεδο, αντί να εστιάσει σε έναν μεμονωμένο αντίπαλο. Το αποτέλεσμα είναι να συγκροτούνται νέες συμμαχίες, όπως η σύμπραξη Πεκίνου-Μόσχας.

Η Μόσχα έθεσε προς συζήτηση μέχρι και την εγκατάλειψη του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Γεωπολιτικά δεδομένα δεκαετιών είναι πλέον υπό αμφισβήτηση. Χάρη στον Τραμπ, η Κίνα και η Ρωσία παραμερίζουν τις ιστορικές τους διαφορές, κάτι που στο παρελθόν δεν κατάφερε ούτε ο κομμουνισμός.